Wîkîpediya

Portal:Dîrok

 

Portala Dîrokê

Historia by Nikolaos Gyzis
Historia by Nikolaos Gyzis


Dîrok an jî tarîx lêkolîna zanistî ya zemanê berê ye ku bûyerên berê li gorî konteksta kronolojiyê û çavkaniyan bi sedem û netîceyên xwe bi awayekî rexneyî tên nirxandin. Pisporên dîrokê dîroknas (dîrokzan, dîrokvan) in. Dîroknas di lêkolîna zemanê berê de çavkaniyên tarîxî yên wekî belgeyên nivîskî, tecribeyên devkî, nîşanên xwezayî û objeyên maddî wekî berhemên hunerî bi kar tînin.

Dîroknas bi riya vegotinan hewl didin ku zemanê berê fêm bikin û pêşkêş bikin. Bi gelemperî li ser kîjan vegotin bûyerekê herî baş rave dike û li ser muhîmiya sedem û netîceyên wan yên cuda nîqaş dikin.

Hêrodotos, dîroknasekî yewnan ê sedsala 5an, di nav tradisyona rojavayê de wek "bavê tarîxê" tê nasîn, tevî ku carinan jê re "bavê derewan" jî hatibe gotin. Li gel Tûkûdîdesî, wî bingehên lêkolîna tarîxa mirovahiyê ya modern damezrand. (Gotarê bixwînê...)

biguhêre  

Gotarên dîrokê yekî din nîşan bide

  • Image 1 Şulsaga an jî Sulsaga, xudawendeke mîtolojiya sumeriyan e. (Gotarê bixwîne...)
    Şulsaga an jî Sulsaga, xudawendeke mîtolojiya sumeriyan e. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 2 Îhsan Nûrî Paşa û jina wî ya tirk Yaşar Xanim Îhsan Nûrî Paşa (jdb. 1893 Bidlîs - m. 25'ê adarê 1976 Tehran) general û rêberê leşkerî yê serhildana Çiyayê Agirî û ji endamên damezrînerên Xoybûnê bû. Li paş şkestina şoreşê, ew li Îranê bû penaber û heta dûmahiya jiyê xwe li Tehrana paytexta Îranê ma. Ew bi rûdaneka erebeyê (tirombêlê) çû ber dilovaniya Xwedê. Ihsan Nûrî di sala 1892 an 1893 de li Bedlîsê ji dayik bûye. Malbata wî di nav eşîra Celalî de cîhekî bilind girt. Koka wî enablehsan Nûrî kir ku li Împeratoriya Osmanî pîşeyek leşkerî bimeşîne. Wî dibistana artêşê li Erzincan û paşê jî akademiya leşkerî li Stenbolê xwend. Wî di 1910 de, li Albanya, ji 1911 heya 1913, li Yemen, û dûv re jî li Gurcistane wek aliyek kar kir. Ew li eniya Qefqasya dijî Rûsa birîndar bû. (Gotarê bixwîne...)
    Îhsan Nûrî Paşa û jina wî ya tirk Yaşar Xanim

    Îhsan Nûrî Paşa (jdb. 1893 Bidlîs - m. 25'ê adarê 1976 Tehran) general û rêberê leşkerî yê serhildana Çiyayê Agirî û ji endamên damezrînerên Xoybûnê bû. Li paş şkestina şoreşê, ew li Îranê bû penaber û heta dûmahiya jiyê xwe li Tehrana paytexta Îranê ma.

