Gotara bijarte
Bendava Derbendîxanê (bi soranî: بەنداوی دەربەندیخان, lat. Bendawî Derbendîxan), bendaveke çendmebestî ye ku li ser çemê Sîrwanê yê li parêzgeha Silêmaniyê hatiye çêkirin. Cureya wê bendava axî(axebendaw) ye û di navbera salên 1954-1961'an de hatiye çêkirin. Mebesta bendavê avdanî, hilberandina wizeya hîdroelektrîkî û rekreasyon(betlane) e. Bendav û santrala wizeyê ya bi 249 MWî, ji ber nerind çêkirin û xemsarî, di nav salan de gelek car hatin veherandin. Rindkirina santralê di sala 2007'an de dest pê kiriye û di sala 2013'an de jî dawî lê hatiye.
Piştî sêwirandina bendavê ya ji aliyê Şirketa Endezyariyê Harza ya DYA'yî ve çêkirina bendavê di sala 1956'an de dest pê kir. Deryaçeya bendavê(rezervuar) jî di sala 1961'an de dest pê kir û di heman salî de çêkirina bendavê qediya. Piştî tijekirina rezervuarê, çend problem derketin holê. Di sala 1967'an de hezazekê çêbû. Ev hezaz bû sedema xûziyeke nêzîkî 100 metreyî û ev çewtî her gav di bin veherandinê de ye.
Di navbera salên 1983-1985'an de santrala wizeyê ya bendavê ji aliyê şirketên Alman(Polensky & Zöllner) û Japon(Mitsui) ve hate veguhertin. Jeneratorên 83 MWî bi 2 jeneratorên bendavê yên bi 800 kWî re hate guhirandin. Piştî kemijîna bûyerên siyasî, ew di sala 1990'an de kete navberê. Digel vê yekê, du jenerator xweş neşixûlîn û turbîn jî li dûçarî kavîtasyonan man. Ji ber şerê Îran û Iraqê, di sala 1988'an de rêherk hatin rakirin û di navbera salên 1989 û 1990'an de deriyên rêherkê yên nû hate sazkirin. Santrala wizeyê di sala 1990'an de bi bombebarankirinê gelek xesar çêbû. Di sala 2007'an de ji aliyê Banka cîhanê ve ji bo veherandina bendavên dûkan û derbendîxan, nêzîkî 40 milyon dolar hate şandin. Vehera Bendava Derbendîxan 18.85 milyon dolar girt û di sala 2013'an de tewaw bû. (bêhtir…)
Di dîrokê de îro…
Bûyer
- 1856 – Hêzên îranî, li bajarê Bûşêhr hêzên brîtanî dorpêçkirin.
- 1905 – Li Fransayê zagona ji hev veqetandina karê dewletê û karê dînê hate pejirandin.
- 1917 – Hêzên dewleta Brîtanyayê, bajarê Orşelîmê zemt kirin.
- 1941 – Şerê cîhanî yê duyem; Komara Gel a Çînê, Kûba û Guatemala li dijî Japonya û Almanya şer îlankirin.
- 1961 – Herêm Tanganyîka ya Tanzanyayê ji Brîtanyayê serxwebûna xwe bi dest xist.
- 1966 – Barbados tevlî Neteweyên Yekbûyî bû.
- 1971 – Mîrnişînên Erebî yên Yekbûyî tevlî Neteweyên Yekbûyî bû.
- 1987 – Pirsgirêka Îsraîl-Filîstînê; Întîfadaya yekem li Şirîta Xezeyê destpê kir.
- 1990 – Serokê Solidarnośćê ((Tevgera Hevkariyê) Lech Wałęsa li Polonyayê di hilbijartinan de biserket.
Jidayîkbûn
- 1926 – Henry Way Kendall, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê
- 1968 – Kurt Angle, gemşkarê profesyonel ê amerîkî
Mirin
- 1916 – Théodule-Armand Ribot, fîlozof û psîkologê fransî
- 1937 – Nils Gustaf Dalén, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê
- 1955 – Hermann Weyl, matematîkzanê alman
Wêneyê hefteyê
 |