Protestanî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

'''Protestanî''' an jî '''Protestanîzm''', yek ji sê mezhebên mezin ên [[Xirîstiyanî|Xirîstiyaniyêxiristiyaniyê]] ye ku di sedsala şazdemînşazdehem de li dijî serwerî ya [[Papa]] û [[Katolîkkatolîk]]an bi rêberîya [[Martin Luther]] û [[John Calvin]] mîna nûbûnekê derketiye. Ji ber ku bê alîkariya keşeyan protestanan karîbû Pirtûka Pîroz ([[Mizgînî]]) bixwînin ewan wekî Dêra Mizgîniyê jî tên binavkirin. Li gorî Protestananprotestanan ji [[Mizgînî|Mizgîniyê]] pê ve bo Xirîstiyanîyêxiristiyanîyê çavkanî tune ye. Piştî [[Nûsazî|reform]] ê pêkhatinên olî bûn sê şaxên sereke:

Protestanî xwedî cûdahîya ye ji Mezhebênmezhebên/zavên din ê Xirîstiyanîyêxiristiyaniyê. Ne xwedî serekên ruhanî ne mîna [[Katolîkkatolîk]] û [[Ortodoksortodoks]]an. Di dêrên protestanên Kalvînîkalvînî de wêne û peyker tunin, ji ber ku di [[Tewrat|Tewratê]] ([[Peymana Kevin]]) de tê gotin: ''Ji xwe re qet pûtekî çênekin, ne di şiklê tiştekî li jor li ezmanan an li jêr li ser erdê, an jî di bin erdê de di deryayê de! Li ber wan xwe netewînin û xizmetê ji wan re nekin!'' ([[Derketin]] 20:4.5) Lê yên Lutherîlutherî bi bandora mezheba Katolîkkatolîk dêrên xwe dixemilînin.

Bawerên Lutherîzmê li Bakurê [[Ewropa|Ewropayê]] bêhtir in. Li [[Elmanya|Elmanyayê]] di bin navê ''Evangelisch Kirche'', li welatên mîna [[Norwêc]] [[Swêd]], [[FînlandaFînland]] û [[Danîmarka]] wek dêra/ola neteweyî hatiye pejirandin. Di Katolîkîyêkatolîkiyê de keşe nazewicin, lê di Protestaniyê de keşe dikarin bizewicin û pîrek jî dikarin bibin keşe. Bawerên Protestaniyêprotestaniyê Mizgîniyê bi zimanên xwe yên zikmakî dixwînin. Lê Katolîkkatolîk û Ortodoksortodoks Mizgîniyê tenê bi zimanê [[Latînîlatînî]] û [[Yewnanîyewnanî]] karin bixwînin.

Anglîkanî di veqetandina rêbazên olî de sîstema Metranîmetranî ya Katolîkankatolîkan di nava xwede diparêze. Bawerên Anglîkaniyêanglîkaniyê mîna Katolîkkatolîk û Ortadoksanortadoksan xwe berdewamên [[Hewarî]]yan di hesibênin. Bo wan ciyawaziyan Anglîkanîanglîkanî li derveyî Protestanîyêprotestaniyê hatiye nûsazkirin û mirov karê mîna Dêrek Rojavayî binav bike.

Li Cîhanêcîhanê civakên herî mezin li [[Elmanya]], [[Nîjerya]], [[KenedaKanada]], [[Danîmarka]], [[Swêd]], [[DYEDYA]], [[Endonezya]] û [[FînlandaFînland]]ê ne.

Bi temamî li cîhanê nêzîkî 590 milyon bawerên Protestaniyêprotestaniyê hene. Ji wan 170 milyon li Bakurê [[EmerîkaAmerîka]], 160 milyon li [[EfrîkaAfrîka]], 120 milyon li [[Ewropa]], 70 milyon li [[EmerîkayaAmerîkaya Latînî]], 60 milyon li [[Asya]] û nêzîkî 10 milyonan jî li [[AwustralyaAwistralya]] dijîn.