Zimanê farisî
Farisî an jî farsî zimanekî ji koma zimanên îndo-ewropî ye. Zimannas farisî dixin beşa îndo-îranî û dibêjin ku farisî yek ji zimanên beşa başûrî rojavayê Îranê ye. Farisî bi kurdî re di warê ziman de ji nêz ve cîran e.
| Farisî | ||
|---|---|---|
| فارسی | ||
| Welatên lê tê axaftin |  Îran Efxanistan Tacîkistan Pakistan Ûzbêkistan
| |
| Axiverên zimanê zikmakî | 70 milyon[1] | |
| Malbata zimanî | Zimanên hind û ewropî | |
| Şiklê kevn | ||
| Sîstema nivîsê | Tîpên erebî | |
| Kodên zimanî | ||
| ISO 639-1 | fa | |
| ISO 639-2 | per (B) | fas (T) |
| ISO 639-3 | fas – Macrolanguage individual codes: pes – Farisiya rojava prs – Farisiya rojhilat tgk – Tacîkî aiq – Aimaq bhh – Bukharic haz – Hezaregî jpr – Dzhidi phv – Pahlavani deh – Dehwari jdt – Juhuri ttt – Tatî | |
Cihê ku farisî zimanê zikmake ye | ||
Farisî zimane gelê faris e. Hin afxanî û tacîk jî bi farisî wek zimanê duyem diaxivin. li îranê 70 milyon,[2] li Afxanistanê 30 milyon,[3] li Tacîkistanê 9 milyon[2] û li Ûzbêkistanê 7 milyon[4][5] kes bi farisî diaxvin. Yanî li cîhanê de 110 milyon kes farisî dizanin.[6]
DîrokBiguherîne
Zimanê farsî çend Dewran û merheleyê dîrokê pişt serê xwe xistine ta gihîştiye vir. Ev ziman yekem car di serdema Hexanenişiyan de hat nivîsîn ku belgeyên wê bi navê farsiya kevn tê nas kirin. Piştî farsiya kevn farsiya navîn e, û piştî wê jî farsiya derî an jî farsiya nû û di dawiyê de jî farsiya modern peyda bû. [7]
Wêjeya farisîBiguherîne
Rêzimana farisîBiguherîne
FerhengokBiguherîne
JimarBiguherîne
- 1-yêk
- 2-du
- 3-sê
- 4-çahar
- 5-penc
- 6-şiş/şêş
- 7-heft
- 8-heşt
- 9-nuh
- 10-deh
- 11-yazdeh
- 12-devazdeh
- 13-sîzdeh
- 14-çahardeh
- 15-panzdeh
- 16-şanzdeh
- 17-hêfdeh
- 18-hêjdeh
- 19-nûzdeh
- 20-bîst
- 21-bîstuyêk
- 22-bîstudu
- 30-Sî
- 40-çêhêl
- 50-pencah
- 60-şest
- 70-heftad
- 80-heştad
- 90-neved
- 100-sad
- 200-dêvîst
- 300-sîsed
- 1000-hezar
- 10000-deh hezar
- 1000000-mîlyûn
- 1000000000-mîlyard
RengBiguherîne
- şîn-abî
- sor-surx/qermez surx
- zer-zerd
- kesk-sebz
- çakar-qehvêî
- binefş-benefş
- gewr-tûsi
- narincî-narêncî
- spî-sêpîd/sêfîd- spîd
- reş/siyah/mêşki
LêkerBiguherîne
- (Lêkerên farisî)
- ameden(biya)-hatin
- reften(berow)-çûn
- buden(baş)-bûn/bin
- şoden(beşow)-bûn, çêbûn, çûn
- kerden(bekon)-kirin/kirdin
- şosten(beşuy)-şûştin
- danisten(bedan)-zanîn
- gereften(begir)-girtin
- gîrîsten(begîr)-girîn
- siteden(bestan)-standin
- manden(beman)-man
- dîden(bebîn)-dîtin
- şeniden(beşinew)-bihistin
- porsiden(bepors)-pirsin/pirs kirin
- tersiden(beters)-tirsin/bizdin
- xandiden(bexand)-kenîn
- xasten(bexweh)-xwestin/wiştin
- neveşten(benevis)-nivîsin
- avixten(beavîz)-aliqandin
- xerf zeden(bezen)-axaftin/peyivin/qisey kirin/
- goften(begu)-gotin/wutin
- doşnam goften(begu)-dujin kirin
- xanden(bexon)-xwendin/xuwendin
- vakerden(vakon)-vekirin
- fahmiden(befahm)-fehm kirin
- bariden(bebar)-barin
- suxten(besuz)-şewitin
- hişten(behêl)-hiştin
- mêkiden(bemêk)mêtin
- nigêristen(benigêr)-nêrin/sêr kirin
Nimûneyên farisîBiguherîne
- Namê şoma çist( axaftina rojane:Namê şoma çiye):Navê we çi ye?
