Îngûşetya
Divê ev gotar ji aliyê rêziman, hevoksazî yan jî rastnivîsê ve were sererastkirin. (adar 2024) |
Îngûşetya, bi fermî Komara Îngûşetyayê (bi îngûşî: ГӀалгӏайче, Ẍalẍayçye, bi ûrisî: Ингушéтия, Îngûşêtiya), komar û welatekî xweser ê Rûsyayê ye li Bakurê Qefqasyayê. Welat li başûr bi Gurcistan û Bakur Osetya-Alanyayê re û li aliyê rojava û bakur ve jî bi Çeçenistanê re sinor e. Paytextê welêt bajarê Magas e û bajarê herî qerebalix bajarê Nazran e. Welat bi rûbera 3.600 kîlomêtre çargoşê yek ji welatên xweser ên herî biçûk ên komara federal a Rûsyayê ye[çavkanî hewce ye].
ГӀалгӀайче  Îngûşetya ГӀалгӀайчe |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Sirûd: National Anthem of Ingushetia |
||||||
 |
||||||
Îngûşetya li ser nexşeyê | ||||||
| Paytext |
43°12'Bk, 45°0'Rh | |||||
| Zimanên fermî |
|
|||||
| Zimanên tên bikaranîn |
|
|||||
| Avakirin | ||||||
| • | Dema avakirinê | 4 hezîran 1992 |
||||
| • | Rûerd | 3128 kîlometre çargoşe |
||||
| Gelhe | ||||||
| • | Giştî | 515.564 (2021) |
||||
| Demjimêr |
|
|||||
| Malper http://www.ingushetia.ru |
||||||
Piştî ku Komara Sovyeta Sosyalîst a Xweser a Çeçen-Îngûşî dibe du parçe û di 4ê hezîrana sala 1992an de welatê îro ya Îngûşetiya tê damezrandin.[1] Xwemaliyên Komara Îngûşanê bi eslê xwe ji naxî e. Li gorî serjimêriya sala 2021an a Rûsyayê, nifûsa welêt bi qasî 509.541 kes hatiye texmîn kirin.[2]
Jiber serhildanên li Bakurê Qefqasya, Îngûşetiya yek ji herêmên herî feqîr û ne aram ên Rûsyayê maye. Tevî ku tundûtûjî di van salên dawî de kêm bûye,[3][4] serhildanên li welatên cîranê wekî Çeçenistanê çar caran derbasî Îngûşetiyayê bûye. Li gorî lekolînên Çavdêriya Mafên Mirovan ê di sala 2008an de, komar jiber gendeliyê gelek tawanên mezinê (ku di nav de revandin û kuştina sivîlan ji aliyê hêzên ewlehiyê yên hikûmetê ve),[5] xwepêşandanên li dijî hikûmetê, êrîşên li ser leşker û efseran, hatiye bêîstiqrarkirin. Zêdebûna leşkerî ya Rûsyayê û xirabûna rewşa mafên mirovan neteweyê herêmê ne razî ye.[6] Li gel vê, Îngûşetiya xwedan bendewariya jiyanê ya herî bilind li tevahiya Rûsyayê bi 80.52 ye ku bi qasî 4 salan ji Daxistanê ya duyemîn derdixe.
Dabeşên îdarî biguhêre
Mijarên têkildar biguhêre
Çavkanî biguhêre
- ^ "РЕСПУБЛИКА ИНГУШЕТИЯ. Социально-экономические характеристики". web.archive.org. 2 hezîran 2015. Ji orîjînalê di 2 hezîran 2015 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 16 adar 2024.
- ^ "Wayback Machine". web.archive.org. 1 îlon 2022. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 1 îlon 2022. Roja gihiştinê 16 adar 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ Sokirianskaia, Ekaterina (12 nîsan 2016). "Russia's North Caucasus Insurgency Widens as ISIS' Foothold Grows". World Politics Review (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 16 adar 2024.
- ^ Walker, Shaun (4 nîsan 2017). "Why suspicion over St Petersburg metro attack is likely to fall on Islamist groups". The Guardian (bi îngilîziya brîtanî). ISSN 0261-3077. Roja gihiştinê 16 adar 2024.
- ^ "Ingushetia's cycle of violence" (bi îngilîziya brîtanî). 3 çiriya pêşîn 2009. Roja gihiştinê 16 adar 2024.
- ^ "Reuters AlertNet - Council of Europe Failing on Russia". web.archive.org. 11 çiriya pêşîn 2008. Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 11 çiriya pêşîn 2008. Roja gihiştinê 16 adar 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ "О ПРЕОБРАЗОВАНИИ ПОСЕЛКА ГОРОДСКОГО ТИПА СУНЖА СУНЖЕНСКОГО РАЙОНА РЕСПУБЛИКИ ИНГУШЕТИЯ, Закон Республики Ингушетия от 25 ноября 2016 года No.43-РЗ". docs.cntd.ru. Ji orîjînalê di 3 adar 2017 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 20 adar 2018.
Giredanên derve biguhêre
- Nûçeyên jî Îngûşetiya
- Nûçe û dîrok jî Îngûşetiya
- Malpera fermî a Îngûşetiya (bi rûsî)
- Malpera ne-fermî a Îngûşetiya (bi rûsî)
- Malpera Muzîk/Vîdyo/Wêje a Îngûşî (bi rûsî)
- Magas, malpera ciwanên Îngûş (bi rûsî)
- Serseriya malperê Îngûşetyayê (bi rûsî)
- Portala Nûçeyên Komara Îngûşetiya (bi rûsî)
- Vîdyoyên Îngûşetiya (bi rûsî)
- Rêvenameya Netewî: Mirovên Îngûşetiya Girêdana arşîvê 9 kanûna paşîn 2015 li ser Wayback Machine (bi rûsî)