    Ew bi rûdaneka erebeyê (tirombêlê) çû ber dilovaniya Xwedê. Ihsan Nûrî di sala 1892 an 1893 de li Bedlîsê ji dayik bûye. Malbata wî di nav eşîra Celalî de cîhekî bilind girt. Koka wî enablehsan Nûrî kir ku li Împeratoriya Osmanî pîşeyek leşkerî bimeşîne. Wî dibistana artêşê li Erzincan û paşê jî akademiya leşkerî li Stenbolê xwend. Wî di 1910 de, li Albanya, ji 1911 heya 1913, li Yemen, û dûv re jî li Gurcistane wek aliyek kar kir. Ew li eniya Qefqasya dijî Rûsa birîndar bû. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 3 Peymana Bexdayê, li Baxdayê ji tirkîye, Îran, Îraq û bi tevlîbûna keyitiya hevgirt ya arab re ava bû. Di salên 1955.1958 de ava bû. Bi teybetî, mijare wê li ser parastina herêmê li gor paxta Sadabadê û xalên wê yên ku hatina kifşkirin ku bike. Di wê demê de yekitiya sovyet jî hebû. Amarîka jî tevlî wê paxta baxdadê bû. Rewşa ku di Lozanê de hate kifşkirin û ku teybetkirina wê peymane Lozanê ya herêmê ya Paxta Sadabadê li gor gîyane wê, paxta Baxdadê paxtaka awlakarî û parastinê bû. Bandûra Amarika û Ingiliztanê tê de pirr mazin bû. Ji bo ku nehêlin ku yekitiya Sivyet jî li herêmê bicih bibe û bandûra wê bibe jî, ew parastin hate pêşxistin. Lê tirkî û Îran û Sûrî, ji wê pirr mazin sûd girtin ji bo ku li dijê kurdan bisekin in û wan bêbandûr bikin. Paxta Sadabadê di paxta Baxdadê de weke xalekê hate herêkirin. Bi wê yekê re êdî bû weke paxtaka parastin û awlakariyê ya wê paxtê ji bo wan li herêmê û li dijî kurdan. Ji bo nexweşiyên kurdên Başûrê Kurdistanê lê di heman demê de Îraqê xwe jê vekişand. Ji bo ku ew paxta Baxdadê li ser lingan bimêne, piştî wê vekişînê re Amarika tevlî wê bû bi awayekî tevger. Êdî hate berdewam kirin. Piştî Şoraşa Îranê ya Îslamê re hate ragihandin ku "îranê xwe jê vekişandiya."Lê di rastiyê de, Îranê, bi wê re meşî di demên xwe yên piştre de jî. Piştî ku Îraqê xwe vekişandibû, êdî weke awayekî nûkirina wê ya wê paxtê, CENTO tê pêşxistin. CENTO, weke deme wê paxtê ya piştre ya. (Gotarê bixwîne...)
    Peymana Bexdayê, li Baxdayê ji tirkîye, Îran, Îraq û bi tevlîbûna keyitiya hevgirt ya arab re ava bû. Di salên 1955.1958 de ava bû. Bi teybetî, mijare wê li ser parastina herêmê li gor paxta Sadabadê û xalên wê yên ku hatina kifşkirin ku bike. Di wê demê de yekitiya sovyet jî hebû. Amarîka jî tevlî wê paxta baxdadê bû. Rewşa ku di Lozanê de hate kifşkirin û ku teybetkirina wê peymane Lozanê ya herêmê ya Paxta Sadabadê li gor gîyane wê, paxta Baxdadê paxtaka awlakarî û parastinê bû.

