Tsung-Dao Lee

Tsung-Dao Lee (bi çînî: 李政道, lat. Lǐ Zhèngdào; * 24ê çiriya paşîn 1926 li Şanghay, Çîn) fîzîknasekî çînî-amerîkayî ye, Xelata Nobel a fîzîkê wergirtiye. Herwiha hevwelatiyê DYA'yê ye jî.

Tsung-Dao Lee
Navê rastî	李政道
Jidayikbûn	24 çiriya paşîn 1926  Şanghay (Komara Çînê)
Mirin	4 tebax 2024  San Francisco
Sedema mirinê	Sedemên sirûştî
Hevwelatî	Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê (naturalization, 1962–), Komara Çînê (1926–1949), Taywan (1949–)
Perwerde	Zhejiang University National Southwestern Associated University Zanîngeha Chicagoyê Tsinghua University Peking University
Pîşe	Fizîknas mamosteya/yê zanîngehê
Xebat	Question of Parity Conservation in Weak Interactions Lee–Yang theory Lee–Yang theorem CUSPEA
Hevjîn	Jeannette Hui-Chun Chin
Zarok	Stephen Lee James Lee
Dê û bav	Tsing Kong Lee  (bav)
Xelat	Xelata Nobelê ya Fizîkê (1957) Guggenheim Fellowship (1966) Oskar Klein Medal (1993) Matteucci Medal (1995) Fellow of the American Physical Society
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Jiyan

Tsung-Dao Lee 24ê serwameza sala 1926an ji şeş zarokên bazirgan Tsing-Kong Lee (bi pinyin: Li Junkang) û xanima wî Ming-Chang Chang, yê sêyan e.

Sala 1943, dibistana navendî li Ganshou bidawî dike. Xwe li bajarê Hangshoû li Zanîngeha Zheyiangê qeyd dike. Ji ber şerê Japon û Çîn ê duyem direve Kunmingê ku li wir Chen-Ning Yang nas dike. Ji ber ku xwendekarekî gelek zîrek û jêhatî ye dewlet wî dişîne Chicago, li Zanîngeha Chicagoyê dixwîne.

Piştî doktoriya xwe çendekê li li Lake Geneva di Yerkes Astronomical Observatory dixebite. Sala 1950 heya 1951 li Zanîngeha California dersdarî dike û li wir carnan bi Chen-Ning Yang re lêkolînan dike. Heya sala 1962 bi giranî endamê Institute for Advanced Study e. Sala 1953 li Zanîngeha Columbia dibe profesorê fîzîkê.

Lee sala 1950 bi Hui-Chung Jeannette Chin re marî dibe (dizewice) û du lawên wan dibin, James (profesorê dîroka Çîniyan li Caltech) û Stephen.

Xebat û girîngî

Lee bi giranî li ser mekanîka statîstîk, fîzîka parçeyên elemantan û angaştên bi têkildarê kûantan in re bilî bûye. Li ser astrofîzîkê jî xebitiye. Ew bi xebatên xwe yên mekanîka statîstîk ku bi Chen-Ning Yang re dikir, navdar bû, bi taybetî xebata Modela Ising.

J. Robert Oppenheimer we wekî angaştvanê fîzîkê yê bêhempa yê dema xwe binavkir. Sala 1957 di 31 saliya xwe de bi tevî Chen-Ning Yang guncavê Xelata Nobel a fîzîkê hat dîtin.

Pirtûk û nivîsar

• Particle physics and introduction to field theory, Harwood Academic Publishers 1981

Xelat û paye

• Xelata Nobel a fîzîkê, 1957
• Xelata bo bîranîna Albert Einstein, 1957
• Endametiya American Academy of Arts and Sciences 1959
• Endametiya National Academy of Sciences 1964
• Endametiya American Philosophical Society 1962

Girêdanên derve

• Malpera Tsung-Dao Lee ^{Girêdana arşîvê 2018-10-15 li ser Wayback Machine} (îngîlîzî/çînî)
• Jînenîgariya wî ya fakûlteyê (Zanîngeha Columbia)
• Jînenîgariya wî ya li APS ^{Girêdana arşîvê 2011-09-28 li ser Wayback Machine}