Thomas Aquinas
Thomas Aquinas an Saint Thomas Aquinas an jî Thomasê Aquinî, (zayîn, nêzî 1225, mirin 7'ê adarê 1274) keşe, fîlozof û teologekî îtalî bû.
| Profesor |
|---|
| Jidayikbûn | |
|---|---|
| Mirin | |
| Cihê goristanê |
Church of the Jacobins (d) (dp. ) |
| Navê rastî |
Thomas Aquinos |
| Bernav |
Doctor Angelicus, Doctor Communis |
| Cîwar | |
| Perwerde | |
| Sernavê rûmetî |
Doctor of the Church (en) |
| Sernavê esilzade |
Doctor of the Church (en) |
| Pîşe |
Teolog, profesor, Latin Catholic priest, fîlozof, nivîskar, Catholic theologian, friar, theology teacher |
| Bav |
Landulphe d'Aquino (d) |
| Karder |
University of Paris (d) |
| Qadên xebatê | |
| Terîqeta dînî |
Domînîkan (en) |
| Étape de canonisation |
Canonized saint (d) |
| Tevger | |
| Xwendekarê | |
| Bandorbar |
Boethius (en), Îbn Meymûn, Cicero, Kindî, Johannes Scotus Eriugena (en), Îbnî Ruşd, Anselm of Canterbury (en), Albertus Magnus, Îbn Sîna, Augustînus, Platon, Arîstotelês, Pawlos, Xezalî, Gregory I (en) |
| Festîval |
28'ê rêbendanê, 7'ê adarê, katolîk (en) |
Ew keşekî dêra katolîka Xirîstiyanî bû û yek ji 33 mamosteyên dêra katolîk e. Ew navbera katolîkan de wek êlîmekî mezin tê naskirin û wê sewê hin cara wextê ko tê qal kirin bi unvana saînt tê nav kirin. Wî bi fikrên xwe bandoraka mezin li ser dêra katolîka çaxa navîn kiribû.
Jiyan
biguhêreThomas Aquinas di sala 1225an de li kelaya Roccasecca di keyaniya Napoliya wê çaxê de hatibû dinê. Bavikê xwe kontê bajarê Landulf bû. Ji hêla diya bavike xwe de nîjada wî diçû Friedrich Barbarossa.
Wî di 5 salan de li manastirê dest bi hevotina xwe kir. Wexta ko 16 salî bû çû zaningeha Napoli û li wir 8 salan hevotin dît. Bandora Domînîkanê li ser wî hîn di destpêka hevotina wî de dest pê kir. Wexta ko ew li Napolî bû teva terîqeta Domînîkan bû û bîryar kir ko here Parisê. Lê dayikê wî ji bo vê destûr nedeye û bi lawikê xweyî di artêşa Frederick II de re gotiye ko wî derdest bike û bîne. Birayî Thomas ew derdest kiriye û biriye Manastireke û ew di wê manastirê de nêzî salekê heps maye. Gorî gotinan Papayî wê çaxê bi dayika wî re beraftinê dike û ji bo şandina wiya Parisê wê îqna dike. Bi dawî salekê pê re di 1245an de jî ew çûye Parisê û li wir sê salan ma ye. Ew pê zaningeha parisê xelas dike re, di 1248an de vedigere Kolnê û li wir him ji Albertus Magnus dersan distîne him jî dest bi mamosteyiyê dike. Di sala 1252an de ew şunda vedigere Parîsê ko destûrnameyê mastirê bistîne û 1256an wê dereceyê distîne. Li wê şunda ew li Paris, Rom û hin bajarên dinên Îtalyayê dest bi mamhosteyiyê dike.
Mayîna salên 1269an û 1271an de ew li Paris wek mamhoste çalak dibe. Di wan wextan de ew li ser pirtûk û berhemên xweyên wek Summa Theologica ji dixebite.
Di 1274an Thomas wexta ko diçû beşdara konsîla Lyonê be nexweş dibe û bi vê nexweşiyê 7'ê adarê 1274an de dimire .
Dante îddia dike ko ew hatiye jahr kirin jî ew ji aliya dîroknasan nê qebûl kirin. Wî bandoreke mezin li ser yên wexta xwe re û pê xwe re berda bû. Dante di pirtûka xweya navdarê bi navê La Divina Commedia (Komediya Xwedayî) de wî di qatên cenetêyê jor de teswîr dike. Di 1323an de Papayê wî çaxî Thomas wek Saint, ango ezîz-hezret didazanîn.
Fîlozofiya Thomas Aquinas
biguhêre
Fîlozofiya Aquinas bandorekî mezin li teolojiya Xristîyanîtîiya Katolîk ber da bû. Wî di fîlozofiya xwe Aristo şunda şirove kiriye û berhema xweya girîng Summa Theologica de wan fikirên xwe berhev kirine. Thomas bawer dikir ko rastî bi êqil û bawerê tê ditÎn û fehm kirin. Bawer ji Xwedê de bi qasidiya pêxemberan tê û yên di jî mirov dikare bi êqil fêhm bike an hîn bike.
Girêdanên derve
biguhêre- Thomasê Aquînoyî – 1225-1274 - Ji Malpera Felsefevan[girêdan daimî miriye]
- Summa Theologica Girêdana arşîvê 2007-12-13 li ser Wayback Machine
- Summa contra Gentiles
- Summa Theologica
- Thomas Aquinas bi Îngîlîzî
- Aquinas 101: Bingeha fikrên Saint Thomas Aquinas Girêdana arşîvê 2007-12-13 li ser Wayback Machine