Eskerê Boyîk: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
BKurteya guhartinê tine
Avestaboy (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl
Rêz 7:
Piştî tamkirina dibistanên gundê xwe û gundê cînar Elegezê ew sala 1961ê înstîtûta Malhebûna Gundîtîyê ya bajarê Yêrevanê da tê qebûlbûn û sala 1966an bi qîmetên here bilind dawiyê li wê tîne. Demekê li înstîtûteke zanyaryê-lêkolînê ya Yêrêvanê da wek pêşekzanê sereke dixebite, paşê Instîtûta zanyaryê ya Aborîya Malhebûna Gundîtîyê da dikeve Aspîrantûrayê (xwendina standina dereca doktorîyê).
 
Sala 1974a têza doktorîyê diparêze û navê doktorê êkonomiyêaborîyê (aborîyê) distîne. Wî kivş dikin wek serokê beşeke wê înstîtûtê. Tevî karê zaniyaryê ew wusa jî gelek sala Zanîngeha Yêrêvanê ya Malhebûna Gundîtiyê da dersê rêvabirina (serkarîkirina) malhebûnên gundîtîyê dide. Di warê zaniyarîya aborîya (êkonomîka) gundîtîya Ermenistanê da xudanê devedevî 40 xebatê zanyarî ye.
 
Piştî hilweşîna Yekîtîya Sovyêtiyê sala 1993a dest ji kar û barê xwe berdide, diçe Komara Qazaxistanê. Sê sala li wir dimîne û pey ra berê xwe dide Awropayê û li Almanîyayê bi cî dibe, wî derê jî hetanî roja îroyîn karê xwe yê nivîskarîyê, zanyariyê, civakîyê dimeşîne, lê êdî bi temamî di warê edebyet, çand û dîroka kurdî da.
Rêz 13:
 
 
 
Eskerê Boyîk bi ruhê xwe va helbestvan e. Di salên karê ewlin da wî bi xwe jî tê derdixist, ku karê wî edebyetwêje eye, jîyana wî da şaşî çê bûye, ku bêşekî din bijartîye, lê çiqasî jî dixwest şaşîya xwe serrast bike, nikaribû. Ji ber ku tu nivîskarê kurd li Sovêtîstanê nikaribû tenê bi nivîskarîya kurdî ebûra(debara) xwe û neferên xwe bike. Ji bo vê yekê jî, ez dixwazim Eskerê Boyîk weke fênomênekî bi nav bikim, çimkî bilî karê xwe yê fermî, yê di warê bi zanyarî çareserîkirina pirsgirêkên aborîya gundîtîya komara Ermenistanê, wusan jî bi serketin rêya kar û barê edebiyat û çanda kurdî da dimeşya.
 
Ev karê dawî Esker êdî bi saya xwegîhandin, xweperwedekirina di warê ziman, edebyet û çanda kurdî da bi cî danî. Tenê ji piştî sala 1993a ra gava ewî Ermenistan pişt xwe va hîşt, ji pey gelek zehmetîyan jê ra îmkan û fersend çê bûn ku ew xwe bi temamî nivîskarîyê, kurdzanîyê, bi taybetî bicîanîna lêkolînên di warê dîrok û dînê kurdên êzdî va mijûl bike.
 
Ev karê dawî Esker êdî bi saya xwegîhandin, xweperwedekirina di warê ziman, edebyet û çanda kurdî da bi cî danî. Tenê ji piştî sala 1993a ra gava ewî Ermenistan pişt xwe va hîşt, ji pey gelek zehmetîyan jê ra îmkan û fersend çê bûn ku ew xwe bi temamî nivîskarîyê, kurdzanîyêkurdzaniyê, bi taybetî bicîanîna lêkolînên di warê dîrok û dînê kurdên êzdî va mijûl bike.
Ji alîkî va vê welatvanî û hogirtîya nêzîk û helal ya navbera min û Esker da ez didefandim berbi cîanîna peyveke xweş û germ ji bo sersala wî, alîyê dinê va eynî tiştê ez bi pisîkolojî hetanî warekî bend dikirim, ku dibe hinek bêjin Wezîrê Eşo jî ber wê yekê haqasî Eskerê Boyîk bilind dike? Ev fikir û ev tişt dilê min da disêwirîn gava jimara rojnemeke me kurdan ya hêja- „RÛDAWÊ „ ya 21ê tîrmeha îsalin ket ber destê min. Di wê da hevpeyvîna Alî Gûler tevî hunermend-stiranbêjê kurdî bi nav û deng Nîzamettîn Arîç hatibû çapkirinê, ku zemanekî bi navê Feqîyê Teyran jî deng dabû. Hevpeyvîn derbarî weşena albûma Nîzamettîn Arîç ya nû da bû. Di bersîva pirsekê da hunermendê pirşuret wa dibêje: "di nav kurdên Kavkas û Serhedê de cîhê Fêrîkê Ûsiv cuda ye. Helbestvanekî girîng e. Di helbestên wî da cihaneke kûr û fire heye. Merivan ji xwe ra dike heyîran. Raman û felsefa wî gelekî kûre. Eskerê Boyîk jî ne kêm e. Meriv dikare gelek bi hêsanî helbestên wan bike stran".
 
