Mustafa Kemal Atatürk

Meqam
Serokkomarê Tirkiyeyê (en)
29 çiriya pêşîn 1923 - 10 çiriya paşîn 1938
İsmet İnönü
Сhairman of the Сabinet of the Executive Ministers of Turkey (d)
3 gulan 1920 - 24 kanûna paşîn 1921
- Fevzi Çakmak
Endamê Meclîsa Mezin a Neteweyî ya Tirkiyeyê
Paşa (en)
Ghazi (en)
Jidayikbûn	1881; Tesalonîkî (Salonica Vilayet (en), împeratoriya Osmanî)
Mirin	10ê çiriya paşîn a 1938an; Dolmabahçe Palace (en)
Cihê goristanê	Anıtkabir (en) (dp. 10ê çiriya paşîn a 1953an), Ethnography Museum of Ankara (en) (31ê adara 1939an - 9ê çiriya paşîn a 1953an)
Navê jidayikbûnê	Ali Rıza oğlu Mustafa
Hevwelatî	Tirkiye, împeratoriya Osmanî
Cîwar	Tesalonîkî, Mezmaxor
Perwerde	Monastir Military High School (en) (dp. 1896); Turkish Military Academy (en) (13 adar 1899-1902); Ottoman Military College (en) (heta 11 kanûna paşîn 1905an)
Pîşe	Siyasetmedar, efser, statesperson, nivîskar, şoreşger
Bav	Ali Rıza Efendi (en)
Dê	Zübeyde Hanım (en)
Xwişk û bira	Makbule Atadan (en)
Hevjîn	Latife Uşakî (ji 1923 heta 1925)
Zarok	Sabiha Gökçen; Zehra Aylin (d); Rukiye Erkin (d); Nebile İrdelp (d); Afet İnan (en); Ülkü Adatepe (en); Abdurrahim Tuncak (d); Sığırtmaç Mustafa (d)
Xwediyê	Foks (d)
Partiya siyasî	Partiya Komara Gel (1923-1938)
Endamê	Vatan ve Hürriyet (en); Îtihad û Teraqî
Artêş	Turkish Air Forces (en)
Payeya leşkerî	Mareşal (en) (1921-1927)
Şerên tevlêbûyî	31 March Incident (en); Caucasus campaign (en); Sinai and Palestine campaign (en); Gallipoli campaign (en); Şerê Îtalyan û Tirkî yê 1911-1912; Şerên Balkanê; Şerê Rizgariya Tirkiyeyê
Xelat	Lîsteya berfireh Order of St Alexander (en); Military Merit Cross; Order of Osmanieh (en); Order of the Crown (en); Iron Cross (en); Knight of the Legion of Honour (d); 5th class, Order of the Medjidie (d) (1906); Imtiyaz Medal (en) (1915); Liakat Medal (en) (1915); Bronze Military Merit Medal (d) (1916); 2nd class, Order of the Medjidie (d) (1916); Silver Military Merit Medal (d) (1917); 1st class, Order of the Medjidie (d) (1917); Gallipoli Star (en) (1918); Medal of Independence (en) (1923)

Mustafa Kemal Atatürk (bi kurdî: Mistefa Kemal Atatirk)^[1] (jdb. 1881 li Tesalonîkî - m. 10ê çiriya paşîn a 1938 li Stembolê) yek ji avakarên Komara Tirkiyeyê û serkirdeyekî siyasî yê bijarte yê di dema avakirina komarê de bû.

Serokê yekem Meclîsa Neteweyî ya Mezin a Tirkiyeyê ye. Ji sala 1923an heta mirina wî di 1938an de serokkomarê Tirkiyê bû. Wî xwe wekî neteweperestekî tirk destnîşan kiriye.

Atatürk û mafên sivîl û siyasî yên kurdan û hindikayiyên din ên komara tirkîBiguhêre

Di dema wî de şerên tund li dijî kurdên Tirkiyeyê rû dane û dewleta tirk dest bi siyaseteke asîmîlasyona aborî, çandî û zimanî ya beremberî kurdan kiriye. Di 1931ê de bi awayekî fermî hatiye ragihandin ku dewleta tirkî li bin rejîmeke yek-partiyê bû. Ev îdeolojiya dewleta tirk a Atatürk "kemalîzm" an jî "etatirkîtî" (bi tirkî: Atatürkçülük) tê navlêkirin^[2].

