Lûksembûrg
Lûksembûrg, bi fermî Dukata Mezin a Lûksembûrgê (bi lûksembûrgî: Groussherzogtum Lëtzebuerg, bi fransî: Grand-Duché de Luxembourg, bi almanî: Großherzogtum Luxemburg), welatekî biçûk li Ewropaya Rojavayê e. Ew ji rojava û bakur bi Belçîka, li rojhilat bi Almanya û ji başûr ve bi Fransa re sînordar e. Paytext û bajarê wê yê herî qelebalix bajarê Lûksembûrg ye,[1] yek ji çar kursiyên sazî yên Yekîtiya Ewropayê ye (bi Bruksel, Frankfurt û Strasbourg re) û cihê gelek saziyên herwiha a Yekîtiya Ewropayê ye, nemaze Dîwana Edaletê ya Ewropî. Yekîtî, desthilata dadwerî ya herî bilind.[2][3] Çand, gel û zimanên Lûksembûrgê di bin bandora Fransa û Almanyayê de ne; wek nimûne, lûksembûrgî, zimanekî almanî, yekane zimanê neteweyî yê gelê Lûksembûrgê ye,[4] zimanê fransî ji bo qanûndanînê tenê ziman e û her sê jî - lûksembûrgî, almanî û fransî - ji bo karûbarên îdarî yên li welêt têne bikar anîn.[4]
Lûksembûrg
Lëtzebuerg  | |
|---|---|
| |
| |
 | |
 Ala  Mertal | |
| 49°46′Bk 6°08′Rh / 49.77°Bk 6.13°Rh | |
Sirûd: Ons Heemecht | |
| Parzemîn | Ewropa |
| Dewlet | Lûksembûrg |
| Paytext |
|
| Ziman | Zimanê luksembûrgî, almanî û fransî |
| Dema avabûnê |
|
| Xelat |
|
| Budce | 27.300.000.000 Euro (2023) |
| Birêvebirin | |
| • Awayê birêvebirinê | Padîşahiya destûrî |
| • Serokê rêveberiyê | Xavier Bettel (2013–2023) |
| Rûerd |
|
| Nifûs | 672.050 (2024) |
| Saet | |
| Plakaya erebeyê | L |
| Malper | luxembourg |
| |
 | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Bi rûbera 2,586 kîlometre çargoşe, Lûksembûrg heftemîn welatê herî piçûk ê parzemîna Ewropayê ye.[5] Di sala 2024an de, nifûsa wê 672,050 kes bû, ku ew dike yek ji welatên herî kêm nifûsa ji welatên din a Ewropayê,[1] her çend bi rêjeya mezinbûna nifûsê ya herî zêde heye;[6] Lûksembûrg demokrasiyek nûnerî ye ku ji hêla qralîtiya destûrî ve tê rêvebirin, ew dike yekane mayî serweriya mezin a cîhanê.
Li gorî texmînên IMF û Banka Cîhanê, Lûksembûrg welatek pêşkeftî ye ku xwedan aboriyek pêşkeftî ye û yek ji herî zêde GDP (PPP) ya cîhanê ye ku li gorî texmînên IMF û Banka Cîhanê, ew dike welatê herî dewlemend ê cîhanê. Asta neteweya pêşkeftina mirovî û wekheviya mafên LGBT li Ewropayê di rêza herî bilind de ye.[7] Bajarê dîrokî tevî kelehên xwe di sala 1994an de ji ber parastina awarte ya kelehên xwe yên mezin û deverên dîrokî di nav mîrata cîhanî ya UNESCO de hate ragihandin.[8] Lûksembûrg endamek damezrîner a Yekîtiya Ewropayê,[9] OECD, Neteweyên Yekbûyî, NATO, û Benelux e.[10][11] Di sala 2013 û 2014an de cara yekem bû endamê Konseya Ewlekariyê ya Neteweyên Yekbûyî.[12]
Nifûs
biguhêre
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çavkanî: Li ser Wîkîdaneyê bibîne | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Çavkanî
biguhêre- ^ a b "Luxembourg". The World Factbook (bi îngilîzî). Central Intelligence Agency. 3 îlon 2024.
- ^ "Decision of the Representatives of the Governments of the Member States on the location of the seats of the institutions (12 December 1992) - CVCE Website". web.archive.org. 13 çiriya pêşîn 2019. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 13 çiriya pêşîn 2019. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ "Luxembourg | History, Culture & Economy | Britannica". www.britannica.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
- ^ a b "Legilux". web.archive.org. 18 îlon 2023. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 18 îlon 2023. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ "Skyscanner". www.skyscanner.net. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
- ^ "The World Factbook". web.archive.org. 27 gulan 2016. Ji orîjînalê di 27 gulan 2016 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
- ^ "Country Ranking | Rainbow Europe". web.archive.org. 21 gulan 2019. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 21 gulan 2019. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ "City of Luxembourg: its Old Quarters and Fortifications - UNESCO World Heritage Centre". web.archive.org. 26 kanûna paşîn 2020. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 26 kanûna paşîn 2020. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ "European Union (EU) | Definition, Flag, Purpose, History, & Members | Britannica". web.archive.org. 9 çiriya pêşîn 2023. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 9 çiriya pêşîn 2023. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ "BBC NEWS | Europe | Country profiles | Timeline: Luxembourg". web.archive.org. 13 gulan 2007. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 13 gulan 2007. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ "Luxembourg | History - Geography | Britannica". web.archive.org. 5 adar 2021. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 5 adar 2021. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ "Luxemburger Wort - Asselborn's final Security Council meeting". web.archive.org. 10 çiriya pêşîn 2017. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 10 çiriya pêşîn 2017. Roja gihiştinê 5 îlon 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk)