Ji alîkî va vê welatvanî û hogirtîya nêzîk û helal ya navbera min û Esker da ez didefandim berbi cîanîna peyveke xweş û germ ji bo sersala wî, alîyê dinê va eynî tiştê ez bi pisîkolojî hetanî warekî bend dikirim, ku dibe hinek bêjin Wezîrê Eşo jî ber wê yekê haqasî Eskerê Boyîk bilind dike? Ev fikir û ev tişt dilê min da disêwirîn gava jimara rojnemeke me kurdan ya hêja- „RÛDAWÊ „ ya 21ê tîrmeha îsalin ket ber destê min. Di wê da hevpeyvîna Alî Gûler tevî hunermend-stiranbêjêstranbêjê kurdî bi nav û deng Nîzamettîn[[Nizamettin ArîçAriç]] hatibû çapkirinê, ku zemanekî bi navê Feqîyê Teyran jî deng dabû. Hevpeyvîn derbarî weşena albûma Nîzamettîn Arîç ya nû da bû. Di bersîva pirsekê da hunermendê pirşuret wa dibêje: "di nav kurdên Kavkas û Serhedê de cîhê Fêrîkê Ûsiv cuda ye. Helbestvanekî girîng e. Di helbestên wî da cihaneke kûr û fire heye. Merivan ji xwe ra dike heyîran. Raman û felsefa wî gelekî kûre. Eskerê Boyîk jî ne kêm e. Meriv dikare gelek bi hêsanî helbestên wan bike stran".
Hevpeyvînê da tê agahdarkirin ku: "Albûma 'Azadî' ji 10 stranan pêk tê. Hemû stran jî li ser helbestên kurdên Kafkasyayê Fêrîkê Ûsiv û Eskerê Boyîk hatîye amadekirin". Navê albomê ji navê helbesta hogirê min Eskerê Boyîke 'Azadî' hatîye hildan.
Van gotinên Nîzamettîn Arîç û vê agahdarîya rojnemê şabûneke mezin xistin dilê min. Çawa şa nebî, ku du weletî û du hogirên te yê nêzîk, li dervayî sovêta berê jî têne naskirinê û keda wan bi hêjatî tê nirxandinê: ya Fêrîk û Esker.
 
Gava Esker, ji bo standina xwendina bilind sala 1961ê hate paytextê Ermenistanê Yêrêvanê
atmosfêra wir bi bîn û buxsa çanda kurdî va dagirtî bû. Evan salên pêşketina edebiyat, çand, hûner û kurdzanîyêkurdzaniyê yên here xweş bûn. Piştî salên 1937-1938a yên rêprêsyayên stalînîzmê salên 50î mecal û îmkan kurdayetî ra berfire vebûn, îmkanê ji bo nû va welidandin, xuliqandina çanda kurdî çê bûn. Em dikarin wê demê weke Ronêsans bi nav bikin, ku dişibîya Ronêsansa (AwropaEwropa) Rojavayê ya berya çend sedsala. Yêrêvanê da dezgeh, rêxistin, hevaltî yên edebiyat û çanda kurdî, her usa jî kurdzanîyê çê bûn: rojnema Rîya Teze ji nû va hate weşandinê, weşanên radyoya Ermenistanê bi zimanê kurdî ji Yêrêvanê her roj bi zemanê dirêj û kifşkirî hatin bi cîanînê, Înstîtûta RojhlatzanîyêRojihlatzanîyê ya Akadêmîya Ermenistanê ya Zanîyarîyê da beşa kurdzanîyê dest bi karê xwe kir, di nava goveka Yekîtîya Nivîskarên Ermenistanê da sêksîya nivîskarên kurd hate demezirandinê, weşenxana Yêrêvanê da beşa çapkirina pirtûkên kurdî hate vekirinê. Em êdî derheqê wê yekê da nabêjin, ku dora wan dezgehan artêşek ronakbirên kurd civiyabûn. Bi dehan dûhatîyên wan hersal zanîngeh û înstîtûtên Yêrêvanê yên xwendina bilind temam dikirin. Her çiqas jî, Eskerê Boyîk xwe li perwerde û pêşî jî ji edebiyet û çanda kurdî xerîb girtibû, lê gîyanê kurdîtîyê û kemala helbestvanîya wî ya xwezayî ew defandin nava refên ronakbirên kurd. Esker hewil da û zûtirekê cîyê xwe yê anegor di nava artêşa ronakbiran da girt.
 
Helbestên wî yên yekemîn ser rûpelên rojnema "Rîya Teze" û bi radyoyê bi zimanê kurdî hatin weşandinê. Lê sala 1966a berevoka helbestên wî ya ewlin bi navê "Şiverê" li Yêrêvanê hate weşendinê: pirtûk eynî weke şiverê tenik, lê warê hûnerê û naverokê da, eger em dikarin wa bêjin, qelaw û kûr bû. Bi sebebên dervayî îrade û daxweza wî pirtûka wî ya duyemîn, piştî zemanekî dirêj, eynî bajarî da, sala 1975a bi sernavekî xweşik: "Kulîlkên Çîya" hate weşandin. Wê pirtûkê helbesta bi navûdeng da naskirin û çawa li nav xwendevanê kurd yên Ermenistanê belav bû wusa jî ji sînorê wê derve jî di nav helbestvanên genc da belav bû. Ji dervayî sînorê Ermenistanê li du welatên derva bi orgînala xwe kurdî û bi wergera ser zimanê tirkî hate weşandin.