Huner

Huner
Huner
Academic major; essentially contested concept; dîsîplîna akademîk; warê xebatê; economic sector; topic ;
	biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Huner cûrbecûr çalakiya çandî ye ku li dora karên ku jêhatîbûnên afirîner an xeyalî bikartînin, ku tê çaverê kirin ku ezmûnek hêja derxînin navendê ye, bi gelemperî bi vegotina hêza hestyarî, ramanên têgehî, jêhatîbûna teknîkî, û/an bedewiyê.^[1]^[2]

Pênaseyek bi giştî lihevhatî ya ku huner pêk tîne tune^[3] û şirovekirina wê di dîrokê de û di nav çandan de pir cûda bûye. Di kevneşopiya rojavayî de, sê şaxên klasîk ên hunera dîtbarî ev in: nîgar, peyker û mîmarî.^[4] Şano, dans, û hunerên din ên performansê, herwiha wêje, muzîk, fîlm û medyayên din ên wekî medyaya înteraktîf, di nav pênaseyek berfireh a "hunerê" de cih digirin.^[2] Heya sedsala 17an, huner ji her perfomans û re dihat gotin û ji karvanê destan û zanistan nayê cûda kirin. Di karanîna nûjen a piştî sedsala 17an de, ku têgehên estetîkî serekî ne, hunerên xweşik ji hunerên bidestxistî bi gelemperî têne veqetandin û têne cûda kirin, mîna hunerên xemilandî an sepandin.^[2]

Xwezaya hunerê û têgînên pê ve girêdayî, mîna afirînerî û şirovekirinê, di şaxeke felsefeyê de ku bi navê estetîk tê zanîn, têne lêkolîn kirin.^[5] Berhemên hunerî yên ku derketine di warên pîşeyî yên rexnegiriya hunerî û dîroka hunerê de têne lêkolîn kirin.

Binerê

Hunermend

Çavkanî

^ Sparshott, Francis Edward (14 tîrmeh 2014). Teoriya huneran (bi îngilîzî). Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-5701-2.
^ ^a ^b ^c "Pênaseyê hunerê ji ferhenga inglizî a Oxfordê". web.archive.org. 1 îlon 2016. Ji orîjînalê di 1 îlon 2016 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 14 nîsan 2025.
^ Davies, Stephen (1991). Pênaseya hunerê (bi îngilîzî). Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-9794-0.
^ "Jiyanên ji nîgar, peyker û avahîzazên herî bêhempa - Giorgio Vasari". web.archive.org. 14 nîsan 2021. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 14 nîsan 2021. Roja gihiştinê 14 nîsan 2025.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk)
^ Kennick, W. E. (1979). Huner û felsefe: Xwendinên di hunera estetîk (bi îngilîzî). St. Martin's Press. ISBN 978-0-312-05391-8.