- Namê to çist( axaftina rojane: çiye):Navê te çi ye?
- Ehlê kucai(axaftina rojane: kucaye):Ji kûderî?
- Çetori?:Çawanî/Çitonî/Çitûyî/Çilûyî/Çerî/Çitolî?
- Zebanê Farsi beledid?/Farsî midani?:Zimanê Farisî dizanî?/Farisî dizanî?
- Belî beledem/Arê midanem:Erê dizanim
- Nexeyr beled nistem/Ne, nemidanem:Na, Nîzanim
- Saet çand ast (axaftina rojane: çande): Saet çi ye? / Saet çend e?
- To çand Sâle-yi: Tu çend salîyî?
- To çend salegîyî?: Tu çend salîyî?
- Se ruz e(-st) kê henuz cizi nexordem: Sê roj e ko ez hîn tiştek nexwarim (nexward)
- Destê to derd nebine(-d):Destê te derd nebîne, Mala te ava!
- To çi mikhahe?: Tu çi dixwaze?
- Xoda Bozorgest: Xwêda Mezina
- Xodahafız / Oxir be! Hatre te!
- Xeyli xoşmeze / Zehf xweşa
- Danezana gerdûnî ya mafên mirov-bend 1
Zimanê farisî
"Heme merdom azad be donya miyayend o ez lehaze heysiyet o hoquq ba hem beraberend. Heme darayê hûş o vêcdan hestend o bayed be yekdiger ba ruhê beraderî reftar konend."
Zimanê kurdî
"Hemû mirov azad tên dinyayê û di weqar û mafan de wekhevin. Hemû xwedî hiş û vîcdan in û divê li hember hev bi ruhê bratiyê bilivin."
ÇavkanîBiguherîne
- ↑ "Persian | Department of Asian Studies" (bi îngilîzî). Roja wergirtinê: 2 January 2019.
There are numerous reasons to study Persian: for one thing, Persian is an important language of the Middle East and Central Asia, spoken by approximately 70 million native speakers and roughly 110 million people worldwide.
- ↑ a b "Adult literacy rate, population 15+ years (both sexes, female, male)". UIS Data Centre. UNESCO. Roja wergirtinê: 20 November 2019.
- ↑ Reinman, Suzanne L. (2010-09-21). "The World Factbook". Reference Reviews. 24 (7): 7–8. doi:10.1108/09504121011077057. ISSN 0950-4125.
- ↑ Jonson, Lena (1976) Tajikistan in the New Central Asia, I.B.Tauris, ISBN 085771726X, p. 108: "According to official Uzbek statistics there are slightly over 1 million Tajiks in Uzbekistan or about 3% of the population. The unofficial figure is over 6 million Tajiks. They are concentrated in the Sukhandarya, Samarqand and Bukhara regions."
- ↑ Richard Foltz (1996). "The Tajiks of Uzbekistan". Central Asian Survey. 15 (2): 213–216. doi:10.1080/02634939608400946.
- ↑ "Persian | Department of Asian Studies" (bi îngilîzî). Roja wergirtinê: 2 January 2019.
There are numerous reasons to study Persian: for one thing, Persian is an important language of the Middle East and Central Asia, spoken by approximately 70 million native speakers and roughly 110 million people worldwide.
- ↑ Dîroka Zimanê Farsî Dr. EbolQasimî