    Bandûra Amarika û Ingiliztanê tê de pirr mazin bû. Ji bo ku nehêlin ku yekitiya Sivyet jî li herêmê bicih bibe û bandûra wê bibe jî, ew parastin hate pêşxistin. Lê tirkî û Îran û Sûrî, ji wê pirr mazin sûd girtin ji bo ku li dijê kurdan bisekin in û wan bêbandûr bikin. Paxta Sadabadê di paxta Baxdadê de weke xalekê hate herêkirin. Bi wê yekê re êdî bû weke paxtaka parastin û awlakariyê ya wê paxtê ji bo wan li herêmê û li dijî kurdan. Ji bo nexweşiyên kurdên Başûrê Kurdistanê lê di heman demê de Îraqê xwe jê vekişand. Ji bo ku ew paxta Baxdadê li ser lingan bimêne, piştî wê vekişînê re Amarika tevlî wê bû bi awayekî tevger. Êdî hate berdewam kirin. Piştî Şoraşa Îranê ya Îslamê re hate ragihandin ku "îranê xwe jê vekişandiya."Lê di rastiyê de, Îranê, bi wê re meşî di demên xwe yên piştre de jî. Piştî ku Îraqê xwe vekişandibû, êdî weke awayekî nûkirina wê ya wê paxtê, CENTO tê pêşxistin. CENTO, weke deme wê paxtê ya piştre ya. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 4 Mammetun, xwûdayekî dema sumerîyan a. Karê wî ew a ku baxt bide kifşkirin. (Gotarê bixwîne...)
    Mammetun, xwûdayekî dema sumerîyan a. Karê wî ew a ku baxt bide kifşkirin. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 5 Şakka, xwûdayekî ji dema Sumeran maya dema babil û akadîyan, Şakkar, parastvanê Şivanan a. Şakkar, ewlakarîya şîvanan û kerîyên wan dike. Di dema Sumerîyan de bi navê "şakkan" dihat ser ziman. Weki din jî di dema sumerîyan de, weke navê xwûdayên "Amakandu", û "Sumuqan" jî tê ser ziman. weki din jî, di hin tefsîrna de, navê "Lahar" jî, di vê xalê de hatîya ser ziman. Lê zêde zanîn di vê yekê de li ser Lahar nemana. "Seke" û an jî "keke", di kurdî de weke navê "şivanê serşivan" jî tê ziman. (Gotarê bixwîne...)
    Şakka, xwûdayekî ji dema Sumeran maya dema babil û akadîyan, Şakkar, parastvanê Şivanan a. Şakkar, ewlakarîya şîvanan û kerîyên wan dike. Di dema Sumerîyan de bi navê "şakkan" dihat ser ziman. Weki din jî di dema sumerîyan de, weke navê xwûdayên "Amakandu", û "Sumuqan" jî tê ser ziman. weki din jî, di hin tefsîrna de, navê "Lahar" jî, di vê xalê de hatîya ser ziman. Lê zêde zanîn di vê yekê de li ser Lahar nemana.

    "Seke" û an jî "keke", di kurdî de weke navê "şivanê serşivan" jî tê ziman. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 6 Nîndara, xwûdayaka jin ya dema sumerîyan a. Jina Nanşa ya (Gotarê bixwîne...)
    Nîndara, xwûdayaka jin ya dema sumerîyan a. Jina Nanşa ya (Gotarê bixwîne...)
  • Image 7 Parvekirina Anatoliyê li gorî Peymana Sevrê Peymana Sevrê (bi fransî: Traité de Sèvres; bi inglîzî: Treaty of Sèvres) peymaneke aştiyê bû ku di navbera Hevalbendên Şerê Cîhanî yê Yekem, bilî Amrîka û Împeratoriya Osmanî, li 10ê tebaxa 1920î piştî dumahiya Şerê Cîhanî yê Yekê ji bo sulh û aştiye li bajarê Parîsê hat morkirin. Ji dewleta Osmaniyan û saziyên Ermenî û Kurd jî hate xwestin ku ji bo parastin û çespandina mafê xwe û pêşkêşkirina daxwaziyên xwe, nûnerên xwe bişînin lihevhatinê. Ermeniyan Bagos Nubar Paşa, komele û cemiyetên Kurdan jî Şerîf Paşa şandin. Qedera Bakurê Kurdistanê di vê peymanê de gelek hate gengeşe kirin ku heta hindek mercên derheqê kurdan de hebûn. Ji aliyê Osmaniyan çar kesan peyman mor kir. Ji ber ku parlemana Osmaniyan li 18ê adara 1920î hatbû hilweşandin, peyman ji bo erêkirinê negehişt ber destê parlemanê û bi vî awayî jî negehişt ber destê Sultan Mehmedê Şeşemîn û di Takvim-l Vakayi, rojnameya fermî ya Osmaniyan de jî nehate belavkirin. Şerê Serxwebûna Tirkiyê bi seroktiya Ataturkî û berjewendiyên hevalbendên mîna Brîtanya û Fransayê karekî wiha kir ku careke din, ew vegerin ser mêza danûstandinan û li şûna bicîkirina Peymana Sevrê, Peymana Lozanê hate morkirin. (Gotarê bixwîne...)
    Parvekirina Anatoliyê li gorî Peymana Sevrê

