Johann Wolfgang von Goethe

Johann Wolfgang von Goethe (1749–1832) romannivîs, helbestvan, zanistvan, fîlozof û deh salan wezîrek elmanî bû.

Johann Wolfgang von Goethe
Goethe di sala 1828an de
Jidayikbûn	Johann Wolfgang Goethe  28 tebax 1749  Frankfurt (Împeratoriya Romayê ya Pîroz)
Mirin	22 adar 1832  Weimar
Sedema mirinê	Mirina masûlkeyên dil (Sedemên sirûştî)
Cihê goristanê	Weimarer Fürstengruft
Hevwelatî	Saxe-Weimar-Eisenach (1775–)
Perwerde	Zanîngeha Leipzigê (1765–1768) University of Strasbourg (1770–1771)
Pîşe	Fîlozof helbestvan literary romannivîs şanonivîs nivîskar visual artist dîroknasa hunerê
Xebat	Faust Jana Werther (pirtûk) Wilhelm Meister's Apprenticeship Elective Affinities Prometheus
Bandorbar	Friedrich Schiller Napoleon Bonaparte Hafizê Şîrazî Johann Gottfried Herder Voltaire
Meqam	Geheimrat
Hevjîn	Christiane Vulpius
Partner	Lili Schönemann
Zarok	August von Goethe
Dê û bav	Johann Caspar Goethe  (bav) Catharina Elisabeth Goethe  (dê)
Xizm	Peter im Baumgarten (foster child)
Malbat	Goethe
Xelat	Merit Order of the Bavarian Crown (1827) Officer of the Legion of Honour (1808) Order of Saint Anna, 1st class (1808) Grand Cross of the House Order of the White Falcon (1816) Knight Commander of the Order of Leopold (Austria)
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

J. W. Goethe di 23ê tebaxa 1749an de li Frankfurtê ji dêya xwe bûye. Ji ber ku dê û bavê wî bi zanist û hunerê ve mijûl bûne li hawîrdoreke hunerhez mezin bûye. Di şanzdehsaliya xwe de ji bo perwerdehiya hiqûqê çûye Leipzigê. Piştî ku ji ber nexweşiya xwe vegeriyaye Frankfurtê li ser wêje, kîmya û olê xebitiye. Di sala 1770an de çûye Strassburgê û li wir helbestvanê herî navdar ê wê serdemê, Herder nas kiriye û bi saya Herder bêtir giringî daye helbestê û bi vî awayî dirûvekî nû daye helbesta elmanî. Di sala 1774an de "Jana Werther" nivîsandîye. Ev roman wek destpêka berhemên kemilî yên Goethe tê binavkirin.

Goethe di sala 1776an de bûye şêwirmendê dukê Waimarê û her wiha bûye rêveberê şanoya Waymarê. Wî ev vatinî heya dawiya jiyana xwe domandiye.

Di sala 1786an de çûye Romayê û heya sala 1788an li wir maye. Di van du salan de şaristaniyeta Yewnan û Romayê vekolandiye. Piştî vê serdanê di berhemên wî de bandora herdu şaristaniyetan zêdetir bûye. Wî şanoya xwe ya bi navê Egmont li Romayê nivîsiye.

Di sala 1808an de bi handana Schiller berga şêþîn a berhema xwe ya navdar Faust qedandiye. Wî berga duwem ya vê berhema giranbiha çend hefte berî mirina xwe temam kiriye. Goethe di 22yê adara 1832an de çûye ser dilovanşya xwe.

Berhemên wî yên sereke ev in: West-oest Licher, Faust, Iphigenie, Wilhelm, Meister, Kont, Egmont, Tarkuato Tasso, Herman û Doratho.

Goethe wek serkêþê wêjeya klasîk a Almanî tê binavkirin. Wêjeya Almanî bi saya wî di wêjeya klasîk a Ewropayê de bû xwedî cihekî girîng. Her wisa rexnegîrên wêjeyê hevbîr in ku wî her çiqas bi Almanî û wekî Almanekî nivîsandibe jî her tim nirxên gerdûnî derxistin pêş.

Girêdanên derve

Wikiquote-Logo

Di Wîkîgotin da gotarek li ser Johann Wolfgang von Goethe heye.