Îo (yewnaniya kevn: [iːɔ̌ː]) di mîtolojiya yewnanî de, yek ji xoşewîstên Zeusê yên fanî bû. Dotmîra Argosê, ew dapîra gelek lehengan bû, wek Perseus, Kadmos, Hêraklês, Mînos, Lînkeus, Cepheus û Danaus . Astronom Simon Marius di sala 1614an de navê wî danî heyvekî Jupiterê.

Ji ber ku birayê wê Phoroneus bû, Io wekî Phoronis jî tê zanîn . ^[1] Ew carinan bi xwedawenda Misrê Isis re hate berhev kirin, lê mêrê wê yê Misrî Telegonus " Osîrîs " bû. ^[2]^[3]

Malbat

Di piraniya guhertoyên efsaneyê de, Io keça Înakhus bû, ^[4] ^[5] her çend cûrbecûr binemaliyên din ên îdiakirî jî têne zanîn. Ger bavê wê Înakhus bûya, wê hingê diya wê bi guman dê jina Înakhus (û xwişka), Nîmfa Melîa, keça Okeanus bûya . ^[6]

Io û Zeus

Io kahîneke xwedawenda Hera ya li Argosê bû, ^[5]^[7] Zeus, Io'ya fanî ferq kir û wê hez kir. Di guhertoya efsaneyê de ku di Prometheusê zincîrkirî de hatî vegotin, wê di destpêkê de pêşkeftinên Zeus red kir, heya ku bavê wê li ser şîreta şîretvanan ew ji mala xwe avêt. ^[8] Li gorî hin çîrokan, Zeus ji bo ku wê ji jina xwe veşêre, paşê Io kiriye çêlek (çêlekekî hêj tu carê nezayiye). ^[5] yên din dibêjin ku Hera bi xwe Io veguherand. ^[8] ^[9]

Di guhertoya çîrokê de, ku tê de Zeus Io veguherand, xapandin têk çû, û Hera ji Zeus lava kir ku çêlekê wekî diyarî bide wê, Ti sedemê redkirinê tune bû, wî kir. Hera paşê Argus Panoptes, dêwekî ku 100 çavên wî hebûn, şand ku li Io temaşe bike , nobed bigre û nehêle Zeus serdana wê bike, û ji ber vê yekê Zeus Hermes şand ku bala xwe bide û di dawiyê de Argus bikuje. Li gorî Ovid, wî wusa kir ku pêşî ew bi lîstina panpipe û çîrokan ve xew kir. ^[10] Zeus Io azad kir, hê jî di şiklê çêlek de. Di hin efsaneyan de, Hera çavên Argus dertîne û perên tawusê dike di wî şeklî spasiya wê dike.

Hera ji bo ku heyfa xwe hilîne, xezebek şand ku Io bi domdarî bişewitîne, û wê ajot ku li dinyayê bê rehet bigere. Io di dawiyê de riya di navbera Propontis û Deryaya Reş de derbas kir, ku bi vî rengî navê Bosporus (bi wateya derbasbûna ga ) wergirt. Li wir Promêteûsê ku ji aliyê Zeus ve li Çiyayê Kafkasyayê hatibû zincîrkirin, nas kir. Promêteûs bi agahdariya Io rehet kir ku ew ê dîsa bibe şiklê mirovan û bibe dapîra lehengên herî mezin, Hêraklês . Io di ser Deryaya Îyonî re reviya Misrê, li wir ji aliyê Zeus ve hate vegerandin şiklê mirovan . Li wir kurê Zeusê Epaphus û keça wî Keroessayê anî dinê. Paşê bi keyê Misrê Telegonus re zewicî. Neviyê wan Danaus, di dawiyê de tevî pêncî keçên xwe ( Danaidan ) re vegeriya Yewnanîstanê, di lîstika Aeschylus The Suppliants de jî ev veger tê behsê kirin.

