Şêx Maşûqê Xeznewî
Şêx Muhemmed Maşûqê Xeznewî an jî Şêx Maşûqê Xeznewî (jdb. 25 çiriya paşîn 1957, Qamîşlo - m. 1 hezîran 2005, Suriye), alimê îslamê yê kurd e ku di 1957an de li Tilmarûf yê bi ser bajarê Qamişlo yê Rojavayê Kurdistanê ve hatiye dinyayê. Bi xwe alimekî kurdperwerê bi nav û deng e. Di sala 2005an hate kuştin.[1]
Şêx Maşûqê Xeznewî | |
|---|---|
| Navê rastî | Muhemmed Maşûq |
| Jidayikbûn | Şêx Muhemmed Maşûqê Xeznewî 25ê çiriya paşîn a 1957an |
| Mirin | 1ê hezîrana 2005an (47 salî) Sûrî |
| Bernav | Xeznewî |
| Hevwelatî | Sûrî (Rojavaya Kurdistanê) |
| Perwerde |
|
| Pîşe | Alim |
| Serdem | Sedsala 20an |
| Zarok | Şêx Muradê Xeznewî |
| Dê û bav |
|
| Malbat | Malbata Xeznewiyan |
biguhêre | |
Jiyan
biguhêreEw kurê Îzzeddîn Xeznewî bû, û ji malbata Xeznewî bû, malbateke meleyên kurd ên pir bibandor, ku terîqetê Xeznewî, şaxek ji terîqa Neqşbendî, damezrand. Ev malbat ji gundê Xezne yê girêdayî parêzgeha Hesîçê ye. Maşûqê Xeznewî di 1ê Çileya 1958an de li bajarê Tel Marûf a bajarê Qamişlo ji dayik bû û 16 zarokên wî hebûn. Li cem bavê xwe û her wiha Mela Ebdullah Qertemînî xwendiye. Wî her wiha ji Enstîtuya Şerîetê ya Enstîtuya Zanistên Îslamî, li Bab el-Cebiye li Şamê, mezûn bû. Paşê diçe Medîneyê û di warê Zanistên Îslamî de lîsansa bilind wergirtiye. Di Zanistên Îslamî de lîsans, master û doktoraya wî ji zanîngehên cihêreng heye. Di gelek konferansên îslamî yên cîhanê de beşdar bûye, ji wan li Riyad û Viyana, û gelek semîner li deverên din ên cîhanê li dar xistine.[2][3]
Di serhildana qamişlo yê 2004 de, wî dest bi tevlêkirina çalakiyên kurdî di xutbeyên ku li mizgeftan de dida, ji bilî semîner û dersan, ku tê de behsa siyaseta zordar a rejîma Baasê li ser kurdan dikir, kir. Xeznewî wekî "navenda têkoşînê" ya serhildanên kurdî yên sala 2004an hate binavkirin, û hukûmeta sûrî ew wekî "tehdîdeke cudaxwaz" dihesiband.[4] Yek ji axaftinên wî yên herî bi nav û deng di Newrozê de hat pêşkêşkirin û her wiha axaftina wî ya bi agir di salvegera mirina Ferhad Mihemed Elî de di 8ê Nîsana 2005an de hat kirin. û diyar kir ku fikra mirinê wî ji têkoşîna ji bo Kurdan nahêle.[2] Xeznewî bang li Kurdan kir ku eger pêwîst be tundûtûjiyê bikar bînin û yek ji gotinên wî yên navdar jî ev bû: "Maf wek xêrxwaziyê nayê dayîn, maf bi zorê tê bidestxistin."[5] Wî çalakiya xwe berdewam kir ta ku ket kemîna rejîma sûrî dema ku ew ji karê xwe li Navenda Lêkolînên Îslamî li Şamê, di 10ê gulana (May) 2005ê de vedigeriya malê. Tê gotin ku îşkencekirina wî ji aliyê Mahir el-Esed ve hatiye kirin, yê ku ji aliyê Xeznewî ve nîgeran bû. bandora xwe di nav Kurdan de zêde dike. Xeznewî piştî îşkenceya 20 rojan jiyana xwe ji dest da û cenazeyê wî di 1ê hezîranê de li Dêrezorê hate avêtin.[4][6]
