Zimanê adigeyî
Adigeyî (bi adigeyî: адыгэбзэ, adigăbză) zimaneke li Rûsya bi zimanê rûsî ve zimanê fermiyê navçeya komara otonom a Adîgeyî ye. Ew ji aliya çend grûpên etnîk wek Şapsux, Bsedux, Absex, Kemirgoj, Hakuçi yan tê axaftin.
Zimanê adigeyî
| |
---|---|
Zimanê xwezayî û zimanê nûjen | |
Sirûd: Adygheб.ogg, Adygheв.ogg, Adygheдж.ogg | |
Zimanê adigeyî li ser nexşeyê | |
Koordînat: 44°0′0″Bk 39°19′48″Rh / 44.00000°Bk 39.33000°Rh | |
Dewlet | Rûsya, Tirkiye, Urdun, Sûrî |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre |
Li Rûsya nêzî 125.000 kesî re zimanê zikmakî ye. Li dinê zimanê zikmakiyê nêzî 500.000 kes e û li wan yên herî pir 277.000 axaftî li Tirkiyeyê dijî ne.
Adigeyî di malbata zimanên qefqazî yên bakur-rojava de di şitlê zimanên çerkezî de ye. Hin zimannas adigeyî û kabardinî zarava hevşêwe zimanî çerkezî dibinîn. Zimanên dinên bi Adigeyî re malbatî henî ûbişî, Ebxazî, abasinî ne.
Adigeyî ji Şoreşgera Kewçêrê şunda hat standardkirin û di 1938an de derbaza alfabeya kîrîlî bû. Li ber wê alfabeya erebî û Alfabeya latînî dihatî bû bikaranîn.
Alfabe
biguhêreа
[aː] |
Б б
[b] |
В в
[v] |
Г г
[ɡ/ɣ] |
Гу гу
[ɡʷ] |
Гъ гъ
[ʁ] |
Гъу гъу
[ʁʷ] |
Д д
[d] |
Дж дж
[d͡ʒ] |
Дз дз
[d͡z] |
Дзу дзу
[d͡zʷ] |
Е е
[ja/aj/e] |
Ё ё
[jo] |
Ж ж
[ʒ] |
Жъ жъ
[ʐ] |
Жъу жъу
[ʒʷ] |
Жь жь
[ʑ] |
З з
[z] |
И и
[jə/i] |
Й й
[j] |
К к
[k] |
Ку ку
[kʷ] |
Къ къ
[q] |
Къу къу
[qʷ] |
КI кI
[t͡ʃʼ/kʼ] |
КIу кIу
[kʷ'] |
Л л
[l] |
Лъ лъ
[ɬ] |
ЛI лI
[ɬʼ] |
М м
[m] |
Н н
[n] |
О о
[o] |
П п
[p] |
ПI пI
[pʼ] |
ПIу пIу
[pʷʼ] |
Р р
[r] |
С с
[s] |
Т т
[t] |
ТI тI
[t'] |
ТIу тIу
[tʷ'] |
У у
[w/u] |
Ф ф
[f] |
Х х
[x] |
Ху ху
[xʷ] |
Хъ хъ
[χ] |
Хъу хъу
[χʷ] |
Хь хь
[ħ] |
Ц ц
[t͡s] |
Цу цу
[t͡sʷ] |
ЦI цI
[t͡sʼ] |
Ч ч
[t͡ʃ] |
ЧI чI
[t͡ʃʼ] |
Чъ чъ
[t͡ʂ] |
Ш ш
[ʃ] |
Шъ шъ
[ʂ] |
Шъу шъу
[ʃʷ] |
ШI ШI
[ʃʼ] |
ШIу шIу
[ʃʷʼ] |
Щ щ
[ɕ] |
Ъ ъ
[ˠ] |
Ы ы
[ə] |
Ь ь
[ʲ] |
Э э
[a] |
Ю ю
[ju] |
Я я
[jaː] |
I
[ʔ] |
Girêdanên derve
biguhêreEv gotara têkildarî zimên şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |