Gotara bijarte
Bendava Derbendîxanê (bi soranî: بەنداوی دەربەندیخان, lat. Bendawî Derbendîxan), bendaveke çendmebestî ye ku li ser çemê Sîrwanê yê li parêzgeha Silêmaniyê hatiye çêkirin. Cureya wê bendava axî(axebendaw) ye û di navbera salên 1954-1961'an de hatiye çêkirin. Mebesta bendavê avdanî, hilberandina wizeya hîdroelektrîkî û rekreasyon(betlane) e. Bendav û santrala wizeyê ya bi 249 MWî, ji ber nerind çêkirin û xemsarî, di nav salan de gelek car hatin veherandin. Rindkirina santralê di sala 2007'an de dest pê kiriye û di sala 2013'an de jî dawî lê hatiye.
Piştî sêwirandina bendavê ya ji aliyê Şirketa Endezyariyê Harza ya DYA'yî ve çêkirina bendavê di sala 1956'an de dest pê kir. Deryaçeya bendavê(rezervuar) jî di sala 1961'an de dest pê kir û di heman salî de çêkirina bendavê qediya. Piştî tijekirina rezervuarê, çend problem derketin holê. Di sala 1967'an de hezazekê çêbû. Ev hezaz bû sedema xûziyeke nêzîkî 100 metreyî û ev çewtî her gav di bin veherandinê de ye.
Di navbera salên 1983-1985'an de santrala wizeyê ya bendavê ji aliyê şirketên Alman(Polensky & Zöllner) û Japon(Mitsui) ve hate veguhertin. Jeneratorên 83 MWî bi 2 jeneratorên bendavê yên bi 800 kWî re hate guhirandin. Piştî kemijîna bûyerên siyasî, ew di sala 1990'an de kete navberê. Digel vê yekê, du jenerator xweş neşixûlîn û turbîn jî li dûçarî kavîtasyonan man. Ji ber şerê Îran û Iraqê, di sala 1988'an de rêherk hatin rakirin û di navbera salên 1989 û 1990'an de deriyên rêherkê yên nû hate sazkirin. Santrala wizeyê di sala 1990'an de bi bombebarankirinê gelek xesar çêbû. Di sala 2007'an de ji aliyê Banka cîhanê ve ji bo veherandina bendavên dûkan û derbendîxan, nêzîkî 40 milyon dolar hate şandin. Vehera Bendava Derbendîxan 18.85 milyon dolar girt û di sala 2013'an de tewaw bû. (bêhtir…)
Di dîrokê de îro…
Bûyer
- 1858 – Bajarê Denver a li Coloradoyê hate damezrandin.
- 1943 – Libnanê ji Fransayê serxwebûna xwe bi dest xist.
- 1943 – Şerê cîhanê yê duyem: Serokdewletê DYAyê Franklin D. Roosevelt, serokwezîrê Brîtanyayê Winston Churchill, û serokê çînî Chiang Kai-Shek li Qahîre, Misirê civiyan û di derbarê têkbirina Japonyayê de nîqaş kirin.
- 1963 – Serokê DYAyê John F. Kennedy, li Dallasê di suîkastekê de hate kuştin.
- 1975 – Sîstema monarşiyê careke din li Spanyayê pêk hat. Juan Carlos bû şahê Spanyayê.
- 1989 – Di encama êrîşeke bombeyî ya li rojavayê Bêrûtê de serokê dewleta Libnanê, René Moawad, hate kuştin.
- 2005 – Angela Merkel, bû pîreka yekemîn a serokatiya hikûmeta Almanyayê. Ango kanzelora Almanyayê.
Jidayîkbûn
- 1852 – Paul Henri Balluet, siyasetmedarê xwediyê Xelata Nobelê
- 1869 – André Gide, nivîskarê fransî
- 1890 – Charles de Gaulle, serokkomarê berê yê Fransa
- 1908 – Nathan Ackerman, psîkoanalîst û mamosteyê zanîngehê
Mirin
- 1916 – Jack London, nivîskarê DYA'yî
- 2011 – Danielle Mitterrand, hevjîna serokkomarê Fransayê
Wêneyê hefteyê
 |