Kurdên cihû
Kurdên cihû, cihûyên kurd yan jî cihûyên Kurdistanê (bi îbranî יהדות כורדיסתאן; Yehûdot Kurdistan) navê cihûyên ku ji berê ve li herêma Kurdistanê ne. Cil û çandeya wan wek ya kurdên misilman in. Berî ku di sala 1940an de koçberiyên mezin ên hêla Îsraêlê çêbûn cihûyên Kurdistanê di nav xwe de dijiyan. Kurdên cihû girêdayî Mizraxîmê ne.
| Herêmên ku lê şêniyên sereke ne | |
|---|---|
 Îsraêl | 200.000 - 500.000 [1] |
 Îran | 10.517[1] |
 DYA | 3.389[1] |
 Iraq | 1.791 |
 Sûrî | 800 (texmîn) |
 Tirkiye | 500 (texmîn) |
| Ziman | |
| Îbranîya Mizrahî, neo-aramiya bakur-rojhilat, kurdî, azerî (li Îranê) | |
| Baweriya dînî | |
| Cihûtî | |
Dîrok
biguhêre
Li gorî dukarên wan, piştî ku Dewleta Bakur a Îsraêlê di 8emîn sedsala berî Îsa ji aliyê Împeratoriya Asûriyan ve hate vegirtin cihûyên pêşîn di herêma ku îro wek Kurdistan tê nasîn xwe bi cih kirine.[2] Di 1emîn sedsala piştî Îsa dewleta Adiabene, ku paytaxta wê Hewlêr bû, cihûtiyê wek ola fermî sepand. [3] Li gorî raporên, ku di 12emîn sedsalê de ji aliyê rêwiyên cihû Bunyaminê Tûdela û Petaxyah ben Jakob ha-Laban hatine nivêsandin, di wê demê de nêzî 100 warên cihû hebûn. Bunyaminê Tudela behsa serokekî bi navê Dawûdê Alroyi dike û dinivêse ku wî serhildaneke li hemberî şahê farisî cêkiriye da ku Kurdên cihû vegerîne Qudsê. Herwiha, li gorî raporên her du rêwiyan navenda aborî û olî Mûsil bûye. Wekî din, piştî rêwîtiya Xirîstiyanan gelek cihû xwe li Kurdistanê û Babilê bi cih kirine. Di wê demê de cihûyên Mûsilê serbixwe bûne.[4]
Di nav salên 1590an û 1670an de serhahamê jin Asenat Barzanî jiyaye û wê perwerdeya Tewratê, Telmûdê û die Qabbalayê kiriye. Jina yekem a ku rêberiya Yeşiwayê kir ew bû. Wê sîfeta Tanna'îtê jî stend.[5] Asenat Barzanî wekî din ji boy nivês û helbestên xwe yên derheqê zimanê Îbranî gelek nas e. Jina yekem a ku helbestên bi zimanê Îbranî nivêsand ew bû.[6]
Kurdên cihû yên nas
biguhêreMijarên têkildar
biguhêrePêşangeh
biguhêre-
Jinên kurd ên cihû li Rewandizê (Kurdistana başûr) di sala 1905an de -
Pelgek ji pirtûka Ester. Ev pelg di sedsala 19an de li Kurdistanê hatiye nivisandin.
Çavkanî
biguhêre- ^ a b c An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires, James Stuart Olson, Lee Brigance Pappas, Nicholas Charles Pappas, Greenwood Publishing Group, (1994), ISBN 0-313-27497-5, p.409
- ^ Encyclopedia Judaica: Roth C s. 1296-1299 (Keter: Jerusalem 1972).
- ^ Encyclopaedia Judaica: Artikel "Irbil/Arbil"
- ^ Ora Schwartz-Be'eri: The Jews of Kurdistan: Daily Life, Customs, Arts and Crafts, UPNE publishers, 2000, ISBN 965-278-238-6, page 26
- ^ Sally Berkovic, Straight Talk: My Dilemma As an Orthodox Jewish Woman: KTAV Publishing House, 1999, ISBN 0-88125-661-7, S. 226
- ^ Shirley Kaufamn, Galit Hasan-Rokem, Tamar Hess: Hebrew Feminist Poems from Antiquity to the Present: A Bilingual Anthology, Feminist Press, 1999, ISBN 1-55861-224-6, page 7 and 9
| Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |