Baneşan

Rêziman

Navdêr (substantîv)

Lêker (verb)

Rengdêr (adjektîv)

Daçek (prepozîsyon)

Cînav (pronav)

Hoker (adverb)

Veqetandek

Jimarnav

Baneşan

Gihanek

Kitêbên rêzimanê

Zimannasî

Bêjenasî

Lîsteya zimannasan

Mirov hestên xwe yên germ û gur bi alîkariya baneşanan dide der.Ew hest dibe ku gir û kîn an jî kêxweşiyekeke jidil be.Hin baneşan di binyata xwe de baneşan in.Mîna:ax!, wax!, hey!, lo!, hey lo!, lê!, erik!, ey!, ox!, oxweş!, hey wax!, de! û hwd.

  Mînak:

• Ax dilo, wiha meke!
• Wax kurê min wax!
• Hey lo hevalo!
• Oxweş! Dijminên me pergî/rastî belayê hatine.
• Hey wax! Felekê te çima li me wiha kir?!
• Wî! Kurê min tuçima wiha dikî?!
• De! Em vegerin gundê xwe.
• Ha ho! De werin li vê ecêba giran binêrin.
• Of! Tu zanî ez çi qas tengav bûme?!
• Hoşt! Segê heram, biqeşte here hi vir!
• Ço, ço! Kera reş em li pey heval û hogiran man.

Hindek peyvên ferman, hişyarî û hestên tund dema ku bi dengekî bilind û bi awayekî tund hate gotin, dibin baneşan.

• Kuro rabe! Xêr e te xwe li erdê dirêj kiriye!
• Bira wiha nabe! Divê em rabin ser xwe û tê bikoşin.
• Bavo zû were!
• Gelî hevalan, guh bidin min!
• Xwedêyo, mala te ava be!
• Dayê, tu meke melezîne!

Her wiha hinek peyvên ji dengên siruştî û teqlîdî jî wekî baneşan têne pejirandin.

  Mînak:

• vizz!
• gurm!
• teeeq!
• virrr!
• gurrr!
• ring!
• çirîng!
• tirîng!
• piss!
• zing!
• hwd., ...

Rewşa banglêkirinê

Di kurdî de ligel rewşa xwerû û tewandî ya navdêran, rewşa banglêkirinê ya navdêran jî heye.Di rewşa banglêkirinê de navdêrên ku qertafên banglêkirinê digirin, dibin baneşan.Qertafên ku ew digirin li gorî zayend û mêjerê ji hev vediqetin.Navdêrên nêr qertafa -o digirin, navdêrên mê -ê û navdêrên pirjimar jî -ino digirin.

Dema ku em dibêjin; Hevalê!', em qala hevaleke keç, dema dibêjin, Hevalo!, em çêlî hevalekî xort û dema em dibêjin, Hevalino! jî em çêlî çend hevalan dikin.Bi şêweyekî din afirandina baneşanên pirjimar bi alîkariya peyva gelî û bi qertafa tewangê ya pirjimariyê -anê çê dibe.Mîna:Gelî hevalan!

  Mînak:

• Birako te çi zû xwe de dest!
• Bavo wisa nabe!
• Keko rabe! Mala te hilweşiya.
• Lo dengbêjo, dengê xwe bilind bike!
• Keçê! Te xêr e, tu çi ji me dixwazî?!
• Hevalê, bêyî te xebat nameşe!
• Birano! Dev ji xebatê bermedin!
• Zarokino! Hûn li hêviya me ne.
• Gundîno, guh medin cehş û nokeran!
• Gelî hevalan! Zû em ji vir dûr bikevin!
• Gelî karkerên cîhanê! Bibin yek.
• Gelî hişmendan! Aqilê xwe bidin serê xwe.

Silavên Germ ji Mastfiroş