Gotara bijarte
TRAPPIST-1, di heman katî de jî wek 2MASS J23062928-0502285 tê binavkirin, di nav komstêrka Aquarius de stêrkeke bejnbihost e ku ji Rojê 39.5 sala roniyê (12.1 parsek) dûrtir e.
Di sala 2015'an de astronom (esmannas) sê gerstêrk vedîtin. Ev gerstêrk di buûta cîhanê de bûn û li derdora stêrka bejnbihost de diçerixiyan. Tîpeke di bin pêşawatiya Michaël Gillon'ê ya ji Zanîngeha Liège a Belçîkayê de, li Riwangeha La Sillayê ya Şîle de, bi bikaranîna fotometreya transît van gerstêrkan zexm kirin. Wexta ku vî karî jî dikirin, ew teleskopa bi navê Transiting Planets and Planetesimals Small Telescope (TRAPPIST) bikaranîn. Di 22yê Sibata sala 2017'an de hate diyarkirin ku esmannas çar gerstêrkek ji yên din cûda dîtin. Piştî vê daxuyandinê Teleskopa pir mezin a ku di Paranalê de ye û Teleskopa Fezayê ya Spitzer a NASAyê jî hatin bikaranîn. Bi saya van teleskopan agahiyên xurttir ji NASAyê re hatin û piştre NASA daxuyand ku ji van gerstêrkan, a herî kêm sê bi têhevî di nav 7 gerstêrkê de herêma jiyanbar mumkûn e.
Stêrka ku li navenda sîstemê ye, di sala 1999'an de, di projeya 2MASS de hate vedîtin. Ji kataloga li dû re, bi navê "2MASS J23062928-0502285" hatiye derbasbûn. Di vê navdayînê de hejmar, dûringa rast û dûringa çik a derawaya stêrkê nîşan didin. Tîpa 'J' jî salnameya julianî nîşan dide.
Piştre sîstem ji aliyê tîpeke ji Zanîngeha Liège ve hate vekolandin. Ew çavdêriyên xwe bi bikaranîna Teleskopa TRAPPIST ji rezberê heta kanûna sala 2015'an kirin û encamên ku ji vê çavdêriyê derketin, di hejmara gûlana 2016 ya kovara Nature de hate pexşandin. Navê stêrkê jî ji aliyê vebîneran ve wek kurtasiya navê teleskopa Transiting Planets and Planetesimals Small Telescope (TRAPPIST), navê TRAPPIST-1 hate dayîn.
Gerstêrk li gorî rêzeya keşfbûnê hate terxandin (bi navkirin) û ji bo gerstêrka yekem tîpa 'b', ji ê duyem re jî tîpa 'c' hate bikaranîn. Li derdora TRAPPIST-1 sê gerstêrk hate vedîtin navên wan wek b, c û d hate wekatkirin. Beşa duyem a keşfan jî wekî yekem navên wan e, f, g û h hate diyarkirin. (bêhtir…)
Di dîrokê de îro…
Bûyer
- 1630 – Ewliya Çelebî dest bi seyaheta xwe ya ku wê pêncî sal bidome dike. Diçe Kurdistanê jî û li çar aliyê Kurdistanê digere. Paşê van ditînên xwe di kitêba xwe ya bi navê Seyahatnameyê de dinivîse.
- 1878 – Sarayevo ji aliyê Împeratoriya Awistriya-Macaristanê ve hate îşgalkirin.
- 1919 – Efxanistan, serxwebûna xwe ya ji Keyaniya Yekbûyî îlan kir.
- 1934 – Adolf Hitler li Almanyayê di referandûma serokkomariyê de bi rêjeya 89.9% dengên 'erê' wergirt. Bi vê yekê, hem bû serokkomar û hem jî ji wezîfeya xwe ya şansolyetiyê re dewam kir.
- 1945 – Şerê Viyetnamê: Ho Chi Minh hate îqtîdarê.
- 1953 – Li Îranê hikûmeta Muhammed Museddiq hate xistin, Mihemed Reza Pehlevî hate îqtîdarê.
- 1954 – Li Amerîkayê partiya komunîst hate qedexekirin.
- 1965 – Serokwezîrê Japonyayê Eisaku Satō bû serokkomara yekem yê ku piştî Şerê cîhanî yê duyem herêma Okinawayê ziyaret kiriye. Hakimiyeta ve herêmê piştî Şerê cîhanî yê duyem ji bo demekê kurt ketibû destê Amerîkayê.
- 1966 – Erdheja Gimgimê: Li Gimgimê (Mûş) erdhejek bi mezinahiya 6,9 richter rû da.
- 1991 – Li Rûsyayê KGB û generalên artêşê yên komunîst hewl dan ku derbe bikin.
Jidayîkbûn
- 1946 – Bill Clinton, hiqûqnas û siyasetmedarê amerîkî, serokdewletê 42em yê DYA'yê
- 1970 – Fat Joe, aktor û rapperê amerîkî
Mirin
- 14 – Augustus, qeyserê Împeratoriya Romê
- 1662 – Blaise Pascal, matematîkzan, fîzîknas û bîrewerê fransî
- 1936 – Federico García Lorca, helbestvan û şanonivîsê spanî
- 1977 – Groucho Marx, komediyen û aktorê amerîkî
- 1994 – Linus Pauling, kîmyagerê amerîkî
Wêneyê hefteyê
 |