Serhildana Şêx Seîdî, 1925Biguhêre

Gotara bingehîn: Serhildana Şêx Seîdê Pîranî

Serhildanên Agiriyê, 1926-1930Biguhêre

Gotara bingehîn: Serhildanên Agiriyê

Serhildana Dêrsimê ya Seyid Rizayî, 1937Biguhêre

Gotara bingehîn: Serhildana Dêrsimê

Atatürk û mafên sivîl û siyasî yên jinanBiguhêre

Li aliyê din jinên tirk di pêşiya serokatiya Atatürk de li pêşberî gelek welatên rojavayî mafên sivîl û siyasî wekhev wergirtin.^[3] Bi taybetî, di hilbijartinên herêmî de ji hêla Actêra No. 1580 di 3ê nîsana 1930an û çend sal şûn da, di 1934an de, destûrnameya tevahî ya gerdûnî, zûtir ji piraniya demokratên din ên cîhanê.^[4]

Mirina wîBiguhêre

Mustafa Kemal Atatürk di 10ê çiriya paşîn a 1938an de li seraya Dolmabahçe ya Stembolê ji ber kezebreşiyê (sîroza kezebê) mir^[2].

Mijarên têkildarBiguhêre

Kemalîzm

ÇavkanîBiguhêre

↑ Aras, Ramazan (2013). The Formation of Kurdishness in Turkey: Political Violence, Fear and Pain. New York: Routledge. r. 129. ISBN 978-0367410384.
↑ ^a ^b Erik J. Zürcher (1993). Turkey: A modern history. I.B. Tauris & Co Ltd, London.
↑ Mastering Modern World History by Norman Lowe, second edition
↑ Türkiye'nin 75 yılı, Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, s. 48, 59, 250

Girêdanên derveBiguhêre

Li Wikimedia Commons medyayên di warê Mustafa Kemal Atatürk de hene.

Ev gotara li ser siyasetmedarekê/î şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?)

[1] Aras, Ramazan (2013). The Formation of Kurdishness in Turkey: Political Violence, Fear and Pain. New York: Routledge. r. 129. ISBN 978-0367410384.

[Erik_J._Zürcher_1993-2] Erik J. Zürcher (1993). Turkey: A modern history. I.B. Tauris & Co Ltd, London.

[3] Mastering Modern World History by Norman Lowe, second edition

[4] Türkiye'nin 75 yılı, Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, s. 48, 59, 250

[1]

[2]

[3]

[4]

Jidayikbûn	1881 Tesalonîkî (Salonica Vilayet (en), împeratoriya Osmanî)
Mirin	10ê çiriya paşîn a 1938an Dolmabahçe Palace (en)
Cihê goristanê	Anıtkabir (en) (dp. 10ê çiriya paşîn a 1953an), Ethnography Museum of Ankara (en) (31ê adara 1939an - 9ê çiriya paşîn a 1953an)
Navê jidayikbûnê	Ali Rıza oğlu Mustafa
Hevwelatî	Tirkiye, împeratoriya Osmanî
Cîwar	Tesalonîkî, Mezmaxor
Perwerde	Monastir Military High School (en) (dp. 1896) Turkish Military Academy (en) (13 adar 1899-1902) Ottoman Military College (en) (heta 11 kanûna paşîn 1905an)
Pîşe	Siyasetmedar, efser, statesperson, nivîskar, şoreşger
Bav	Ali Rıza Efendi (en)
Dê	Zübeyde Hanım (en)
Xwişk û bira	Makbule Atadan (en)
Hevjîn	Latife Uşakî (ji 1923 heta 1925)
Zarok	Sabiha Gökçen Zehra Aylin (d) Rukiye Erkin (d) Nebile İrdelp (d) Afet İnan (en) Ülkü Adatepe (en) Abdurrahim Tuncak (d) Sığırtmaç Mustafa (d)