Divê efsaneya Io ji Homeros re baş were zanîn, ku pir caran jê re Hermes Argeiphontes, ku pir caran wekî "Argus-kujer" tê wergerandin, her çend ev şîrove ji aliyê Robert Beekes ve tê nîqaş kirin. Walter Burkert ^[11] destnîşan dike ku çîroka Io di kevneşopiya destana kevnar de bi kêmî ve çar caran hate vegotin : di Danais de, di Phoronis de - Phoroneus kulta Hera ava kir, li gorî Hyginus' Fabulae 274 û 143-di perçeyek Aigimiosê Hesiodîk de, û her weha di heman perçeyî de Kataloga Jinan a Hesiodîk. Bîranîna şînê ya Io li Heraion of Argos di demên klasîk de hate dîtin.

Mirovên berî Io bi Heyvê ve girêdidin, ^[12] û di Esxîlos 'Prometheusê zincîrkirî de, li cihê ku Io bi Promêteûs re rû bi rû dimîne, ew xwe wekî "bakîreya bi qiloç" bi nav dike. Ji têkiliya wê bi Phoroneus re tekîliyên xwişk û bira bû , lewma jê ra dihata gotin ku Phoronîs. ^[13]

Io di demekê de daket Damalîsê, û Kalsedoniyan çêlekek tûnc li wê derê danîn. ^[14]

Io wekî Isis

Lîgdus û jina wî, Telethusa, cotek feqîr bûn ku li Krîtê dijîn. ^[15] Dema Telethusa ducanî bû, mêrê wê jê re got ku ew nikarin debara keçekê bikin, û ji bilî kuştina zarokê eger keç be, çareya wan tune ye. 8 meh şûnda Io, paşê di çîroka ku wekî Isis tê gotin, di dîtiniyekê de hat Telethusa û jê re got ku divê ew keça xwe bigire dema ku ew çêbû û divê ji mêrê xwe re bêje ku ew kurek bi navê Iphis e.

Dûv re di çîrokê de, Isis (Io) cinsê Iphis diguhezîne dema ku ew tê xwestin ku bi hevjîna xwe, Ianthe re bizewice.

Io ji hêla bavê xwe ve hatî nas kirin- ji hêla Victor Honoré Janssens (nîvê duyemîn ê sedsala 17-an)
Hera û Io- Nicolaes Pietersz. Berchem The Younger (dora 1669)
Jupiter û Io- John Hoppner (1785) Muzeya Hunerê ya Denver
Juno (Hera) Io bi Argus Panoptes ve - Francesco de Mura (1740-1750) ve li Muzeya Hunera Nûjen û Nûjen a Trento û Rovereto, Italytalya vedihewîne.
Juno, Jupiter û Io - Gerbrand van den Eeckhout
Jupiter, Juno û Io - Arnold Houbraken
Jupiter û Io- Hendrik Goltzius (1589) li Muzeya Hunerê ya Los Angeles County, Los Angeles

Çavkanî

Îo
Ἰώ
Îo; Ἰώ
Perestvan	dînê Yewnanistana kevnare
Tekst	Prometheusê Zincîrkirî
Zayend	Mê
Agahiyên kesane
Dê û bav	Înaxos, Pîras, Îasos (bav);
Hevjîn	Têlegonos ;
Zarok	Epafos; Keroesa ;
Xanedan	Têlegonos
	biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

