Prometheusê Zincîrkirî (trajediya yewnanî)

Prometheusê Zincîrkirî (bi yewnanî Προμηθεὺς Δεσμώτης Promētheús desmṓtēs) sernavê trajediya yewnanî ye ku berê di demên kevnar de ji Esxîlos re dihate hesibandin.

Nivîskarî

Bi awayekî konvansiyonel, ev berhem wekî beşek ji Prometheia, sêyîneyek bi lîstika satîr a helbestvanê trajîk Esxîlos dihat hesibandin. Ev li gorî kevneşopiya kevnar, ku ji berê ve ji hêla zanyarên Pirtûkxaneya Îskenderiyeyê ve hat temsîl kirin, hate şopandin. Lêbelê ji sedsala 19an vir ve, ev nivîskarî gelek caran hate pirsîn. Pirsgirêk hê çareser nebû.^[1]Rastîbûn di serî de ji ber sedemên zimanî (me yên peyv û şêwaz), teknîkî û rewşenbîrî yên qonax (fîgurê Zeus wek stemkar) tê nîqaş kirin.^[2]

Naverok

Promêteûs tîtanekî ku ji ber talankirina agirê heta hetayê di zincîrên hesinî yên îskîtî de mabû, naxwaze ji serwerê Olîmpê Zeus re zanînek veşartî ya ku ew angaşt dike eşkere bike. Piştî ku Hermês di dawiyê de cara dawî ji Promêteûs xwest ku di dawiyê de navê hetaera yê ku dê ji Zeus û piştgirên wî re bibe serweriya herheyî û Promêteûs red kir, ew bi erdhejek di nav birûsk û guregura ewran de tê şandin qada siya Hadêsê.

Adapte

Li dora sala 1800an de, Johann Gottfried Herder helbesta dramatîk Der entfesselte Prometheus nivîsand, ku wekî berdewamiya trajediya yewnanî bû û wekî şablonek ji bo helbesta senfonîkî ya Franz Liszt Promêteûs bû.

Carl Orff teksta resen a Esxîlos danî ser muzîkê: Ev opera, ku bi yewnaniya kevn hatiye strandin, di 24ê adara 1968an de li Şanoya Dewletî a Stuttgartê di bin rêberiya Ferdinand Leitner de bi lîstîna Gustav Rudolf Sellner de cara ewil hate pêşandan.

André Gide di sala 1899an de satîra Le Prométhée mal enchaîné nivîsî.

Wergera kurdî

Ew berhema Esxîlos ji aliyê Tahirhan Parlak ve bi kurdî hat wergerandin. Pirtûk di Weşanên Doz de derket.^[3]

Çavkanî

^ A. J. Podlecki: Echoes of the Prometheia in Euripides’ Andromeda?. In: Annual Meeting of the American Philological Association. Montreal 2006.
^ Bremer, Dieter (1988). Prometheus in Fesseln. Zweisprachige Ausgabe. Mit dem griechischen Text herausgegeben und übersetzt von Dieter Bremer [Prometheusê zincîrkirî Çapa duzimanî. Bi nivîsa Yewnanî hatiye weşandin û ji aliyê Dieter Bremer ve hatiye wergerandin] (bi almanî). Frankfurt: Insel. rr. 114–117. ISBN 9783458326182. {{cite book}}: di |tercimeya-sernav= de di cihê 23 de line feed character heye (alîkarî)
^ "Prometheusê zincîrkirî". Enstîtuya Kurdî ya Parîsê. Ji orîjînalê di 18 çiriya pêşîn 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 28 adar 2022.

Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?)

[1] A. J. Podlecki: Echoes of the Prometheia in Euripides’ Andromeda?. In: Annual Meeting of the American Philological Association. Montreal 2006.

[2] Bremer, Dieter (1988). Prometheus in Fesseln. Zweisprachige Ausgabe. Mit dem griechischen Text herausgegeben und übersetzt von Dieter Bremer [Prometheusê zincîrkirî Çapa duzimanî. Bi nivîsa Yewnanî hatiye weşandin û ji aliyê Dieter Bremer ve hatiye wergerandin] (bi almanî). Frankfurt: Insel. rr. 114–117. ISBN 9783458326182. {{cite book}}: di |tercimeya-sernav= de di cihê 23 de line feed character heye (alîkarî)

[3] "Prometheusê zincîrkirî". Enstîtuya Kurdî ya Parîsê. Ji orîjînalê di 18 çiriya pêşîn 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 28 adar 2022.

[1]

[2]

[3]