Mustafa Kemal Atatürk

Serokkomarê Tirkiyeyê
29 çiriya pêşîn 1923 - 10 çiriya paşîn 1938
İsmet İnönü
Chairman of the Cabinet of the Executive Ministers of Turkey (d)
3 gulan 1920 - 24 kanûna paşîn 1921
- Fevzi Çakmak
Serokwezîrê Tirkiyeyê
3 gulan 1920 - 24 kanûna paşîn 1921
Endamê Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê
Jidayikbûn	Navb. 1880 û 1881 ; Selanîk (Salonica Vilayet (en), împeratoriya Osmanî)
Mirin	10ê çiriya paşîn a 1938an; Dolmabahçe Palace (en)
Cihê goristanê	Anıtkabir (en), Ethnography Museum of Ankara (en) (31ê adara 1939an - 9ê çiriya paşîn a 1953an)
Navê jidayikbûnê	Ali Rıza oğlu Mustafa
Bernav	Türklerin babası, Father of the Turks, თურქების მამა
Hevwelatî	Tirkiye, împeratoriya Osmanî
Cîwar	Selanîk, Mezmaxor
Perwerde	Monastir Military High School (en) (1896-1938); Turkish Military Academy (en) (13 adar 1899-1902); Dibistana Leşkerî ya Osmanî (en) (heta 11 kanûna paşîn 1905an)
Sernavên esilzade	Paşa (en); Ghazi (en)
Pîşe	Siyasetmedar, dewletmedar, nivîskar, şoreşger, army officer
Bav	Ali Rıza Efendi (en)
Dê	Zübeyde Hanım (en)
Xwişk û bira	Makbule Atadan (en)
Hevjîn	Latife Uşakî (ji 1923 heta 1925)
Zarok	Sabiha Gökçen; Zehra Aylin (d); Rukiye Erkin (d); Nebile İrdelp (d); Afet İnan (en); Ülkü Adatepe (en); Abdurrahim Tuncak (d); Sığırtmaç Mustafa (d)
Partiya siyasî	Partiya Gel a Komarî (1923-1938)
Endamê	Homeland and Freedom (en); Îtihad û Teraqî
Artêş	Turkish Land Forces (en)
Payeya leşkerî	Mareşal (en) (1921-1927)
Şerên tevlêbûyî	31 March Incident (en); Caucasus campaign (en); Sinai and Palestine campaign (en); Gallipoli campaign (en); Şerê Îtalyan-Tirkî; Şerên Balkanê; Şerê Rizgariya Tirkiyeyê
Bejn	1,74 m
Xelat	Lîsteya berfireh Order of St Alexander (en); Order of Osmanieh (en); Order of the Crown (Prussia) (en); Military Merit Cross; Military Merit Medal (Austria-Hungary) (en); 5th class, Order of the Medjidie (d) (1906); Order of Osmanieh 4th Class (d) (1912); Order of Osmanieh 3rd Class (d) (1915); Imtiyaz Medal (en) (1915); Liakat Medal (en) (1915); Iron Cross (en) (1915); Order of Osmanieh 2nd Class (d) (1916); Military Merit Cross III. Class (d) (1916); Bronze Military Merit Medal (d) (1916); 2nd class, Order of the Medjidie (d) (1916); Silver Military Merit Medal (d) (1917); Iron Cross 2nd Class (d) (1917); 1st class, Order of the Medjidie (d) (1917); 1st Class Order of the Crown (d) (1918); Gallipoli Star (en) (1918); Medal of Independence (en) (1923)

Mustafa Kemal Atatürk (bi kurdî: Mistefa Kemal Atatirk)^[1] (jdb. 1881 li Selanîk - m. 10ê çiriya paşîn a 1938 li Stembolê) damezrînerê Komara Tirkiyeyê û rêberê bijarte yê Şerê Rizgariya Tirkiyeyê bû.

Serokê yekem Meclîsa Neteweyî ya Mezin a Tirkiyeyê ye. Ji sala 1923an heta mirina wî di 1938an de serokkomarê Tirkiyê bû.

Atatürk û mafên sivîl û siyasî yên kurdan û kêmneteweyên di komara tirkî de

Di dema wî de şerên tund li dijî kurdên Tirkiyeyê rû dane û dewleta tirk dest bi siyaseteke asîmîlasyona aborî, kulturî û zimanî ya beremberî kurdan kiriye. Di 1931ê de bi awayekî fermî hatiye ragihandin ku dewleta tirkî li bin rejîmeke yek-partiyê bû. Ev îdeolojiya dewleta tirk a Atatürk "kemalîzm" an jî "etatirkîtî" (bi tirkî: Atatürkçülük) tê navlêkirin^[2].

