Îzmîr
Îzmîr (bi tirkî: İzmir) an jî Simîrna (bi yewnanî: Σμύρνη, lat. Smírni, ji bi yewnaniya kevn: Σμύρνη, lat. Smúrnē an Σμύρνα, Smúrnā; bi latînî: Smyrna), bajarekî metropolê ye li qeraxa rojavayê Anatolyayê û serbajarê Parêzgeha Îzmîrê ye. Bajêr piştî Stembol û Enqereyê sêyem bajarê herî qelebalix ê li Tirkiyeyê ye û mezintirîn berfirehiya bajarî ya li ser Deryaya Egeyê ye. Di sala 2019an de nifûsa Îzmîrê 2 milyon û 965 hezar û 900 kes bû û Nifûsa Parêzgeha Îzmîrê jî 4 milyon û 367 hezar û 251 kes hebûn.[1] Nifûsa qada bajêr ya avakirî (yan metro) 3.209.179 kes bû. Îzmîr yek ji bajarên Tirkiyeyê ku bi sed hezaran kurd di salên 90î û di salên dawiyê de ji Bakurê Kurdistanê koçê vî bajarê bûne.[2]
Îzmîr
İzmir  | |
|---|---|
Şaredariyên bajarên mezin ên Tirkiyeyê, bajarê beravê, bajarê duyem ê herî mezin û bajarê hejmara wî ya niştecihan zêdeyî milyonekê | |
| İzmir | |
.jpg) | |
| Bernavk: Ege'nin İncisi | |
Îzmîr li ser nexşeyê | |
  Îzmîr | |
| Koordînat: 38°24'Bk, 27°10'Rh | |
| Dûgel | Tirkiye |
| Beşa îdarî |
|
| Paytexta |
|
| Dema avabûnê | 3 millennium b.z. |
| Rêvebir | |
| • Şaredar | Tunç Soyer (2019–) |
| Rûerd | |
| • Giştî |
|
| • Bilindahî | 2 ±1 m |
| Gelhe | 4.320.519 (2018) |
| Dem | UTC+3 |
| Koda telefonê | 232 |
| Nîşana wesayîtê | 35 |
| Malper | www |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Bajêr li ser peravên deryayî yên Kendava Îzmîrê û li hundir ber bi bakur ve li seranserê Deltaya Çemê Gedizê dirêj dibe ku li rojhilat li kêleka deşteke aluviyal a ku ji hêla çend çemên piçûk ve hatine çêkirin û li aliyê başûr jî li ser erdekî hişk hatiye avakirin. Dîroka bajêr ji serdema neolîtîk û vir ve 3000 salan zêdetir dîroka bajarvanî ya tomarkirî heye û heta 8500 sal jî dîroka bicih bûna mirovahî ya bajêr hatiye tomarkirin. Di kevnariya klasîk de bajar bi navê Smîrna (/ˈsmɜːrnə/ SMUR-nə; bi yewnanî: Σμύρνη, bi romanî: Smîrnî/Smîrnê) hatiye binavkirin. Heya sala 1923an di ku navbera Yewnanîstan û Tirkiyeyê de pevguhertina nifûsê pêk hatiye, li Îzmîrê nifûsek mezinê yewnanî hebû.
Etîmolojî Biguhêre
Navê wê yî berê Simîrna ye û ji zimanê grekî ye. Îzmîr heya piştî avakirina Komara Tirkiyê pirranî ji niştecihên yewnanan pêk dihat. Di şerê tirk û yewnanan de grekiyên li Anatolyayê dijiyan hatin derkirin û Simîrna jî bi şerekî dijwar hate bidestxistin. Navê wê tê qedexekirin û dikin İzmir.[3]
Gelhenasî Biguhêre
Li gorî hejmarinên sala 2019an gelheya bajêr 4 367 251 kes e. Li bejarê serê km2 yê 367 kes dikeve. Li gorî daneyên dawî ya sala 2019an, Belavbûna gelheyî ya herî zêde, 14 649 km2/kes, li navçeyê Konakê dijî. Rêjeya zêdebûna gelheya salane ya li bajarê ji sedê 1,08% an navçeya Konakê ye. Navçeya ku herî zêde gelheya wê zêde bûye ji sedê (3,99%) navçeya Torbali ye. Navçe ya herî zêde ku gelheya wê qêm bû ye, ji sedî qêm (-,336%) navçeya Kınıkê ye.
Biguhêre
Dîmenên ji Îzmîrê Biguhêre
-
Dîmenek ji navçeya Bayrakliyê ku di salên bûye navenda bazirganiya Îzmîrê.
-
Dîmenek ji Qada Konaxê li lavçeya Konakê.
-
Derveyî Pirtûkxaneya Celsus li Efesê, Îzmîr.
-
Perestgeha Trajan li Pergamon, Îzmîr.
-
Navenda Danûstandin ya Baxçeyê Şîn, li navçeya Karşıyaka, Îzmîr.
-
Dîmenên ji avahiyên cêwî ya li navçeya Bayraklı, Îzmîr.
-
Dîmenek ji Birca Mistral Ofisê.
Çavkanî Biguhêre
- ↑ "Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)". www.tuik.gov.tr. Roja wergirtinê: 10 tebax 2023.
- ↑ "Kurdên li bazara Kemeraltiyê". www.rudaw.net. Roja wergirtinê: 10 tebax 2023.
- ↑ Bosworth, Clifford Edmund (1 kanûna paşîn 2007). Historic Cities of the Islamic World (bi îngilîzî). BRILL. ISBN 978-90-04-15388-2.
Girêdanên derve Biguhêre
 | Ev gotara li ser bajarekî şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |