Quzêrîb

Quzêrîb
Quzêrîb
Gund
	Yazır
	Qunzêrîb (2011)
	Quzêrîb
	Koordînat: 37°38′42″Bk 40°47′11″Rh / 37.64500°Bk 40.78639°Rh
Welat	Bakurê Kurdistanê
Dewlet	Tirkiye
Parêzgeh	Mêrdîn
Navçe	Stewr
Nahiye	Ewîna, Stewr
Bilindahî	830 m (2720 ft)
Nifûs (2008)	374
Demonîm	quzêrîbî, qunzêrîbî
Koda postayê	47860
Koda telefonê	0482
	biguhêre

Quzêrîb (navê wê yê kevn di qeydên osmanî de Quhêrîb an Qohêrîp bû, 1928: قونيريب "Konérip" (Qonêrîp)^[2] 1946: Kuzeyrip^[3], bi tirkî: Yazır ), gundekî Stewrê yê ku navçeyek Mêrdîn e. Berê gundekî Diyarbekrê bû. Him li ser weadên Mala Qawakan yê Stewrî ku alîgirên Îsmet Paşa bûn û talibê ray(deng)ên gundiyan bûn û him jî ji ber ku di çiya re Stewrê ji bajarên din nêztir bû, gund, wek Rêzgundên xwe Dêrîş, Cirzê û Çilstûnê di encama plebîsîteke berî nuha 50-60 sal de xwe bi Stewrê ve grêda ye. Lê tu fêde û xêr û xizmet ji Stewrê nedîtiye; lewra heyta sala 2005an jî bê av mabû. Gund ji zemaniyan heyta vê dîrokê jî divêtiya xwe ya avê ji ava berf û baranê ku çile û buharan di çahlan de dihat hilanîn bicî dianî.

Dîrok

Ecaca Qunzêrîb

Navê xwe ji 170 zêrîbên ku ji çiyê diherikin û li gund dicivin stendiye. Ji ber ku van zêrîban li vir dicivin gund bi Qun-zêrîb hatiye binavkirin.

Gundekî gelek kevn û dîrokî ye. Li ser kurr (qelaç)ekî bi drêjahî hatiye avakirin û li binê wê bi sedan şikeft he ne ku nuha bi granî giş wek axur û kadîn tên bikaranîn.

Di sala 1994an de ji alî hêzên dewletê ve hate valakirin. Di sala 2002an gund ji bicîbûnê re hate vekirin niştecih vegeriyan gundê xwe.

Di dema osmaniyan de nêvî di bin hîmayeya Ehmed Axayê Ewînî de, nêvî jî dibin a Husên Axayê Qoxiyî de bû.

Erdnîgarî

Pizîlaqek ji Çiyayê Quzêrîb

Di tixûbê Bismil û Stewrê de ye. Li derdora wê gundên Cirzê, Dêrîş, Gundikê Pîrê, Girê Izêr û Gundikê Hemo he ye. Aliyekî wê çiya, aliyekî wê jî deşt e. Zivistanê gund ji ber ku li ber çiya ye bi berf û baran û sar e. Carinan rêya gund dihê birîn ji ber pirr barîna berfê yan jî baranê. Havînê li gund roj germ û bi kelqij derbas dibin, lê şev hênik in. Li gund di şevên havînê de razana li ser xaniyan kêfek cuda ye.

Mehlên gund

Mehla Rûta (Kurra Rûta), Mehla Resûlkê, Mehla Şexo...

Herêmên gund

Pala Derikê, Aşkê Cina, Cirdê Kesko, Cirdê Hevşiya, Giyarê Xelîloka, Gola Xetiko, Rabetîn, Erdê Înter, Çala Bedirka, Mîrê Ereb, Newalka, Dara Bûbo, Darikê Melê, Hejîra Reş, Newala Simaqan, Hejîra Nordo, Guhera Mehmê Hedo, Şikefta Aliya, Şikefta Mendikê, Şikefta Hisî, Şikefta Topo, Guherê Dimiliya, Newala Çala, Gola Kelem, Şikeftên Cemo, Erdê Rewdê, Kurra Rûta, Kurra Sînka, Kurra Ortê, Kurra Çeloguriya (Qerhêtiyan), Gakêviyê, Nezarê Reş, Ziyaretka Kerro, Şikefta Mêzesorê, Bêrimkê Elo, Kendalê Sor...