Serhildana Şêx Seîdî, 1925

Gotara bingehîn: Serhildana Şêx Seîdê Pîranî

Serhildanên Agiriyê, 1926-1930

Gotara bingehîn: Serhildanên Agiriyê

Serhildana Dêrsimê ya Seyid Rizayî, 1937

Gotara bingehîn: Serhildana Dêrsimê

Atatürk û mafên sivîl û siyasî yên jinan

Li aliyê din jinên tirk di pêşiya serokatiya Atatürk de li pêşberî gelek welatên rojavayî mafên sivîl û siyasî wekhev wergirtin.^[3] Bi taybetî, di hilbijartinên herêmî de ji hêla Actêra No. 1580 di 3ê nîsana 1930an û çend sal şûn da, di 1934an de, destûrnameya tevahî ya gerdûnî, zûtir ji piraniya demokratên din ên cîhanê.^[4]

Mirina wî

Mustafa Kemal Atatürk di 10ê çiriya paşîn a 1938an de li seraya Dolmabahçe ya Stembolê ji ber kezebreşiyê (sîroza kezebê) mir^[2].

Mijarên têkildar

Kemalîzm

Çavkanî

^ Aras, Ramazan (2013). The Formation of Kurdishness in Turkey: Political Violence, Fear and Pain. New York: Routledge. r. 129. ISBN 978-0367410384.
^ ^a ^b Erik J. Zürcher (1993). Turkey: A modern history. I.B. Tauris & Co Ltd, London.
^ Mastering Modern World History by Norman Lowe, second edition
^ Türkiye'nin 75 yılı, Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, s. 48, 59, 250

Girêdanên derve

Li Wikimedia Commons medyayên di warê Mustafa Kemal Atatürk de hene.

Ev gotara li ser siyasetmedarekî şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?)

[1] Aras, Ramazan (2013). The Formation of Kurdishness in Turkey: Political Violence, Fear and Pain. New York: Routledge. r. 129. ISBN 978-0367410384.

[Erik_J._Zürcher_1993-2] Erik J. Zürcher (1993). Turkey: A modern history. I.B. Tauris & Co Ltd, London.

[3] Mastering Modern World History by Norman Lowe, second edition

[4] Türkiye'nin 75 yılı, Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, s. 48, 59, 250

[1]

[2]

[3]

[4]

Jidayikbûn	Navb. 1880 û 1881 Selanîk (Salonica Vilayet (en), împeratoriya Osmanî)
Mirin	10ê çiriya paşîn a 1938an Dolmabahçe Palace (en)
Cihê goristanê	Anıtkabir (en), Ethnography Museum of Ankara (en) (31ê adara 1939an - 9ê çiriya paşîn a 1953an)
Navê jidayikbûnê	Ali Rıza oğlu Mustafa
Bernav	Türklerin babası, Father of the Turks, თურქების მამა
Hevwelatî	Tirkiye, împeratoriya Osmanî
Cîwar	Selanîk, Mezmaxor
Perwerde	Monastir Military High School (en) (1896-1938) Turkish Military Academy (en) (13 adar 1899-1902) Dibistana Leşkerî ya Osmanî (en) (heta 11 kanûna paşîn 1905an)
Sernavên esilzade	Paşa (en) Ghazi (en)
Pîşe	Siyasetmedar, dewletmedar, nivîskar, şoreşger, army officer
Bav	Ali Rıza Efendi (en)
Dê	Zübeyde Hanım (en)
Xwişk û bira	Makbule Atadan (en)
Hevjîn	Latife Uşakî (ji 1923 heta 1925)
Zarok	Sabiha Gökçen Zehra Aylin (d) Rukiye Erkin (d) Nebile İrdelp (d) Afet İnan (en) Ülkü Adatepe (en) Abdurrahim Tuncak (d) Sığırtmaç Mustafa (d)
Partiya siyasî	Partiya Gel a Komarî (1923-1938)
Endamê	Homeland and Freedom (en) Îtihad û Teraqî
Artêş	Turkish Land Forces (en)
Payeya leşkerî	Mareşal (en) (1921-1927)
Şerên tevlêbûyî	31 March Incident (en) Caucasus campaign (en) Sinai and Palestine campaign (en) Gallipoli campaign (en) Şerê Îtalyan-Tirkî Şerên Balkanê Şerê Rizgariya Tirkiyeyê
Bejn	1,74 m
Xelat	Lîsteya berfireh Order of St Alexander (en) Order of Osmanieh (en) Order of the Crown (Prussia) (en) Military Merit Cross Military Merit Medal (Austria-Hungary) (en) 5th class, Order of the Medjidie (d) (1906) Order of Osmanieh 4th Class (d) (1912) Order of Osmanieh 3rd Class (d) (1915) Imtiyaz Medal (en) (1915) Liakat Medal (en) (1915) Iron Cross (en) (1915) Order of Osmanieh 2nd Class (d) (1916) Military Merit Cross III. Class (d) (1916) Bronze Military Merit Medal (d) (1916) 2nd class, Order of the Medjidie (d) (1916) Silver Military Merit Medal (d) (1917) Iron Cross 2nd Class (d) (1917) 1st class, Order of the Medjidie (d) (1917) 1st Class Order of the Crown (d) (1918) Gallipoli Star (en) (1918) Medal of Independence (en) (1923)