Salihê Heydo

Salihê Heydo, rewşenbîr, nîvîskar û helbestvanekî kurd e. Ew li Rojavayê Kurdistanê dijî.

Salihê Heydo
Jidayikbûn	6ê adara 1956an (68 salî) Hesê Ûso, Amûde, parêzgeha Hesîçeyê
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Kurtejiyan û berhemên wî

Salihê Heydo li 6ê adar a 1956an de li gundê Hesê Ûso ku dikeve ser devera Amûdê parêzgeha Hesîçeyê ji dayik bûye.

Xwendina seretayî li gund û ya navendî li bajarê Hesîçeyê xwendiye, di sala 1970î de dest bi nivîsandin û xewndina zimanê kurdî ya bi tîpên latînî digel tîpên kurdiya kirîlîk ku kurdên Ermenistan, Gurcistan û Azerbêcanê pê dinivîsandin kiriye û helbest û nivîsandinên xwe li ser rûpelan dane belavkirinê û hûnandinê, di sala 1975an de pirtûkên xwendina zimanê kurdî ji pola yekem heya şeşan afirandiye, di gel wêne û resmên di hindirê wan de, ji ber ku ji hêla şêwekariyê de jî ne bê par e, her wiha zane li piraniya amûrên sazê jî bide, weke tembûr, biziq, berbet (ûd), cumbiş, bilûr û cotik. Her wiha kar û xebatek berfireh di warê folklor û zargotina kurdî ya kurmancî de kiriye, ji gencîneya ku berev û şirovekiriye tev deq û mijarên temam û şirovekirina wan ev in:

• 3000 dûrik ji folklorê kurdî berevkirine û hemî şirovekirine tev noteyên wan yên muzîkî di gel cih û dever û herêmên wan ku ew jî yên paleyê, destarhêrandinê, qirşvanî yê, cûnîkutê, savarkelînê, bêrî-vantîyê, dewkilandinê, dêranê, kirîvantiyê, govendîyê, berbûkîyê, giranîyê û bêlûteyên feqehan.
• 4000 pend û gotinên pêşîyan (metelok û edyom).
• 1500 sirûdên lîstikên zarokan, digel şirovekirin û danasîna herêmên wan.
• 500 çîrokên folklorî yên şevbuhêrkan.
• 500 qinyatên kudewarî yên civakî.
• 1000 têderxistinok û zûgotinokên kurdî.
• 7000 wêneyên keç û jinan digel yên mêran bi cil û bergên resen yên folklorî ji her çar perçeyên Kurdistan û dever û herêmên kurdnişîn.
• 100 sîdî bi deng û reng digel keç û xortan û jin û mêran û saz û awazên kurdî yên resen herêm bi herêm gund bi gund.

Salihê Heydo li her perçeyên Kurdistanê geriyaye ji bo belgekirina û berevkirina folklorê kurdî.

Ji hêla Enstîtuya Kelepora Kurdî de li Herêma Kurdistanê ev nasnav lê bûne: "Enstîtuya Gerok", "Helbestvanê bi lebt û liv", "Helbestvanê Gerrok", "Googlê Kurdî", "Googlê Rojava", "Pîrê zimanê kurdî", "Derwêşê folklorê kurdî", "Pirtûkxaneya Guhêzok", "Kesayetiyek nepeyda", "Seriyê pir Şepol", "Dîroka zendî", "Mezintrîn folklornas li her çar perçeyên Kurdistanê"...

Xelatên rêzgirtinê yên ku jê re hatine xelatkirin

• Xelata Tîrêj ya saziya zimanê kurdî 2006 Qamişlo.
• Xelata Melle Ehmedê Palo ya yekîtiya nivîskar û rojnemevanên kurd li Qamişlo 2013.
• Xelata wizareta rewşenbîrî ya helbestê herêma Kurdistanê, Hewlêr 2007.
• Xelata rêzgirtinê ji bo folklorê kurdî ya komîta navendî, nivîsgeha siyasî ya P.D.P.K.S, 2013.
• Xelata Cegerxwîn ya tevgera ciwanên kurd li Qamişlo 2013.
• Behwernameya rêzgirtinê ya peymangeha Bedirxan ya zimanê kurdî, Dêrik 2013.
• Behwernameya rêzgirtinê ya werzişvanên kurd li Sûrîyê, Hesekê 2013.
• Xelata Ronî ya jinên kurd li Qamişlo 2012.
• Xelata tevgera xwendekarên kurd li zanîngeha Hesekê, 2014.
• Behwernameya rêzgirtinê ya çîmengeha pêlîstank Hesekê 2015.
• Xelata Ofîsa Cegerxwîn ya Partiya demuqrata pêşverû kurd li Sûriya, ji bo roja zimanê kurdî, Hesekê, 2014.
• Xelata Yekîtiya Nivîskarên Kurd-Sûriya (Şaxê Hesekê), 2015.
• Xelata mehrecana 20em ya helbesta kurdî, Amûdê 2015.
• Xelata Yekîtiya Nivîskarên Kurdistana Sûriya, Hesekê, 2016.
• Xelata Rojnameya Ronahî, Qamişlo, 2016.
• Xelata Navenda Newroz ya Vejandina Civaka Sivîl, Amûdê, 2016.
• Xelata rêxistina jinê ya partiya Pêşverû di roja cilên Kurdî de Qamişlo 2017.
• Xelata Navenda Soparto ya Lêkolînên Zanistî, Qamişlo, 2016.
• Xelata Dibistana Teleb Ezawî ya Pêşangeha folklorî, 2018 Hesekê.
• Xelata Dibistana Seîd Seado ya Pêşangehê Hesekê, 2018.
• Behwername û xelata rêzgirinê ya peymangeha Ş. Çiya Hesekê 2018.
• Xelata Pêşengeha Pirtûkan ya Rojava, Qamişlo 2018.
• Sernivîsarê Kovara Gulistan ya partiya demuqrata pêşverû kurd li Sûriya bû ji sala 1992 - 2009.
• Xelata Weşanxaneya Darê, 2017 Qamişlo.