Dahl û giha

Dahl û gihayên ku li gund û derdoran wê şên dihên ev in: berû, guvîj, behîv, hejîr, tehû, trîreşk; pizîlaqa bizinan, pizîlaqa miyan, pizîlaka kûçikan, teqînok, xelîlok, xerdel, gangulok, nîsanok, botav, bojna, gihabîbo, gonî kirrkorr, dûberxok, serspîk, pîvok, movik, solyasik, doberan kerbeş, devreş, spilok, cedas, genimok, zîwan, xwurên, helawa keran, qabqabik tahlî, kereng, kulîlka bûk û zavê, perîtok, kerbeşa çavbelek, gûriz, pepikê kewê, pîrqelaçk, gîhakê sêvo, xilindor, kulîlka bûk û xwesiyê, xiyarok, derzîdank, baqilên ga, baqilên xatûnî, bakilên maran, baqilên hespan, baqilên psîkan, baqilên keran, nokreşk, kuncî, dermanreşk, cihok, indeko, nefel, kereng, qîvar û gelekî din.

Aboriya gund

Ji Quzêrîbê

Aboriya gund bi çandinî, xwedîkirina heywanan (yên wek çêlek, mî, berx, bizin, hesp, qantir û ker) û frotina çilo, hejîr û trî ye. Ciyê trî û esirandina wî ya payîzâ li ser mahseran wek ritûelekê grîng e. Di sala 2009an de li gund kooperatîvek jî vebûye.

Çand û huner

Lîstikên gund

Ji aliyê Dengiza

Xarmenaj; dar û pil; kab û pere, birrê; heftok; çakûç û herî; gok; morik, Kerikê kerajotî, Husomeyn, Destmalê, Bizina Kejo, Holê, leyistina hêkan û her cejna remezanê û cejna qurbanê bi Dêrîşiyan re li derdora Pala Dêrikê şerkirina bi keviran.

Hobiyên gund

Seyda (Nêçîr) kewan û keroşkan û xwedikirina kewan. Kew di çanda gund de ciyekî giring digirin.

Malbatên Quzêrîbê

Malbatên ku ji vî gundî ne yan jî ji vî gundî belav bûne: malbata Resûlkê, malbata Şêxo,malbata Pîrê, malbata Rûta (Necîmoxliyên Dêrikî); malbata Çelogurrî (li kerhêta û Xerebazinê dijîn); Sînkî (nuha li Dêrîş, Kelêya Pozreş û li beriya Mêrdînê dijîn); malbata Hesen Bajarî (li Tepêya baravan dijîn);Malbata Avşaran (li Qoruxçî dijîn).

Galerî

Gundê Quzêrîbê, ji aliyê Cirzê
Mehla Şêxo, ji aliyê Dêrîşê
Ji Quzêrîbê jiyana rojane
Şivanê quzêrîbî
Panoramîk

Çavkanî

^ tuik
^ Son Teşkilat-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları. İstanbul: Hilal Matbaası, T. C. Dahiliye Vekaleti Nüfus Müdiriyet-i Umumiyesi Neşriyatından. 1928.
^ Türkiye'de Meskûn Yerler Kılavuzu I-II. Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara, 1946.

[1] tuik

[2] Son Teşkilat-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları. İstanbul: Hilal Matbaası, T. C. Dahiliye Vekaleti Nüfus Müdiriyet-i Umumiyesi Neşriyatından. 1928.

[3] Türkiye'de Meskûn Yerler Kılavuzu I-II. Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara, 1946.

[2]

[3]

[1]