Zimanê ladîno

Ladîno (ladino), judeospanyol, spaniya cihûyî (espanyoliko, ispanyolit), djudyó, sefardî (ji îbranî s(ĕ) farad bi maneya Îberya), li Mexribê dibêjinê hakitiya, zimanekî romanî ye ku ji hêla cihûyên sefardî ve ji Serdema Navîn ve hatî pêşvexistin. Ew bi sedsalan curbicur zimanên îbero-romansî, nemaze zimanê kastîlî û di bin bandora çend zimanên têkiliyê de pêşve çûn. Wekî zimanekî cihû ji spanî ya cihû gelek bandor e, ku ji îbranî û aramî jî hene, lê di heman deman ji zimanê erebî, tirkî, îtalî, yewnanî û slavî jî heye. Li gorî herêma sefardî lê bicih bûne ji nîvgirava îberî ve girêdayî ye. Deynên ji fransî li gelek welatên Deryaya Navîn wekî zimanekî perwerdehiyê hate fêrkirin. Di warê dîroka çandî û aliyên civaknasî de têkiliya di navbera ladîno û sefardî ve di navbera zimanê yîdîşê ye.

Çapemeniya mûsewî bi zimanê ladîno

Li împeratoriya osmanî di sala 1842an de rojnameya pêşîn a bi navê La Buena Esperansa ("Hêviya Baş") bi ladîno derket. Xwediyê rojnameyê Rafael Uziel Pınşerle bû û li bajarê Smîrna (Îzmîrê) hat çapkirin. Hin nimûneyên din ên çapemeniya mûsewî li împeratoriya osmanî û komara Tirkiye ew in:

• El Korreo
• El Luzero
• El Manadero
• El Nasional
• El Progreso
• El Relampago
• El Telegraf
• El Tyempo
• Jurnal Israelit
• La Boz
• La Patria
• La Tienda de Yaakov
• Or Israel

Alfabeya ladîno (li gorî Aki Yerushalayim)

Tîp	IPA	ladîno	kurdî
A	[a]	agora	aniha
B	[b]	biervo	peyv
CH	[tʃ]	chiko	biçûk
D	[d]	devda	deyn
DJ	[dʒ]	djudió	cihûtî
E	[ɛ] oder [e]	ermuera	bûk
F	[f]	fierro	hesin
G	[g]	guevo	hêk
H	[x]	hazino	nexweş
I	[i]	inyeto	nevî
J	[ʒ]	vijitar	serlêdan
K	[k]	kontente	kêfxweş
L	[l]	lingua	ziman
M	[m]	meldar	xwendin
N	[n]	negro	xirab
NY	[ɲ]	espanyol	spanî
O	[o]	orozo	şahbûn
P	[p]	preto	reş
R	[r]	reushir	serketin
S	[s]	somportar	ragirtin
SH	[ʃ]	shukur; bushkar	spas; gerandin
T	[t]	topar	dîtin
U	[u]	umo	mij
V	[β]	vava	dapîr
X	[gz]	exemplo	mînak
Y	[j]	yelado	sar
Z	[z]	zirguela	alûçe