Di 1ê hezîranê de kesekî ku bi îdiaya karmendê hikûmetê ye, li ser cadeyê xwe nêzî kurên Xeznewî kir û ji wan re got "hûn ê nûçeyên kêfxweş ên bavê xwe bibihîzin." Piştî çend rojan asayîşa dewletê kurên Xeznewî birin cem Xeznewî. Laşê wî yê mirî hema nedihat naskirin, riha wî ya stûr jê bûbûn, diranên wî şikestibûn, û çermê wî ji ber asîdê pir şewitî bû. Ew jî bû 3 perçe. Hikûmeta Sûriyê ji malbata Xeznewî re got ku tawankarên serbixwe, ku piraniya wan ji Dêrezorê ne, li xwe mikur hatine ku Meşûq Xeznewî kuştine, tevî ku malbata wî gumana hikûmeta Sûriyê dike. Yek ji kurên Xeznewî, Mûrşidê Xeznewî, diyar kir ku "Desthilatdarên Sûriyê lîstikeke gemar çêkir û termê me dan, di dawiyê de berpirsatiya tam û tevayî ya desthilata Sûriyê ye ji bûyerên qewimî û kuştina şêx."[4] Kurekî din ê şêx Maşûq, Mihemedê Xeznewî, diyar kir ku "Bavê min beriya mirina xwe rastî gelek taciz û çewisandinê hat, ji ber helwêstên wî yên piştgiriya doza kurdî."[7]
Cenazeyê wî di destpêka hezîranê de vegeriya Qamişlo û kurên wî cenazeyê wî bi Alaya Kurdistanê pêça û spartin axê.[4] Li goristana Qedûr Bêk hat veşartin, bi navê “Şêxê Şehîdan” hat naskirin.[8] Bi deh hezaran Kurd beşdarî merasîma cenazeyê wî bûn,[6] û piştî mirina wî gelek kurdan xwe çekdar kirin û li dijî Sûriyê dest bi serhildanê kirin,[4] ku piştre mezin bû û bû şerê Rojava. Gelek rêxistinên Kurd, bêyî ku ferq bikin îdeolojiyên xwe yên cuda, her sal mirina wî bi bîr tînin û daxwaza edaletê dikin.[9][10]
Çavkanî
biguhêre- ^ https://www.bitlishaber13.net/seyh-muhammed-masuk-el-haznevi-1004.html
- ^ a b "The 17th Anniversary of the killing of the Martyr Sheikh Mashouq Al Khaznawi-ARK NEWS". www.arknews.net.
- ^ "15 عامًا على اغتيال الشيخ معشوق الخزنوي.. الحقوق تؤخذ بالقوة". عنب بلدي (bi erebî). 10 gulan 2020. Roja gihiştinê 8 sibat 2024.
- ^ a b c d e Stack, Megan K. (14 tebax 2005). "Cleric's Slaying a Rallying Cry for Kurds in Syria". Los Angeles Times.
- ^ "مرشد معشوق الخزنوي: قاتل والدي هو ماهر الأسد.. ونحضّر مشروعاً لروجافا". www.rudawarabia.net. Roja gihiştinê 8 sibat 2024.
- ^ a b "Kurdish cleric's 'killers' identified". Al Jazeera.
- ^ "Slain cleric was harassed, family says". Al Jazeera.
- ^ "شيخ الشهداء معشوق الخزنوي… كان نبض الشارع فالتفت حوله الجماهير | قناة اليوم". قناة اليوم | اليوم قناة إخبارية مستقلة، تهدف إلى نشر ثقافة حقوق الانسان والحوار والتسامح بين أطياف وألوان المجتمع السوري خاصةً والشرق الأوسطي بشكل عام.. (bi erebî). 10 gulan 2023. Roja gihiştinê 8 sibat 2024.
- ^ "Kurdish Syria: From cultural to armed revolution". 28 tîrmeh 2012.
- ^ "Hedging their Syrian bets". The Economist. 4 tebax 2012.