|
[[Wêne:Turgut Özal cropped.jpg|right|250px|thumb|Serokkomarê TirkiyêTirkiyeyê yê berê Turgut Özal]]
'''Turgut Özal''' (* [[13'ê kewçêrê]] [[1927]] li [[Meletî]]; † [[17'ê avrêlê]] [[1993]] li [[Enqere]]yê) yek ji serokkomar û serokwezîrên navdar ên [[TirkiyêTirkiye]]yê ye.
Bavê wî Kurdekîkurdekî ji [[Çêrmûk]]ê (Çirmik) a MeletîyêMeletiyê, diya wî jî ji Dêrsîmê bû.
Di sala [[1950]]'î de xwendina xwe ya endazyariya elektronîkê li [[Zanîngeha teknîkêTeknîkê ya Stenbolê]] bidawîdikebi dawî dike. Du sal şûnde bo xwendina bilind ji aliyê fîrmaya ku lê dixebitî tê şandin û vegerê dîsa li heman fîrmayê kar dike. Sala [[1958]]'îan de Turgut Özal dibe serokê sekretarya komîsyona pêşvebirinê ya dewletê. Di sala [[1960]]'î de li [[ODTÜ]] (''Ortadoğu teknikTeknik üniversitesiÜniversitesi'' - Zanîngeha teknîkTeknîk a rojhilataRojhilata navînNavîn) dest bi mamostetiyê dike.
Di sala [[1966]]'îan de dibe di hikûmeta hemandemî de wekî teknîker cihdigirecih digire. [[1971]]'îê de li [[IMF]]ê dest bi xebatê dike. Herwekî di gelek fîrmayan de wekî plansaz cihdigirecih digire.
Piştî destdayîna leşkeran a li ser dezgehên dûgelê, di hikûmeta [[Bülent Ulusu]] de wekî cîgirê wezîrê karê aboriyê berpirsiyar dibe. Di [[20'ê gulanê]] [[1983]]'îyan de partiyeke bi navê ''[[Anavatan Partisi]]'' (Partiya welatêWelatê dayikêDayikê) dadimezirîne û serokatiya wê dike. Di hilbijartinên fermî yên [[6'ê sermawezê]] [[1983]]'yan biserdikeve û heya [[1989]]'îan serokwezîrtiyê dike. Di [[31'ê kewçêrê]] [[1989]]'îan de bo serokkomariyê tê hilbijartin û heya mirinê didomîne.
== Cihê Özal di dîroka TirkiyêTirkiyeyê de ==
Hin ronakbîr Özal wekî duyemîn girîngtir kesê di dîroka Komara TirkiyêTirkiyeyê de dinirxînin. Di dema wî de polîtîkayên lîberal bo cara pêşîn dikeve TirkiyêTirkiyeyê. Dixwaze bandora bûrokrasiya dûgelê û ya leşkeran li ser xebatên hikûmetê û jiyana rojane kêm bike. Ji bo pirsgirêka herî mezin a TirkiyêTirkiyeyê, pirsgîrêka Kurdkurd çareser bike hin gavên wêrek davêje. Bi dizî têkilî bi PKKêPKK'ê re datîne û dixwaze [[PKK]] agirbestê îlanbike. Li ser daxwaza wî PKK hin gavan davêje. Lê rojberoj, mihalefateke mezin li dijî wî tê lidarxistin. Artêşa Tirktirk naxwaze Özal biserbikeve û çi ji destê wê tê dike. Li dijî Özal çalakiyên kuştinê tên organîzekirin. Özal carekê ji destê xwe birîndar dibe.
Özal hin caran mecbûr dimîne ku di riya artêşê de bimeşe û biryarên ku artêşê bo Kurdistanê digirtin mor bike. Avakirina [[OHAL]] (''Olağanüstü Hal'' - Desthilatiya herêmê (Kurdistanê) ya awarte), damezrandina hêzên cerdewanan (bi [[tirkî]]: ''Koruculuk sistemi''), valakirina gundên Kurdankurdan û koçberkirina wan ji [[Kurdistan]]ê hwd di dema Özal de hatin pejirandin û ketin rojevê.
== Mirina Özal û şikên mezin ==
Turgut Özal roja [[17'ê avrêlê]] [[1993]]'yan ji vegera xwe ya ji [[Azerbeycan]]ê bi [[mirina masûlkeyên dil]] jiyana xwe jidestji dest dide. Lê di heman demê de malbata wî û bijîşkê wî yê taybet didin xûyakirin ku ''"di mirina wî de şik heye, Özal bi rêkûpêk di kontrola rewşa demarên koronar de bûye û ew hatiye jehrkirin".'' {{fact}} Hin rêxistinên rastgîr ên dewletê jî piştî mirina Özal daxûyakirin ku Özal ''"xaînê welêt bû û hate cezakirin".'' {{fact}} Mirina Özal hêj jî tê guftûgokirin. Özal zewicî bû û xwedî 3 zarokan bû.
== "Dapîra min Kurdkurd e, ez jî bingeh Kurdkurd im" ==
Özal di polîtîkayê de herdem bingeh Kurdbûnakurdbûna xwe dianî zimên. Wî dixwast pirsgirêka [[Bakurê Kurdistanê]] di nava sazûmaniya [[Komara TirkiyêTirkiyeyê]] de were çareserkirin û TirkiyêTirkiyeyê bi cîhana lîberal a rojava re bibe hevalbend. Ji bo tevlîbûna [[YE]]'yê gelek xebat dikir. Özal dema desthilatdariya xwe de dostanî bi [[DYA]]'yê re dimeşand. Di seremoniya binerdkirina wî de bi sed hezaran mirov kom dibin.
==Çavkanî==
{{Çavkanî}}
[[Kategorî:Siyasetmedar|Özal, Turgut]]
| 