Mehmed Seîd Paşa
Mehmed Seîd Paşa (jdb. 1838 li Erzîrom – m. 1914 li Stembol), ku bi navê Küçük Seîd Paşa ("Saîd Paşayê Biçûk") an jî Şapur Çelebî an jî di ciwaniya xwe de wekî Mabeyn Başkatibi Seîd Bey jî tê nasîn, monarşîst, senator, dewletparêz û edîtorê rojnameya tirkî Jerid-i-Havadis bûyê. Ew di nav wan dewletan de bû ku ji aliyê Îtihad û Tereqî, partiya siyasî ya ku piştî derbeya Osmanî ya 1913an hat ser desthilatdariyê nefret dikirin.[1]
Mehmed Seîd Paşa | |
|---|---|
 | |
| Jidayikbûn | 11 îlon 1830  |
| Mirin | 1914 Stembol |
| Cihê goristanê | Eyüpsultan Cemetery |
| Hevwelatî | Împeratoriya Osmanî |
| Pîşe | |
| Meqam |
|
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Jinengarî biguhêre
Li gorî hevdemê Petre Kharischirashvili, ew bi eslê xwe Gurcî bû.[2] Ew bû sekreterê yekem ê Sultan Evdil Hemîdê II. paşê ew li pey hev bû wezîrê navxwe û paşê parêzgarê Bursayê, û di sala 1879an de gihîşte posta bilind a wezîrê mezin. Ew heft carên din jî di bin destê Ebdulhemîdê II de, û carekê jî di bin cîgirê wî Mehmedê V. de bû vizêr. Ew bi dijberiya xwe ya li dijî berfirehkirina bandora derve li Tirkiyê dihatîye naskirin.[3]
Di sala 1896an de, ew li balyozxaneya Brîtanyayê ya li Konstantînopolê penaber bû û her çend wê hingê ji azadî û ewlehiya xwe ya kesane piştrast bû, bi pratîkî di mala xwe de girtî ma. Di şoreşa sala 1908an de dîsa bi awayekî demkî derketiye pêşî.[4] Di 22ê Tîrmehê de li şûna Mehmed Ferîd Paşa bû wezîrê mezin, lê di 6ê Tebaxê de bi israra Tirkên Ciwan Kamil Paşa lîberaltir hat şûna wî. Di sala 1908an de jî Mehmed Seîd Paşa li navçeya Beyogluyê ku îro bi navê Çîçek Pasajî ("Derbasa Kulîlkan") tê binavkirin û qereqola Stenbolê ya navdar kirî. Navê nûjen di salên 1940î de gelemperî bû; di salên 1900 û 1910an de di dema xwedîderketina Mehmed Seîd Paşa de, ev der bi navê Sait Paşa Pasajı ("Dema Saîd Paşa") dihat naskirin.[5]
Di dema krîza Îtalyayê di salan 1911-1912 de, ew dîsa ji bo serokwezîriyê hate gazî kirin. Ew dîsa ji aliyê Karbidestên Rizgar (ku piştgirîya Partiya Azadî û Lihevhatinê (Yekîtiya Lîberal) li dijî Komîteya Îttîhad û Terakkî kiribû) ji desthilatê hate dûrxistin û li şûna wî kabîneya nû ya ku ji aliyê Karbidestan û Partiya Azadî û Lihevkirinê ve tê destekkirin, hate danîn. CUP dê vegere ser desthilatdariyê, lêbelê, sala pêş de piştî darbeya Osmanî ya 1913an.
Seîd Paşa bû serokê meclîsa dewletê û paşê bû serokê Senatoya Osmanî. Hema berî destpêkirina Şerê Cîhanê yê Yekem, bi bronşîtê ket û di 1ê adar 1914an de li Stembolê mir. Li ber deriyê Mizgefta Eyûb Sultan hatî definkirin.
Çavkanî biguhêre
- ^ çIçEk, Talha; Çi̇Çek, M. Talha. "Myth of the Unionist triumvirate the formation of the CUP factions and their impact in Syria during the Great War".
{{cite journal}}: Ji bo journal parametreya|journal=hewce ye (alîkarî) - ^ Öztuncay, Bahattin (2005). Hatıra-i uhuvvet: portre fotoğrafların cazibesi, 1846-1950 (bi tirkî). Aygaz. r. 218. ISBN 9789759837204.
Sultan Abdülaziz ve Abdülhamid devirlerinde İstanbul Gürcü Katolik Cemaati'nin lideri rahip Petre Charischiaranti notlarında Said Paşa'dan kesin bir dille "Gürcü asıllı Sadrazam" olarak bahsetmektedir
- ^ name="EB1911"
- ^ name="EB1911"
- ^ Çiçek Pasajı: History Girêdana arşîvê tebax 12, 2012, li ser Wayback Machine