Wîkîpediya

Jair Bolsonaro

Jair Messias Bolsonaro (jdb. 21 Adar 1955) siyasetmedarekî brezîlî û efserê leşkerî yê teqawîtbûyî ye ku ji 1-ê Çileyê 2019-an vir ve 38emîn serokê Brezîlê bû. Ew di sala 2018 de wek endamê Partiya Sosyal Lîberal hate hilbijartin, ku ew veguherand partiyek kevneperest, berî ku têkiliyên xwe bi wê re qut bike. Di sala 2021 de, ew beşdarî Partiya Lîberal bû. Ji 1991 heta 2018, Bolsonaro di Odeya Parlamenteran a Brezîlê de, nûnertiya eyaleta Rio de Janeiro kir.

Jair Bolsonaro
Bolsonaro di sala 2022an de
Jiyan
Jidayikbûn
Jair Messias Bolsonaro

21ê adara 1955an
Glicério (São Paulo)
HevjînRogéria Nantes Braga ​ ​(1978 pê re zewicî; 1997 jê veqetiya)​
Ana Cristina Valle ​ ​(1997pê re zewicî ; 2007 jê veqetiya)​
Michelle de Paula ​(2007 pê re zewicî)​
Zarok5, di nav wan de Flávio, Carlos, and Eduardo
CîwarPalácio da Alvorada
Şanenav
biguhêreBelge

Bolsonaro li bajarê Glicério, li eyaleta São Paulo ji dayik bû. Di sala 1977an de ji Akademiya Leşkerî ya Agulhas Negras mezûn bû û di yekîneyên topavêj û paraşûtê yên artêşa Brezîlê de xizmet kir. Di sala 1986'an de dema ku di kovara Veja de gotarek nivîsand û rexne li kêmbûna mûçeyên efserên leşkerî dikir, ji raya giştî re hate nasîn û piştre hate girtin û 15 rojan hate binçavkirin. Piştî salekê heman kovarê ew bi plana danîna bombeyan di yekîneyên leşkerî de tawanbar kir, ku wî ev yek red kir. Piştî ku ji aliyê dadgeheke jêrîn ve hat mehkûmkirin, Dadgeha Leşkerî ya Bilind a Brezîlê di sala 1988 de ew beraat kir.[1] Ew di sala 1988an de bi pileya kaptanê çû rezervê û di wê salê de ji bo Meclîsa Bajarê Rio de Janeiro, wekî endamê Partiya Demokrat a Xiristiyan hate hilbijartin. Di sala 1990 de, Bolsonaro ji bo odeya jêrîn ya Kongreyê hate hilbijartin û ew şeş caran hate hilbijartin. Di heyama 27 saliya xwe ya wekî kongreyê de, bi kevneperestiya xwe ya netewî hate naskirin. Ew dijberê zewaca hevzayendan û hevzayendî, [2][3] kurtaj, [4] cudakariya erênî, [5] lîberalîzasyona narkotîkê, [6] û laîkîzmê ye. Di sîyaseta derve de, wî alîgirê têkiliyên nêzîktir bi Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê[7] û Îsraêlê re[8] kir. Di dema kampanyaya hilbijartina giştî ya Brezîlê ya 2018 de, wî dest bi parêzvaniya polîtîkayên lîberal ên aborî û pro-marketê kir.[9] Siyasetmedarekî polar û nakokbar e, dîtin û şîroveyên wî, ku wekî rastgir û populîst hatine binav kirin, li Brezîlê hem pesn û hem jî rexne girtine.[10][11][12][13]

Bolsonaro di adara 2016an de wekî endamê Partiya Sosyal a Xiristiyanan namzetiya xwe ya ji bo serokkomariyê ragihand.[14] Ew di sala 2018 de ji partiyê veqetiya û beşdarî Partiya Sosyal Lîberal bû, û dûv re di tebaxa wê salê de dest bi kampanyaya serokatiyê kir, ku generalê teqawît Hamilton Mourão wekî hevjkarê wî yê berbijar bû. Wî xwe wekî piştgirê nirxên malbatê nîşan da. Ew di tûra yekem a hilbijartinên giştî yên 7ê cotmeha 2018an de bû yekem û namzedê Partiya Karkeran Fernando Haddad bû duyem. Her du berendam di 28ê cotmeha 2018an de li hev hatin û Bolsonaro bi %55.1ê dengên gel hat hilbijartin. Di 30ê cotmeha 2022an de, Bolsonaro di hilbijartinên serokatiyê de ji Luiz Inácio Lula da Silva re winda kir, û bû yekem serokê Brezîlê ku di 30 salan de ji nû ve hilbijartin winda kir.[15]

