Muawiye I

Muawiye I (bi erebî: معاوية بن أبي سفيان‎, lat. Muawiye îbn Ebû Sufyan), (603 li Mekke; 6ê Gulana 680 li Şam) xelîfeyî Ûmeyyeyan herî pêşin (661-680) û demezrênere wê xanêdanitîye bû.

Muawiye I

Umayyad Caliph (d)
28 tîrmeh 661 - 27 nîsan 680
Yezîd I
Governor of the Levant (d)
639-661
Ebû Ubeyde bin Cerah Al-Dahhak ibn Qays al-Fihri (en)

Jidayikbûn	603 Meke
Mirin	18ê nîsana 680an Medîne
Cihê goristanê	Şam
Navê rastî	معاوية
Hevwelatî	Xelîfeyên Raşidûn, Xelîfetiya Emewiyan (en)
Pîşe	Siyasetmedar, nivîskar, helbestvan, governor, Xelîfe
Malbat	Umeye
Bav	Ebû Sûfyan bin Herb
Dê	Hind bint Utbe
Xwişk û bira	Yazid ibn Abi Sufyan (en) Q89829575 Q125338954 Q125258974 Ziyad ibn Ali (en) Q20390038 ʻAnbasah ibn aby sufyān (d) Q102198010 Utba ibn Abi Sufyan (en) Q125258943 Ramla bint Abi Sufyan (en)
Hevjîn	Qurayba bint Abi Umayya (en) Maisun bint Bahdal (en)
Zarok	Yezîd I

Parzgêritiya Sûrî (639-661)

Muawiye bin Ebû Sufyan di 603an de wek endamekî Umeyeyan li Mekke hatiye dinê. Bavê xwe Ebû Sufyan demên pêşin yek pêşengê hemberên Muhemmed pexember bû, lê ji pê re derbaza misilmanîyê bû. Muawiye jî ji pê 630an de derbaza misilmanîye bû re, bû yek peyayên girîngên Muhemmed pexember. Ew yek ji endamên artêşê Sûrî di 639an de dagir kirî bû û ji aliya Xelîfeye wê demê Omar bin el-Xetab wek parezgêrê wir da zanîn. Li wir wî bi Bîzansê re têkoşîn kir û di 663an de xakên hundurên Anatoliya heta nêzî Stenbol dagir kirin.

Ji pe xelîfe Osman bin Efan 656an de hat kuştin re Elî derbaza xelifetîye bû, lê Muawiye got ku heta ku kujterê Osman nedîtin ez Elî wek Xelîfe nasnekim. Ew pêk anî jî wan serîlêdana kîzir. Di wê bûyerê de jî kîzirê Elî destê Muawiye zexm kir. Pişt Elî hat kuştin re (661) wî xwe wek xelîfe da zanîn.

Xelifetiya Muawiye (661-680)

Muawiye derbaza xelifetîye bû şunda şuna xanêdana Umeyye di kargerê de zexm kir û lawê Elî Hesen bin Elî ji xelifetîye waz hat. Wî paytext ji Medîne de bira Şam e. Di dema Muawiye de xelifetî hat çerxa mîratîye kirin û xelîfetî derbaza lawên xelîfeyî dawî dibû. Herweha kênge di 669an Muawiye mir Yezîd I derbaza şûna wî bû.

Di dema Muawiye de belavbûna îslamê dewam kir. Di dema wî de Uqbe bin Nefî Îslam bira Maxrêb û dagir kirina Îranê jî dewam kir. Dîsa di dema Muawiye de Konstantinopolis di (668-669 û (674-678) ande du caran hat dagir kirin, lê ew herdu jî bê serkeftî dawî bûn.

Muawiye di 6'ê Gulana 680an de li Şamê mir.