    Peymana Sevrê (bi fransî: Traité de Sèvres; bi inglîzî: Treaty of Sèvres) peymaneke aştiyê bû ku di navbera Hevalbendên Şerê Cîhanî yê Yekem, bilî Amrîka û Împeratoriya Osmanî, li 10ê tebaxa 1920î piştî dumahiya Şerê Cîhanî yê Yekê ji bo sulh û aştiye li bajarê Parîsê hat morkirin. Ji dewleta Osmaniyan û saziyên Ermenî û Kurd jî hate xwestin ku ji bo parastin û çespandina mafê xwe û pêşkêşkirina daxwaziyên xwe, nûnerên xwe bişînin lihevhatinê. Ermeniyan Bagos Nubar Paşa, komele û cemiyetên Kurdan jî Şerîf Paşa şandin. Qedera Bakurê Kurdistanê di vê peymanê de gelek hate gengeşe kirin ku heta hindek mercên derheqê kurdan de hebûn. Ji aliyê Osmaniyan çar kesan peyman mor kir. Ji ber ku parlemana Osmaniyan li 18ê adara 1920î hatbû hilweşandin, peyman ji bo erêkirinê negehişt ber destê parlemanê û bi vî awayî jî negehişt ber destê Sultan Mehmedê Şeşemîn û di Takvim-l Vakayi, rojnameya fermî ya Osmaniyan de jî nehate belavkirin.

    Şerê Serxwebûna Tirkiyê bi seroktiya Ataturkî û berjewendiyên hevalbendên mîna Brîtanya û Fransayê karekî wiha kir ku careke din, ew vegerin ser mêza danûstandinan û li şûna bicîkirina Peymana Sevrê, Peymana Lozanê hate morkirin. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 8 Elaedîn Keyqubadê Selcûqî yan Elaedîn Keyqubadê pisê Keykawîsî yan jî Keyqubadê I (bi farisî: علاء الدين كيقباد بن كيكاوس; bi tirkî: I. Alâeddin Keykûbad) (jdb. 1188 - m. 1237) siltanê 11em ji siltanên selcûqî yên Romê anko Anatolyayê bû. Wî ji 1220î heta 1237an desthilatdarî kir. Wî li ser hisaba hevsiyên xwe, nemaze li ser mengûjekiyan û eyûbiyan, axa jêr desthilata xwe berfireh kir. Wî bi girtina benderê Kalon Orosê desthilata wî selcûqiyan gehişt Deryaya Spî ya Navîn. Paştir ji ber wî navê wî benderî bû "Elaîye". Wî êrîş kir ser benderê Sûdakê li ser Deryaya Reş û ji bo heyameka kurt nîvgizirta Qirimê jî êxist bin destê xwe. Ev siltan ku gelek caran wekî "Keyqubadê Mezin" tê binavkirin, ji ber avahiyên zêde ku li paş xwe hiştine tê bibîranîn. Desthilatdariya wî wekî kopîtka herî dawîn ya desthilata selcûqiyan li Anatolyayê tê niyasîn. Piştî êrîşa Mexolan li nîva sedsala 13an, xelkê herêmê wekî dema zêrrîn li dema desthilatdariya wî dinihêrrî û gelek ji xûnkarên piştî wî bizav dikir ku ji bo rewakirina desthilata xwe neseba xwe bigehînin wî. (Gotarê bixwîne...)
    Elaedîn Keyqubadê Selcûqî yan Elaedîn Keyqubadê pisê Keykawîsî yan jî Keyqubadê I (bi farisî: علاء الدين كيقباد بن كيكاوس; bi tirkî: I. Alâeddin Keykûbad) (jdb. 1188 - m. 1237) siltanê 11em ji siltanên selcûqî yên Romê anko Anatolyayê bû. Wî ji 1220î heta 1237an desthilatdarî kir. Wî li ser hisaba hevsiyên xwe, nemaze li ser mengûjekiyan û eyûbiyan, axa jêr desthilata xwe berfireh kir. Wî bi girtina benderê Kalon Orosê desthilata wî selcûqiyan gehişt Deryaya Spî ya Navîn. Paştir ji ber wî navê wî benderî bû "Elaîye". Wî êrîş kir ser benderê Sûdakê li ser Deryaya Reş û ji bo heyameka kurt nîvgizirta Qirimê jî êxist bin destê xwe.