Bolsonaro di kabîneya xwe de gelek efserên artêşê di postên sereke de bi cih kir. Beriya destbikarbûna xwe, wî got ku ew ê di hikûmeta xwe de li şûna sempatiya îdeolojîk, tenê li ser bingeha jêhatîbûn û jêhatîbûnên teknîkî cihên xwe tijî bike. Di dema serokatiya wî de, gelek kesên tayînkirî ji aliyê îdeolojîk ve bi hikûmetê re ketine nava nakokiyan. Wezîrên wî yên Edaletê, Perwerdehiyê, Sekreterê Hikûmetê, serokê karûbarê posteyê û karbidestên din ên hukûmetê li ber Bolsonaro ketin û îstifa kirin.[16] Wî di mehên yekem ên wezîfedariya xwe de balê kişand ser karûbarên navxweyî, ku di serî de bi hilweşîna krîza aborî ya Brezîlê ya 2014an re mijûl bû. Aborî di sala yekem a wezîfedariya wî de her çend hêdî hêdî baş bû, dema ku rêjeyên sûc bi tundî daket.[17][18] Di sala 2019an de, Bolsonaro di nav pevçûnek bi endamên din re ji Partiya Sosyal Lîberal derket û hewl da ku partiya Hevalbendiya ji bo Brezîlê ava bike, berî ku beşdarî Partiya Lîberal bibe da ku ji bo hilbijartinên giştî yên Brezîlê ya 2022an bibe namzed. Di dema serokatiya xwe de, wî parastina komên xwecihî yên li daristanên baranê yên Amazonê paşde kişand û birîna daristanên wê hêsan kir. Bersiva Bolsonaro ya li ser pandemiya COVID-19 li Brezîlê li seranserê qada siyasî hate rexne kirin piştî ku wî xwest ku pandemî û bandorên wê kêm bike, li dijî tedbîrên karantînayê bû, û du wezîrên tenduristiyê ji kar dûrxist, di heman demê de ku jimara miriyan bi lez zêde bû.[19]

Çavkanî

biguhêre
  1. ^ Carvalho, Luiz Maklouf (1 nîsan 2018). "O julgamento que tirou Bolsonaro do anonimato". O Estado de São Paulo (bi portugalî). Ji orîjînalê di 25 îlon 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 çiriya pêşîn 2018.
  2. ^ Andrade, Claudia (5 gulan 2011). "Bolsonaro: após união gay, próximo passo é legalizar pedofilia". Noticias.terra.com.br. Ji orîjînalê di 25 sibat 2012 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 îlon 2018.
  3. ^ Sullivan, Zoe (29 çiriya pêşîn 2018). "LGBTQ Brazilians on edge after self-described 'homophobic' lawmaker elected president". NBC News. Ji orîjînalê di 31 çiriya pêşîn 2018 de hat arşîvkirin.
  4. ^ "Bolsonaro, em Porto Alegre, confirma ser contra o aborto e a favor da redução da maioridade penal" [Bolsonaro, in Porto Alegre, confirms he is against abortion and in favor of lowering the age of criminal responsibility]. Jornal O Sul. 21 tebax 2015. Ji orîjînalê di 16 hezîran 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 îlon 2018.
  5. ^ "Para ministra da Igualdade Racial, declarações de Bolsonaro são caso explícito de racismo". Política. Ji orîjînalê di 16 hezîran 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 îlon 2018.
  6. ^ "Jair Bolsonaro: "Sou preconceituoso, com muito orgulho"". revistaepoca.globo.com. Ji orîjînalê di 12 nîsan 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 îlon 2018.
  7. ^ Wierson, Arick (7 çiriya pêşîn 2018). "Will Brazil's Jair Bolsonaro Become Trump's New Best Friend?". The Observer. Ji orîjînalê di 12 çiriya pêşîn 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 çiriya pêşîn 2018.
  8. ^ Staff (6 çiriya pêşîn 2018). "Brazil's Workers' Party likens pro-Israel presidential front-runner to Hitler". The Times of Israel. Ji orîjînalê di 12 çiriya pêşîn 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 çiriya pêşîn 2018.
  9. ^ "Bolsonaro diz que é liberal e adota discurso que agrada investidores – 09/10/2017 – Poder". Folha de S.Paulo. Ji orîjînalê di 16 çiriya paşîn 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 kanûna pêşîn 2018.
  10. ^ Brooke, James (25 tîrmeh 1993). "Conversations/Jair Bolsonaro; A Soldier Turned Politician Wants To Give Brazil Back to Army Rule". The New York Times. Ji orîjînalê di 24 çiriya pêşîn 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 7 îlon 2018.
  11. ^ Editorial Board (8 çiriya pêşîn 2018). "Brazilian Swamp Drainer". Wall Street Journal. Ji orîjînalê di 10 çiriya pêşîn 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 11 çiriya pêşîn 2018.
  12. ^ "O inquietante 'fenômeno Bolsonaro'". brasil.elpais.com (bi portugalî). 7 çiriya pêşîn 2014. Ji orîjînalê di 16 hezîran 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 18 hezîran 2017.
  13. ^ "Brazil's congress starts to reform itself". The Economist. 14 çiriya pêşîn 2017. Ji orîjînalê di 15 çiriya pêşîn 2017 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 15 çiriya pêşîn 2017.
  14. ^ "Jair Bolsonaro é apresentado como pré-candidato à Presidência da República". Extra, Globo (bi portugalî). Ji orîjînalê di 30 çiriya pêşîn 2018 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 çiriya pêşîn 2018.
  15. ^ Nicas, Jack (30 çiriya pêşîn 2022). "Brazil elects Lula, a former leftist leader, in rebuke of Bolsonaro". New York Times. Roja gihiştinê 31 çiriya pêşîn 2022.
  16. ^ "As principais baixas do governo Bolsonaro". DW.com.br (bi portugalî). Ji orîjînalê di 9 tîrmeh 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2020.
  17. ^ "Slow economic recovery and China to be discussed at 2020 Brazilian Prospects Seminar". FVG.br. 5 adar 2019. Ji orîjînalê di 9 tîrmeh 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2020.
  18. ^ "No primeiro ano do governo Bolsonaro, estados garantem queda na criminalidade". FVG.br (bi portugalî). 5 adar 2019. Ji orîjînalê di 25 îlon 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2020.
  19. ^ Watson, Katy (12 hezîran 2020). "Coronavirus: How pandemic turned political in Brazil". BBC News. Ji orîjînalê di 6 tîrmeh 2020 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 8 tîrmeh 2020.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Jair_Bolsonaro&oldid=1827002" hatiye standin.