^ Lewis & Short. A Latin Dictionary. Phŏrō-nis, ĭdis, f. adj., Phoronean, poet. for Argive [...] Subst.: Phorōnis, ĭdis, f., Io
^ Lemprière, John (1809). A Classical Dictionary. D. & G. Bruce. r. 355. Afterwards she married Telegonus, king of Egypt, or Osiris, according to others, and she treated her subjects with such mildness and humanity, that after death, she received divine honours, and was worshipped under the name of Isis. [...] She is sometimes called Phoronis, from her brother Phoroneus.
^ Beauzée, Nicolas (1751). L'Encyclopédie (bi fransî). On a étendu encore plus loin la signification de ce terme, & l'on appelle noms patronymiques, ceux qui sont donnés d'après celui d'un frere ou d'une sœur, comme Phoronis, c'est-à-dire Isis Phoronei soror. Summary/translation: "The term patronymic was expanded even further to include those named after a sibling, such as Phoronis to mean Isis, the sister of Phoroneus."
^ Aeschylus, Prometheus Bound, 590; Apollodorus, 2.1.3; Herodotus, Histories, 1.1; Ovid, Metamorphoses, 1.583.
^ ^a ^b ^c Hammond, N. G. L.; Scullard, H. H., edîtor (1970). The Oxford Classical Dictionary (Çapa 2d). Oxford [Eng.]: Clarendon Press. r. 549. ISBN 0198691173. Xeletiya çavkanî: Invalid <ref> tag; name "OCD" defined multiple times with different content
^ For Melai as wife of Inachus see Apollodorus, 2.1.1
^ Apollodorus, 2.1.3.
^ ^a ^b Howatson, M.C. L.; Chivers, I. (1993). The Oxford Concise Companion to Classical Literature. Oxford [Eng.]: Clarendon Press. rr. 288–9. ISBN 0192827081.
^ Aeschylus, Suppliant Women, 291
^ Ovid, Metamorphoses, I.650-730
^ Burkert, Homo Necans (1974) 1983:164 note 14, giving bibliography.
^ Eustathius of Thessalonica commentary on Dionysius Periegetes, 92; the Byzantine encyclopedia Suda s.v. "Io", Hesychius, s.v. "Io".
^ Tsagalis, p. 409, Peck, p. 200; e.g. Ovid, Metamorphoses 1.668, 2.524.
^ A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, Damalis
^ Ovid Metamorphoses. {{cite book}}: |xebat= tê tine hesibandin (alîkarî)

[1] Lewis & Short. A Latin Dictionary. Phŏrō-nis, ĭdis, f. adj., Phoronean, poet. for Argive [...] Subst.: Phorōnis, ĭdis, f., Io

[surnames-2] Lemprière, John (1809). A Classical Dictionary. D. & G. Bruce. r. 355. Afterwards she married Telegonus, king of Egypt, or Osiris, according to others, and she treated her subjects with such mildness and humanity, that after death, she received divine honours, and was worshipped under the name of Isis. [...] She is sometimes called Phoronis, from her brother Phoroneus.

[3] Beauzée, Nicolas (1751). L'Encyclopédie (bi fransî). On a étendu encore plus loin la signification de ce terme, & l'on appelle noms patronymiques, ceux qui sont donnés d'après celui d'un frere ou d'une sœur, comme Phoronis, c'est-à-dire Isis Phoronei soror. Summary/translation: "The term patronymic was expanded even further to include those named after a sibling, such as Phoronis to mean Isis, the sister of Phoroneus."

[4] Aeschylus, Prometheus Bound, 590; Apollodorus, 2.1.3; Herodotus, Histories, 1.1; Ovid, Metamorphoses, 1.583.

[OCD-5] Hammond, N. G. L.; Scullard, H. H., edîtor (1970). The Oxford Classical Dictionary (Çapa 2d). Oxford [Eng.]: Clarendon Press. r. 549. ISBN 0198691173. Xeletiya çavkanî: Invalid <ref> tag; name "OCD" defined multiple times with different content

[6] For Melai as wife of Inachus see Apollodorus, 2.1.1

[7] Apollodorus, 2.1.3.

[OCCCL-8] Howatson, M.C. L.; Chivers, I. (1993). The Oxford Concise Companion to Classical Literature. Oxford [Eng.]: Clarendon Press. rr. 288–9. ISBN 0192827081.

[9] Aeschylus, Suppliant Women, 291

[10] Ovid, Metamorphoses, I.650-730

[11] Burkert, Homo Necans (1974) 1983:164 note 14, giving bibliography.

[12] Eustathius of Thessalonica commentary on Dionysius Periegetes, 92; the Byzantine encyclopedia Suda s.v. "Io", Hesychius, s.v. "Io".

[13] Tsagalis, p. 409, Peck, p. 200; e.g. Ovid, Metamorphoses 1.668, 2.524.

[14] A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, Damalis

[15] Ovid Metamorphoses. {{cite book}}: |xebat= tê tine hesibandin (alîkarî)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Îo (mîtolojî)

Naverok

Malbat

Io û Zeus

Io wekî Isis

Çavkanî