Asya
Asya mezintirîn parzemîna cîhanê ye ku li rojhilat ji Okyanosa Pasîfîk dest pê dike ta digihe rêzeçîyayên Ural li rojava û ji Okyanosa Arktîk li bakur xwe digihe Okyanosa Hindê li başûr. Kes, gel û tiştên li yan ji Asyayê asyayî ne.
ErdnigarîBiguherîne
Parzemîna Asyayê perçeyek ji girseya erdê ya cîhanê ye. Rûbera wî 44.391.163 km² ye. Parzemîna Asyayê parzemîna herî mezin a cîhanê ye. Asya di aliyê bakur-başûr de 8.490 km fireh e. Di heman demê de ew parzemîna herî dirêj a cîhanê ye û bi naverastî 1.010 metre bilindahî heye. Parzemîna Asyayê bi Çiyayên Hîmalaya yê digehêje vî bilindahiyê. Bendevên herî bilind ên cîhanê di parzemîna Asyayê de cî digire.
Bendevên herî bilind a li cîhanê çiyayê Everest e. Bilindbûna wî 8.848 metre ye. Gola herî mezin, Behra Xezer, gola herî kûr Gola Baikal, Behra Lût a herî nizm a cîhanê ye, kûrahiya golê -392 m ye û pileya herî nizm a cîhanê ye. Behra Turfan -154 m kûr e û ev behr jî li parzemînê Asyayê ye.
Parzemîna Asyayê di derbarê mîneralan ve pir dewlemend e. Ji uranyûma hindik a cîhanê bigire heya komira herî zêde, hemû mîneral têne derxistin. Neft li Nîvgirava Erebî, Sîbîrya û Deşta Tibet; Diamond, hesin, rûn, rêber li Sîbîryayê; li rojhilat, zêr, hesin, mangane; Li Hindistanê aluminium, mica, manganese, hesin; Chrome li Pakistan û Afganistanê yek ji girîngtirîn kanan e.
DabeşkirinBiguherîne
- Gotara bingehîn: Başûr-rojhilatê Asyayê
- Gotara bingehîn: Asyaya Navendî
- Gotara bingehîn: Asyaya Rojhilat
- Gotara bingehîn: Rojhilata Navîn
- Gotara bingehîn: Rojhilata Dûr
- Gotara bingehîn: Rojhilata Nêzîk
DîrokBiguherîne
GelhenasîBiguherîne
ZimanBiguherîne
DînBiguherîne
SiyasetBiguherîne
Welatên AsyayêBiguherîne
Bakurê AsyaBiguherîne
Di bakurê Asya de bes Rûsya ye.
Rojhilata AsyaBiguherîne
Di rojhilata Asya da pênc dewlet hene.
Başûrê AsyaBiguherîne
Di başûrê Asya da heft dewlet hene. Ew evin:
Rojhilat-başûrê AsyaBiguherîne
Di rojhilat-başûrê Asya da yazdeh dewlet hene.
Asyayê pêşînBiguherîne
Di Asyayê pêşîn bîst dewlet hene. Li wir sê navçeyên otonom ( Qerebaxa Çiyayî, Abxazya û Osetyaya Başûr) jî hene.