Împeratoriya Osmanî

دولت عالیه عثمانیه
Împeratoriya Osmanî; دولت عالیه عثمانیه
Ala	Mertal
	Sirûd: Imperial anthems of the Ottoman Empire ;
	Împeratoriya Osmanî li ser nexşeyê;
Paytext	Söğüt (1299–1329); Bursa (1329–1365); Edirne (1365–1453); Konstantînopolîs (1453–1922); Didymoteicho (1361–1363); Stembol ; ; 41°Bk, 29°Rh
Zimanên fermî	Zimanê osmanî ;
Zimanên tên bikaranîn	Zimanê osmanî; zimanê farisî (literary language); zimanê erebî (sacred language) ;
Rêveberî	Keyîtiya serberdayî (27 tîrmeh 1302 (Julian))
Avakirin

Împeratoriya Osmanî an jî bi fermî: Dûgela Berz a Osmanî, dewleteke dîrokî ye, û şe eşirêten Tirk derketîye.

Siltanên Osmanîyan

DîrokBiguhêre

Osmanî bavikekî tirk ji Oxizan e, navê bavê ku navê xwe dayê vî bavikî Osman bû. Di sedsala 13em û 14em de wekî mîrîtiyeke biçûk li sînorên Bîzansa ku êdî lawaz bû de bi cih bû. Di demeke kurt de li hemberî Bîzansê xwe birêxistin kir û serkeftinên leşkerî bi dest xistin. Dîsa bi riya siyaseta xwe ya bi bavikên cîran re erdê xwe mezin kir. Di nîşana 1453an de Konstantînopolîs (Stembol) bi dest xist û kir paytexta xwe.

Bi giştî 36 siltanên osmaniyan çêbûn. Osmanî di sedsala 16em û şûn de êdî bi pêş neketin. Di sedsala 18em û 19em de êdî gelekî lawaz bûn, herçend di sedsala 19em de hewl ji bo guhartinan hatiye dayîn û reform jî hatiye kirin êdî di dawiya sedsala 19em û di serê sedsala 20em de Osmanî bi navê Zilamê Nexweş ê Ewropayê dihate nasîn. Bi derbeya Jon Tirkan (1908) desthilata Osmaniyan kete bin destê Îtihad û Teraqîyê. Ew di şerê cîhanê yê yekem de di aliyê Elmanyayê de cih girtiye. Di dema şer de qirkirineke herî mezin ya cîhanê^{[çavkanî hewce ye]} li dijî ermenî û mesîhiyên din pêk aniye. Piştî şer bi dawî dibe osmanî têk çûye û qedera wan ketiye destê hêzên serketî yên mîna Fransa û Brîtanyayê. Bi dûçûna yek ji avakerên dewleta Iraqê ya modern Abdulmuhsin Sadun; sedema mezintirîn ya parçebûna Osmaniyan ew e ku tirkan heq û hiqûqa gelên din ên osmanî înkarkirin.^[1] Piştî şerê azadîxwaz ê tirkan komara Tirkiyeyê hate damezirandin û bi awayekî fermî împeratoriya osmaniyan di sala 1923an de bi dawî bû.

Mijarên têkildarBiguhêre

Girêdanên derveBiguhêre

Ottoman Resources in Internet

ÇavkanîBiguhêre

↑ Kerkük, Tarih, politika ve etnik yapı-Kemal Mazhar Ahmed, Weşanên Avestayê, r:193

[1] Kerkük, Tarih, politika ve etnik yapı-Kemal Mazhar Ahmed, Weşanên Avestayê, r:193

[1]