    Ev siltan ku gelek caran wekî "Keyqubadê Mezin" tê binavkirin, ji ber avahiyên zêde ku li paş xwe hiştine tê bibîranîn. Desthilatdariya wî wekî kopîtka herî dawîn ya desthilata selcûqiyan li Anatolyayê tê niyasîn. Piştî êrîşa Mexolan li nîva sedsala 13an, xelkê herêmê wekî dema zêrrîn li dema desthilatdariya wî dinihêrrî û gelek ji xûnkarên piştî wî bizav dikir ku ji bo rewakirina desthilata xwe neseba xwe bigehînin wî. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 9 Gelek cihên dîrokî yên Amedê hene: (Gotarê bixwîne...)
    Gelek cihên dîrokî yên Amedê hene: (Gotarê bixwîne...)
  • Image 10 Fîlozofên yewnanî di moşayîkek sedsala 1-emîn a berî zayînê de ji Pompeii, bajarekî Romê li başûrê Îtalya. Dibe ku yek ji filosofên hatî nîşandayîn Platon be, yek ji filosferên herî bibandor di kevnarî û serdema navîn de. Fêrbûn û teqlîdkirina felsefeya Platon di serdema helenîstîk de bûye beşek girîng a helenîzmê. Fîlozofan di seranserê serdema navîn û Ronesansê de felsefeya Helenî ya Platon teqlîd kirine. Helenîzm çanda Yewnanistana Kevn û helenandin (yewnanandin) belavkirina çanda yewnanî ye. Nav bi piranî ji bo çanda yewnanî ya kevn (antîk) û ya Serdema Navîn tê bikaranîn. (Gotarê bixwîne...)
    Fîlozofên yewnanî di moşayîkek sedsala 1-emîn a berî zayînê de ji Pompeii, bajarekî Romê li başûrê Îtalya. Dibe ku yek ji filosofên hatî nîşandayîn Platon be, yek ji filosferên herî bibandor di kevnarî û serdema navîn de. Fêrbûn û teqlîdkirina felsefeya Platon di serdema helenîstîk de bûye beşek girîng a helenîzmê. Fîlozofan di seranserê serdema navîn û Ronesansê de felsefeya Helenî ya Platon teqlîd kirine.

    Helenîzm çanda Yewnanistana Kevn û helenandin (yewnanandin) belavkirina çanda yewnanî ye. Nav bi piranî ji bo çanda yewnanî ya kevn (antîk) û ya Serdema Navîn tê bikaranîn. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 11 Tarîxî meşahirî kurd (navê esasî: erebî: تاريخ مشاعر كرد, lat. Tarikhi mesha'iri kurd), pirtûka Baba Merdûxê Rûhanî a biyografiyê ye. Baba Merdûxê Rûhanî di vê berhemê de jiyana alim, wêjevan û zanyarên kurd nivîsiye. (Gotarê bixwîne...)
    Tarîxî meşahirî kurd (navê esasî: erebî: تاريخ مشاعر كرد, lat. Tarikhi mesha'iri kurd), pirtûka Baba Merdûxê Rûhanî a biyografiyê ye.