Berhemên wî yên çapkirî

• Kêferat, helbest, 1985 ,Beyrût
• Birîna kûr, helbest, 1988.Partiya Pêşverû Kurd li Sûriya
• Serpêhatiya Tûmazê Kildanî û Axayê Şêrwanî, çîrok, 1996,Şam.
• Evîna welêt dîwana 3 sisiyan 1997 ,Şam Partiya Pêşverû Kurd li Sûriya.
• Komek dûrik ji folklorê kurdên Rojavayê Kurdistanê bergê yekem Silêmanî çapxana Şiwan 2006.
• Komek dûrik ji folklorê kurdên Sûryayê bergê duyem ,çapxana Şiwan 2006 Silêmanî.
• Komek dûrik ji folklorê kurdên Sûryayê bergê sêyem,çapxana Aras Hewlêr 2009.
• Komek dûrik ji folklorê kurdên Sûryayê bergê çarem, çapxana Aras Hewlêr 2009
• Dûrikên govendî ji folklorê Rojavayê Kurdistanê. Beregê pêncem, Çapxana Enistutîya Gelepûrê Kurdî Silêmanî 2014.
• Ravekirina stranên gelêrî, çapxana Hewar Dihok 2013.
• Buxçika bûkan ji zargotina biçûkan (sirûdên lîstikên zarokan, çapxana Kemal Dihok 2012.
• Pîra Bûk û çend çîrokên kevin û dêrîn ji gencîneya folklorê me yê zêrîn, çapxana Kemal Dihok 2012.
• Çend çîrok ji folklorê kurdî yên devera Şengal û Amûdê ,çapxana Hewar Dihok 2014.
• Bîr û behwerîyên kurdewarî, çapxana Enistutîya Gelepûrê Kurdî Silêmanî 2013.
• Minminîkên rengîn li nav gulên bi bîn,Akadimiya Celadet Bedirxan, Qamişlo, 2015.
• Şewq û Fener, dîwana 4 an, partiya demuqrata pêşverû kurd li Sûriya, Hesekê , 2015.
• Serpêhatiyên jîwarî ji civaka kurdewarî, Hesekê , 2015.
• Sirûdên bilbilan li nav baxên gulan, dîwana 5 an, Akadêmiya Celadet Bedirxan, Qamişlo, 2015.
• Sirûdên lîstokan ji folklorê zarokan, Hesekê, 2015.
• Bexçeyê têderxistinokan ji mamikên zarokan, Hesekê, 2015.
• Gencîneya cewher ji dîrokên nebîter, Akadêmiya Celadet Bedirxan, Qamişlo, 2016.
• Entîkeyên kêmpeyda ji folklorê Kurda, Hesekê, 2016.
• Hestekî nazik ji dilekî tenik, dîwana 6 an, partiya demuqrata pêşverû kurd li Sûriya, Hesekê, 2016.
• Bêlûte û giranî ji folklorê Botanî, Hesekê, 2016.
• Sirûdên Tembûrê li ber rengê hingûrê ,2016 Tirbespiyê Akademiya Şehîd Yekta Herekol.
• Stranên şahî û govenda ji folklorê winda, weşanxaneya DAR ê, Qamişlo ,2017.Z.
• Sirûdên zarokan ji folklorê zarokan, weşanxaneya DAR ê, Qamişlo, 2017.Z.
• Dîrokên hemereng ji baxê qeşeng, Hesekê 2018.
• Ronak û Rewşen ji baxê gulşen, dîwana 8 - 2019.
• Geşt û guzar li baxê gulzar ,2019 ji weşanen Rojava TV.
• Dîrokên kar û xebatê ji zargotina civatê ,2019.
• Çivîkên dilşadiyê li gulîstana azadiyê,Hesekê 2020
• Çend mijarên cuda ji çanda Kurda,Hesekê 2020
• Çîrokên balkêş ji geşta derwêş,Hesekê,2021
• Ji bîrhatinên berê bi qelem û defterê,Hesekê,2021