Ronesans: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Pirtûkên [[Aristo]], [[Platon]], wê weke ku ji nû ve werina kifşkirin û xwandin. Wê dibistanên bi navê wan di wê demê de ji nû ve werina vekirin. Zanyarin weke [[Aresmus]] wê derkevin. AwadanîAvadanî, û ankû mamarîmîmarî, çand û huner û hwd wê ji nû ve bidest pêşketina xwe bide. Mirov, wê weke ku ji nû ve ji xewê rabê wê lê were. ..

Bi olê re jî, oldarên weke martin[[Martin Luther]], wê destpêka protastantiyê ku weke mezhebê xiristiyatêxiristiyanîtiyê re û li dijî keyê Şarkhan bi xwepêşandinê dest pê dike, û êdî bi wê re wê navê protastan li xwe bike wê pêş bikeve. Li ser wê re ol, wê êdî bikeve pêvajoya xwe re raformê de. "[[Şerên sihsalî"Sihsalî]], wê di wê demê de destpêkê bikin û mirovên weke [[Thomaz Munzer]], wê di wê demê de weyneke xwe bileyizin. Ev hemû, wê bina temenê raformê. Piştre, êdî felsefe pêşketina xwe dike û êdî pêşşengtiya wê rewşê dike. Êdî bi aqil û mantiq, wê ji nû ve bêne ser ziman. Li ser wê re, weke ast û pîvana mirov, wê mantiq, were derxistin li holê û bi wê werênin ser ziman. Bi vê re, êdî pêşketina zanistê hin bi hin wê destpê bike. Dem, ji nû ve weke ku aqil kifş dike û bi kifşkirina wê û nivîsandina wê re, êdî xwe ji nû ve weke ku di afirêne ji her aliyê ve.