    Baba Merdûxê Rûhanî di vê berhemê de jiyana alim, wêjevan û zanyarên kurd nivîsiye. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 12 Med, Medî yan jî Medyayî (bi farisî ya kevin: 𐎶𐎠𐎭 Māda-), gelekê kurdên kevnar bûn ku bi zimanê medî axivîne. Medî cara yekem di hezarsala 2em ê b.z. li herêma çiyayî ya Rojhilata Kurdistanê hatine dîtin û bi berfirehbûna Împeratoriya Medî li seranserê Medyayê belav bûne. Medî di sedsala 11em a b.z. de li herêma çiyayî ya Rojhilata Kurdistanê û herêma bakurê rojhilat û rojhilatê Mezopotamyayê li derdora Ekbatana (Hemedana îro ya Rojhilata Kurdistanê) bicih bûne. Tê bawer kirin ku Ekbatana li çiyayên Zagrosê, li rojhilatê navenda Mezopotamyayê' li ser Girê Hagmatanayê ye. Tê fikirîn ku bihêz bûna mediyan li Rojhilata Kurdistanê di sedsala 8em a b.z. de pêk hatiye. Di sedsala 7em a b.z. de, tevahiya Rojhilata Kurdistanê û hinek herêmên din di bin desthilatdariya Medyayê de bûn lê berfirehiya sinorê erdnîgarî ya medan bi awayeke baş nayê zanîn lê li gorî hinek çavkaniyan bi berfirehî ya sinorê Medyayê re li herêmêke berfireh ê ku li rojava tevahiya Anatoliya û Kurdistanê ku heya digihîje Deryaya Navîn, li bakur heya Deryaya Reş li başûr sinorê Rojavaya Kurdistan a îro û li rojhilat jî li herêmeke berfirehê Îranê hikûm kirine. Tevê ku bi berfirehî tê zanîn ku di dîroka Rojhilata Nêzîk de rolek girîng lîstine jî, Medan tu tomarên nivîskî nehiştin ku dîroka wan ji nû ve were nivîsîn. Agahiyên di derbarê medan de tenê ji çavkaniyên biyanî yên wekê asûrî, babîlî û yewnanî tê û her wiha agahiyên di derbarê wan de li çend şûnwarên arkeolojîk ên li Kurdistanê têne dîtin ku tê bawer kirin medî li van deveran bicih bûne. Gotinên têkildarê medan ku ji aliyê Herodotan ve hatine ragihandin, wêneyê miletek hêzdar radigihînin ku di destpêka sedsala 7em a b.z. de wekê împeratoriyeke heya salên 550yê b.z. berdewam kirine. Şervanên împeratoriya mediyan di hilweşandina împeratoriya asûriyan de rolek girîng lîstine û bi padîşahiyên hêzdar ên wekê Lîdya û Babîlê re hevrikiyê kirine. (Gotarê bixwîne...)

    Med, Medî yan jî Medyayî (bi farisî ya kevin: 𐎶𐎠𐎭 Māda-), gelekê kurdên kevnar bûn ku bi zimanê medî axivîne. Medî cara yekem di hezarsala 2em ê b.z. li herêma çiyayî ya Rojhilata Kurdistanê hatine dîtin û bi berfirehbûna Împeratoriya Medî li seranserê Medyayê belav bûne. Medî di sedsala 11em a b.z. de li herêma çiyayî ya Rojhilata Kurdistanê û herêma bakurê rojhilat û rojhilatê Mezopotamyayê li derdora Ekbatana (Hemedana îro ya Rojhilata Kurdistanê) bicih bûne. Tê bawer kirin ku Ekbatana li çiyayên Zagrosê, li rojhilatê navenda Mezopotamyayê' li ser Girê Hagmatanayê ye. Tê fikirîn ku bihêz bûna mediyan li Rojhilata Kurdistanê di sedsala 8em a b.z. de pêk hatiye. Di sedsala 7em a b.z. de, tevahiya Rojhilata Kurdistanê û hinek herêmên din di bin desthilatdariya Medyayê de bûn lê berfirehiya sinorê erdnîgarî ya medan bi awayeke baş nayê zanîn lê li gorî hinek çavkaniyan bi berfirehî ya sinorê Medyayê re li herêmêke berfireh ê ku li rojava tevahiya Anatoliya û Kurdistanê ku heya digihîje Deryaya Navîn, li bakur heya Deryaya Reş li başûr sinorê Rojavaya Kurdistan a îro û li rojhilat jî li herêmeke berfirehê Îranê hikûm kirine.

