Marie Curie

Marie Salomea Skłodowska-Curie (jdb. 7ê çiriya paşîn a 1867an li Warşova, Polonya; m. 4ê tîrmeha 1934an li Sancellemoz, (Haute-Savoie), Fransa; navê berê yê keçiktiyê Maria Salomea Skłodowska) kîmyager û fizîknaseke fransî ya bi eslê xwe Polonî bû.

Marie Curie
Curie di sala 1911an de
Navê rastî	Marie Curie
Jidayikbûn	Marya Salomea Skłodowska  7ê çiriya paşîn a 1867an Warşova, Polonya
Mirin	4ê tîrmeha 1934an (66 salî) Sancellemoz (Fransa)
Sedema mirinê	Aplastic anemia (Sedemên sirûştî)
Cihê goristanê	Panteona Parîsê, Cemetery Sceaux
Esil	Polon
Hevwelatî	Fransa
Perwerde	Science Faculty of Paris Flying University Zanîngeha Parîsê (1891–1893) X LO im. Królowej Jadwigi in Warsaw Zanîngeha Parîsê
Destûrname	Faculté des sciences de Paris
Pîşe	Fizîknas û kîmyager
Xebat	Traité de Radioactivité
Meqam	profesor
Hevjîn	Pierre Curie (Sceaux, 1895–1906)
Zarok	Irène Joliot-Curie Ève Curie
Dê û bav	Władysław Skłodowski  (bav) Bronisława Skłodowska  (dê)
Xizm	Helena Dłuska (sororal niece) Kazimierz Dłuski (sister's husband) Jacques Curie (husband's brother) Eugène Curie (husband's father) Sophie-Claire Depouilly (husband's mother)
Malbat	House of Skłodowski
Xelat	Xelata Nobel a fîzîkê, 1903 Madalyayê Davy, 1903 Madalyayê Matteucci, 1904 Xelata Nobel a kîmyayê, 1911
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Yekemîn jin a ku Xelata Nobelê wergirtiye û yekemîn keseke ku du caran û di du beşên zanistiyê de ev xelat girtiye ye. Sala 1903î Xelata Nobel a fizîkê bi tevî mêrê xwe Pierre Curie û Henri Becquerel wergirtiye. Dîsa sala 1911î Xelata Nobel a kîmyayê wergirtiye.

Jiyan

Di zaroktiya xwe ya li Polonya de ji ber xizanî û nexweşiyan dê û hin xûşk-birayên xwe winda dike. Sala 1883î bi dijwarî dibistana amadeyî bidawîdike. Li cem malbata parêzerekî dewlemend wekî mamosteyeke malê dixebite û pere berhedike ku li welatên dewlemend bixwîne. Wê demê li Polonya xwendina jinan a bilind nerewa bûye. Curie him li bavê xwe yê giran-nexweş xwedî derdikeve, him pere berhevdike û him jî bi dizî perwerdeya bilind a fîzîk û kîmyayê dibîne.

Di çiriya paşîn a 1891î de diçe Fransayê û hema dest bi perwerdeya matematîk û fîzîkê dike. Bi fizîknasê navdar ê hemdemî Pierre Curie re dizewice. Gelek caran tevlî konferansên navneteweyî yên fîzîkê dibe û gelek keşfan dike. Gelek caran bi fizîknasên wekî Albert Einstein, Max Planck hwd re hevdîtinan û hevxebatan pêk tîne. Keça wan, Irène Joliot-Curie, sala 1935î herwiha Xelata Nobel a kîmyayê werdigire.

Berhem

• Recherches sur les substances radioactives, Dissertation, 1904, Lêkolîn li ser rewşa radyoaktîviteyê
• Traité de radioactivité, 2 Bend, 1910, Rastiya radyoaktîvîteyê
• La radiologie et la guerre, 1920
• L'Isotopie et les éléments isotopes, 1924
• Les rayons α, β, γ des corps radioactifs en relation avec la structure nucléaire, 1933
• Radioactivité, 1935

Xelat û payeyên din

• 1903 Xelata Davy-Medaille a Londonê tê tayîn, Royal Society.
• Elementa kîmyayî ya 96, bi paşnava wê û mêrê wî tê binavkirin, Curium (Cm).
• Li dûv wan asteorîdek bi navê (7000) Curie tê binavkirin.
• Di nava 1910 û 1978 xebatên radyoaktîvîteyê bi navê wê tê kirin.
• Navê wê /wan li gelek dibistan, dem, kolan hwd tê dayîn.
• Ji sala 1980î YE gelek aksiyonan bi navê wê / wan dike.[1] ^{Girêdana arşîvê 2014-07-11 li ser Wayback Machine}
• Sala 1995 goristana wê û mêrê wê dibin Panthéon.
• Dûgela Polonyayê sala 1932î enstîtuyekê ku li ser radyûmê lêkolînan dike dadimezirîne û sala 1952î bi bavê Curie binavdike.