Latife Uşakî
Latîfe Uşakî (b. 17 Pûşper 1898, Îzmîr- 12 Tîrmeh 1975 Stembol) di navbera salên 1923-1925de hevjîna serokkomarê Tirkiyeyê Mustafa Kemal Atatürk bû.
_(cropped).jpg)
Jiyana wê
biguhêreLatîfe Xanım di 1898an de li Îzmîr ji yek ji malbatên bazirganî yên herî navdar ê bajêr, ku rehên wî li bajarê Uşak e, ji ku navê malbatê wan ne fermî Uşakizâde ye, hate cîhanê. Wê xwendina xweya dibistana navîn li Îzmir qedand û di 1919 de ew çû derveyî welêt ku li Parîs û London dadê bixwîne. Gava ku ew vegeriya Tirkiyê, Şerê Rizgariya Tirkiyeyê ber bi dawiya xwe ve bû.
Di 11 îlona 1922 de, dema ku vegeriya mala xwe ya li Îzmîr, ew bi leşkerên ku wê agahdar kir ku Paşa xanî wekî Navenda Giştî ya Îzmir ji malê stendiye re rû bi rû hat. Piştî ku leşker qayîl kirin ku ew bi rastî ya malê ye, destûr dan wê.
Latîfe Xanım û Mustafa Kemal Paşa di 29 Çile 1923 de zewicîn dema ku ew vegeriya Îzmîr hema piştî mirina dayika wî Zübeyde Xanım. Du sal û nîv, Latîfe Xanım sembolîze kir rûyê nû yê jinên Tirk wek jinek yekem ku di jiyana giştî de pir amade bû, ku li Tirkiyê, bi pîvanên roja xwe nûbûnek bû. Wê bandorek girîng li ser reformên ku di sala 1920an de ji bo azadkirina jinan li Tirkiyê dest pê kirî kir. Dibe ku bi bandora sekularîzma mêrê wê ya stûr be, wê serê xwe yê îslamî avêt û ji jinên Tirk xwest ku heman tiştî bikin.
Lêbelê, têkiliya di navbera wê û mêrê wê de piştî havîna 1925an hate qut kirin û ew di 5ê tebaxê 1925an de ji hev veqetiyan. Latîfe Xanım rojên xwe yên mayî li Îzmîr û Stenbolê dijiya, di nav tecrîdek rastîn de, ji têkiliyên derveyî çembera xweya taybet heya ku mirin di 1975. Ew carek din nezewicî, û di seranserê jiyana xwe de li ser têkiliya wan bêdeng ma. Sala 2005an, Civaka Dîrokî ya Tirk diviya bû ku rojnivîskên wê "ji xeynî yên herî taybetî, ramanên malbata wê li ber çav bigirta" ji raya giştî re eşkere bike. Lêbelê, malbata wê bi eşkereyî îdîa kir ku mafê wan ê xwedîkirina nameyan heye û diyar kirin ku ew naxwazin rojnemeş werin weşandin. Di encamê de, civak li dijî weşanê biryar da.
Jînenîgariyek berfireh, lê di heman demê de nîqaşker a Latîfe Xanım ji hêla rojnamevanê Cumhuriyet-ê İpek Çalışlar ve di sala 2006an de hate weşandin.