Zimanê farisî

Farisî an jî farsî zimanekî ji koma zimanên îndo-ewropî ye. Zimanzan farisî dixin beşa îndo-îranî û dibêjin ku farisî yek ji zimanên beşa başûrî rojavayê Îranê ye. Farisî bi kurdî re di warê ziman de ji nêz ve cîran e.

Farisî
فارسی
Welatên lê tê axaftin	Îran Efxanistan Tacîkistan Pakistan Ûzbêkistan
Axiverên zimanê zikmakî	60 milyon
Malbata zimanî	Zimanên hind û ewropî Zimanên hind û îranî Zimanên îranî Zimanên îranî yên rojava Zimanên îranî yên başûr-rojava Farisî
Şiklê kevn Exmînî Sasanî Zimanê farisî
Sîstema nivîsê	Tîpên erebî
Kodên zimanê
ISO 639-1	fa
ISO 639-2	per (B)	fas (T)
ISO 639-3	fas – Macrolanguage individual codes: pes – Farisiya rojava prs – Farisiya rojhilat tgk – Tacîkî aiq – Aimaq bhh – Bukharic haz – Hezaregî jpr – Dzhidi phv – Pahlavani deh – Dehwari jdt – Juhuri ttt – Tatî
Cihê ku farisî zimanê zikmake ye.     Cihên ku farisî zimanê duyem e.

Farisî zimane gelê faris e. Hin afxanî û tacîk jî bi farisî wek zimanê duyem diaxivin. li îranê 30 milyon , li Afxanistanê 20 milyon, li Tacîkistanê 5 milyon û li Ûzbêkistanê 7 milyon kes bi farisî diaxvin. yanî li dinyayë de 102 milyon kes farisî dizanin.

Dîrok

Zimanê farsî çend Dewran û merheleyê dîrokê pişt serê xwe xistine ta gihîştiye vir. Ev ziman yekem car di serdema Hexanenişiyan de hat nivîsîn ku belgeyên wê bi navê farsiya kevn tê nas kirin. Piştî farsiya kevn farsiya navîn e, û piştî wê jî farsiya derî an jî farsiya nû û di dawiyê de jî farsiya modern peyda bû.

Ferhengok

Hejmarên farisî

• 1-yêk
• 2-du
• 3-sê
• 4-çahar
• 5-penc
• 6-şiş/şêş
• 7-heft
• 8-heşt
• 9-nuh
• 10-deh
• 11-yazdeh
• 12-devazdeh
• 13-sîzdeh
• 14-çahardeh
• 15-panzdeh
• 16-şanzdeh
• 17-hêfdeh
• 18-hêjdeh
• 19-nûzdeh
• 20-bîst
• 21-bîstuyêk
• 22-bîstudu
• 30-Sî
• 40-çêhêl
• 50-pencah
• 60-şest
• 70-heftad
• 80-heştad
• 90-neved
• 100-sad
• 200-dêvîst
• 300-sîsed
• 1000-hezar
• 10000-deh hezar
• 1000000-mîlyûn
• 1000000000-mîlyard

Rengên kurdî-farisî

• şîn-abî
• sor-surx/qermez surx
• zer-zerd
• kesk-sebz
• qehweyî-qehvêî
• binefş-benefş
• gewr-tûsi
• narincî-narêncî
• spî-sêpîd/sêfîd- spîd
• reş/siyah/mêşki

Fêlên farisî-kurdî

• ameden(biya)-hatin
• reften(berow)-çûn
• buden(baş)-bûn/bin
• şoden(beşow)-bûn, çêbûn, çûn
• kerden(bekon)-kirin/kirdin
• şosten(beşuy)-şûştin
• danisten(bedan)-zanîn
• gereften(begir)-girtin
• gîrîsten(begîr)-girîn
• siteden(bestan)-standin
• manden(beman)-man
• dîden(bebîn)-dîtin
• şeniden(beşinew)-bihistin
• porsiden(bepors)-pirsin/pirs kirin
• tersiden(beters)-tirsin/bizdin
• xandiden(bexand)-kenîn
• xasten(bexweh)-xwestin/wiştin
• neveşten(benevis)-nivîsin
• avixten(beavîz)-aliqandin
• xerf zeden(bezen)-axaftin/peyivin/qisey kirin/
• goften(begu)-gotin/wutin
• doşnam goften(begu)-dujin kirin
• xanden(bexon)-xwendin/xuwendin
• vakerden(vakon)-vekirin
• fahmiden(befahm)-fehm kirin
• bariden(bebar)-barin
• suxten(besuz)-şewitin
• hişten(behêl)-hiştin
• mêkiden(bemêk)mêtin
• nigêristen(benigêr)-nêrin/sêr kirin

Nimûneyên farisî

• Namê şoma çist( axaftina rojane:Namê şoma çiye):bNavê we çi ye?
• Namê to çist( axaftina rojane: çiye):Navê te çi ye?
• Ehlê kucai(axaftina rojane: kucaye):Ji kûderî?
• Çetori?:Çawanî/Çitonî/Çitûyî/Çilûyî/Çerî/Çitolî?
• Zebanê Farsi beledid?/Farsî midani?:Zimanê Farisî dizanî?/Farisî dizanî?
• Belî beledem/Arê midanem:Erê dizanim
• Nexeyr beled nistem/Ne, nemidanem:Na, Nîzanim
• Saet çand ast (axaftina rojane: çande): Saet çi ye? / Saet çend e?
• To çand Sâle-yi: Tu çend salîyî?
• To çend salegîyî?: Tu çend salîyî?
• Se ruz e(-st) kê henuz cizi nexordem: Sê roj e ko ez hîn tiştek nexwarim (nexward)
• Destê to derd nebine(-d):Destê te derd nebîne, Mala te ava!
• To çi mikhahe?: Tu çi dixwaze?
• Xoda Bozorgest: Xwêda Mezina
• Xodahafız / Oxir be! Hatre te!
• Xeyli xoşmeze / Zehf xweşa

Danezana gerdûnî ya mafên mirov-bend 1

Zimanê farisî

"Heme merdom azad be donya miyayend o ez lehaze heysiyet o hoquq ba hem beraberend. Heme darayê hûş o vêcdan hestend o bayed be yekdiger ba ruhê beraderî reftar konend."

Zimanê kurdî

"Hemû mirov azad tên dinyayê û di weqar û mafan de wekhevin. Hemû xwedî hiş û vîcdan in û divê li hember hev bi ruhê bratiyê bilivin."