Kerkûk (parêzgeh)
Parêzgeha Kerkûke (bi erebî: كركوك, Karkuk, asûrî: ܐܪܦܗܐ, turkmenî: Kerkük) yek ji 18 parêzgehên Îraqê ye ku dikeve bakûrê wê welatê. Ji sala 1976an heta sala 2006an navê fermî yê vê parêzgehê Te'mîm bû. Navenda wê Kerkûk e. Li çar navçeyan hatiye dabeşkirin. Parêzgeh rûberek 9,679 kîlometre çargoşe (3,737 mîl çargoşe) digire. Di sala 2017 de, nifûsa 1,259,5 hate texmîn kirin.
| Parêzgeha Kerkukê كركوك, Karkuk | |
| Cih | |
| |
| Nexşeya navçeyan | |
| |
| Kargêrî | |
| Welat | Başûrê Kurdistanê |
|---|---|
| Dûgel | Îrak |
| Serbajar | Kerkûk |
| Demografî û erdnîgarî | |
| Gelhe (2012) | 1.432.747[1] kes |
| Rûerd | 10.282 km2 |
| Berbelavî | 145,89 kes/km2 |
| Binebeş | |
| Hejmara navçeyan | 4 navçe |
| Agahiyên din | |
| Malper | www |
Navê parêzgehê heta sala 1976'an bû parêzgeha Kerkûkê, û piştre navê wê parêzgarê El-Te'mîm bû, ku tê wateya "netewebûn", ku tê wateya xwedîtiya neteweyî ya li ser rezervên petrolê û gaza sirûştî ya herêmê. Di sala 2006’an de sernavê “Parêzgarê Kerkûkê” hat vegerandin.
Navenda parêzgehê bajarê Kerkûkê ye.
Rêveberî
biguhêre- Walî: Rebwar Taha
Nav
biguhêreHeta sala 2008’an navê wê parêzgehê Te’mîm bû, li ser biryara niştimanîkirina petrola Iraqê di destpêka salên 1970’an de, heta ku biryarek ji aliyê Encumena Wezîran a Iraqê bi serokatiya Nûrî Malikî hat dayîn ku navê Kerkûkê vegere.[2]
Pîşesaziya petrolê
biguhêreEw bi berhemanîna xwe ya petrolê navdar e, şeş bîrên petrolê hene, ku ya herî mezin li Kerkûkê ye û bi qasî 13 milyar bermîlan yedek e. Nefta Bakur bi rêya boriya petrolê ya Bakur bo bendera Ceyhanê ya Tirkiyê tê hinardekirin.
Coxrafya
biguhêreParêzgeha Kerkûkê hevsînorê parêzgehên Hewlêr, Selahedîn û Silêmaniyê ye. Di sala 1947an de parêzgeha Kerkûkê bi rûbera 20355 kîlometre çargoşe ji aliyê îdarî ve li ser navçeyên Çemçemal, Daqûq, Kerkûk û Kufrî hate dabeşkirin. Di sala 1962an de dabeşkirina parêzgehê hate guhertin û niha ji navçeyên Çemçemal, Hewîce, Kerkûk, Kufri û Tûzxurmatû pêk tê. Di destpêka salên 1970-an de, hinek navçe ji derdora Kerkûkê hatin veqetandin û bi parêzgehên cîran ve hatin girêdan. Di sala 1975an de navçeyên Çemçemal û Kelar ji parêzgeha Kerkûkê hatin cudakirin û bi parêzgeha Silêmaniyê ve, navçeya Kufrî bi parêzgeha Diyale û navçeya Dûzxurmatû bi parêzgeha Selahedînê ve hatin yekkirin. Di sala 1997an de rûbera parêzgeha Kerkûkê bi awayekî berçav kêm bûye û bûye 9679 kîlometre çargoşe û niha rûbera parêzgeha Kerkûkê 10282 km çargoşe ye.
Beşa Îdarî
biguhêre| Navçe | Nifûs (2003) |
|---|---|
| Navçeya Kerkuk | 622.249 |
| Navçeya Hewîce | 151.267 |
| Navçeya Daqûq | 40.237 |
| Navçeya Dûbiz | 34.254 |
| Gişt | 848.007[3] |
Navçeyên Kerkûkê
biguhêre- Kerkûk (navçe): Kerkûk, Tazexurmatû, Daqûq
- Dûbiz (navçe): Dûbiz an jî Dûbis, Pirdê
- Xiwîlên (navçe): Xiwîlên, Ziyaz, Zab (senter: Şek), Ebasî (senter: Cibûr)
- Tûzxurmatû (navçe): Tûzxurmatû, Amirlî, Silêman Beg
| Navçe | Nifûs |
|---|---|
| Kerkûk | 974.824 |
| Dûbiz | 50.241 |
| Daqûq | 66.433 |
| Hêwîce | 120.679 |
Çavkanî
biguhêre- ^ http://www.lse.ac.uk/middleEastCentre/publications/IraqNHDR2014-English.pdf rûpela 140em
- ^ https://web.archive.org/web/20180620213027/http://journals.sagepub.com/action/cookieAbsent
- ^ GeoHive (Global Statistics is a collection of tables and graphs providing a statistical look at countries, their population, area, capital, main cities, etc.):Administrative units the Republic of Iraq — Kirkuk Şablon:Vebarxiv