    Tevê ku bi berfirehî tê zanîn ku di dîroka Rojhilata Nêzîk de rolek girîng lîstine jî, Medan tu tomarên nivîskî nehiştin ku dîroka wan ji nû ve were nivîsîn. Agahiyên di derbarê medan de tenê ji çavkaniyên biyanî yên wekê asûrî, babîlî û yewnanî tê û her wiha agahiyên di derbarê wan de li çend şûnwarên arkeolojîk ên li Kurdistanê têne dîtin ku tê bawer kirin medî li van deveran bicih bûne. Gotinên têkildarê medan ku ji aliyê Herodotan ve hatine ragihandin, wêneyê miletek hêzdar radigihînin ku di destpêka sedsala 7em a b.z. de wekê împeratoriyeke heya salên 550yê b.z. berdewam kirine. Şervanên împeratoriya mediyan di hilweşandina împeratoriya asûriyan de rolek girîng lîstine û bi padîşahiyên hêzdar ên wekê Lîdya û Babîlê re hevrikiyê kirine. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 13 Erra, weke xwûdayekî şer tê tefsîrkirin. Hevjina wî wî Mammî ya. Weke xwûdayekî dunya binêardê di tefsîran de tê ziman. Carna jî, di asta Nergal de tê tefsîrkirin. Zor û şîdet, bi navê wî re tê ser ziman. (Gotarê bixwîne...)
    Erra, weke xwûdayekî şer tê tefsîrkirin. Hevjina wî wî Mammî ya. Weke xwûdayekî dunya binêardê di tefsîran de tê ziman. Carna jî, di asta Nergal de tê tefsîrkirin. Zor û şîdet, bi navê wî re tê ser ziman. (Gotarê bixwîne...)
  • Image 14 Sînorên herî mezin ê Împeratoriya Ûrartûyê di sala 743 berî zayînê de di bin serweriya Sardurî II de Ûrartû yek ji gelên kevnar ên Ermenistanê û bakûrê Kurdistanê bû. Li nav çenda Zagros de, cihê ûrartiyan pir giran e. Beri zayini salin 1300 de bin çandin Zagros, çanda Horiya, Mitaniya, Xatiya, Muskiya bin zextin Asûriya, Hititan hatubun ber daviyê. Îda li Zagrosê çanda asuriyan, li Qefqazê ji çandin Qefqaz zor didane çanda Zagros. Çanda Zagros bin zexteki girna bu. Vê demê çanda ûrartiyan derdikeve holê. Gelek dîroknas bi avayeki bê xuşuş dibêjin Urartuyan b.z. sala 1800 de li Bajari Wani serketine. Ev raste. Lê pêşiya vêji heye.BZ.salin 1300 çandin Zagros Yi binvê cida cida, wek biyaniya vek nêriya, vek Kikiya, beravi ser hevdu dibun hemberi çanda asuriya parastina xwe dikirin. Qasi 500 sali viha berdevam kir. Paşi 500 sali ev çandin buçuk bi hevre Çanda Urartuyan saz kirin. (Gotarê bixwîne...)
    Sînorên herî mezin ê Împeratoriya Ûrartûyê di sala 743 berî zayînê de di bin serweriya Sardurî II de

    Ûrartû yek ji gelên kevnar ên Ermenistanê û bakûrê Kurdistanê bû.

    Li nav çenda Zagros de, cihê ûrartiyan pir giran e. Beri zayini salin 1300 de bin çandin Zagros, çanda Horiya, Mitaniya, Xatiya, Muskiya bin zextin Asûriya, Hititan hatubun ber daviyê. Îda li Zagrosê çanda asuriyan, li Qefqazê ji çandin Qefqaz zor didane çanda Zagros. Çanda Zagros bin zexteki girna bu. Vê demê çanda ûrartiyan derdikeve holê. Gelek dîroknas bi avayeki bê xuşuş dibêjin Urartuyan b.z. sala 1800 de li Bajari Wani serketine. Ev raste. Lê pêşiya vêji heye.BZ.salin 1300 çandin Zagros Yi binvê cida cida, wek biyaniya vek nêriya, vek Kikiya, beravi ser hevdu dibun hemberi çanda asuriya parastina xwe dikirin. Qasi 500 sali viha berdevam kir. Paşi 500 sali ev çandin buçuk bi hevre Çanda Urartuyan saz kirin. (Gotarê bixwîne...)
Zêdetir gotar
biguhêre  

Wêneyên bijartî

biguhêre  

Di dîrokê de îro

Bûyer

Erebê Şemo

Jidayikbûn

Mirin

Arşîv – Bêhtir…
biguhêre  

Kategorî

Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Portal:Dîrok&oldid=885361" hatiye standin.