Salnameya julianî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
 
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1:
'''Salnameya Julianî''' (bi kurdî '''Salnameya Romî''' jî tê gotin) dema [[Julius Caesar]] de bi fermana wî hat perisandin û ew heta [[sedsala 20'an]] li hin dernên cîhanê dihat bikaranin. Ew di [[sedsala 16'an]] de bi fermana [[Papa]] [[Gregor XIII]] hat çerixa [[salnameya Gregorî]] kirin. Di wê salnameyê de salên normal ji 365 rojan û 12 mehan pêk hatî bû. Li çar salan de salek jî wek [[sala bermayî]] dihat hejmartin û rojak dihat serve [[Reşemî]] kirin û ew sala 366 rojan de dawî dibû. Yanê salên Salnameya Julianî wek 365,25 rojan dihat hesandin.
#REDIRECT [[Salnameya Juliyen]]
 
== Dîrok ==
Li [[împeratoriya Romê]] berê pêş de [[salnameya Hîvê|salnameyaka hîvêy]]ê ji yewnanîyan standî bûn dihat bikaranîn. Lê, wê demên dirêj de bi [[salnameya rojê]] ve gelek şaşî dide. Ji bo vê sedemê [[Julius Caesar]] ji astronomînasakî [[Misir]]î [[Sosigenes]] de ji bo salnameyakê nû xebat xwest. Di [[46 b.z.]] de bi dawî hat dest bi bikaranîna wê salnameyê kirin. Ew salnameya ji 365 rojan, 12 mehên 30 an 31 rojan de pêk hatî bû. Navên mehan jî wiha bûn: ''Ianuarius'', ''Februarius'', ''Martius'', ''Aprilis'', ''Maius'', ''Iunius'', ''Quintilis'', ''Sextilis'', ''September'', ''October'', ''November'', û ''December''. Lê hin mehên ji pê re bi navên împeratoran wek ''Julius'' û ''August'' hat navendin.
 
Bi tenê sala [[46 b.z.]] bi armanca salê roj û bi salnameya berê wekhev bikin, ji sala normal 355 rojan de hat dirêja 445 rojan kirin.
Sersala Salnameya Julianî li [[Împeratoriya Romê]] bi tûnî dihat bikaranîn jî [[sersal]]a salname navçe bi navçe ji sedemên olî de ciyawazî he bû. Li [[Misir]] [[29'ê gelawêjê]], [[Konstantinopolis]] ango Bîzansê û [[Rûsya]]yê [[1'ê rezberê]], welatên rojavaya [[Deryaya Marmara]] [[25'ê berfanbarê]] bû.
 
== Salnameya Gregorî ==
Ji bo sala Salnameya Julianî 365,25 rojan dajot, lê bi rastî dinê dor roj re hindik kêm wextê de, nêzî 11 hûrdeman, çerx dibû di [[sedsala 14'an]] de cîyawazî êdî gelek mezin bibû. Wê Salname bi rastî re 128 salan de rojak şaşî dikir. Di [[sedsala 16'an]] de cîyawazî wiqas mezin bû ku, biharê êdî şuna [[21'ê adarê]] di [[11'ê adarê]] de dest pê dikir. Di [[1582]]an de [[Papa]] [[Gregor XIII]] Salnameya pê re bi navê xwe hat navandînî [[Salnameya Gregorî]] perisand. Ji bo cîyawazîya salnameya Julianî û rastî mezin bûyî were girtin jî wî [[4'ê rezberê]] [[1582]]an wek [[15'ê rezberê]] [[1582]]an guhert. [[Sala Bermayî]] jî êdî na li her çar salan carakê 400 salan de 93 salan dihat dîtîn. Lê ew Salnameya bitenê welatên [[katolîk]] hat bikaranîn. Li welatên [[protestan]] Salnameya Julianî heta [[sedsala 18'an]] hat bikaranîn. Hin dewletên [[ortodoks]] xiristiyanên wek Rusya û Serbistan, hîn jî cejnên xwe gorî Salnameya Julianî pîroz dikin. Ji bo wê sedemê ewna [[Noel]]e di [[7'ê rebendanê]] de pîroz dikin.
 
== Bibîne ==
#REDIRECT *[[Salnameya JuliyenGregorî]]
 
 
[[Kategorî:Salname]]
 
[[af:Juliaanse kalender]]
[[als:Julianischer Kalender]]
[[ar:تقويم يولياني]]
[[arc:ܣܘܪܓܕܐ ܝܘܠܝܝܐ]]
[[arz:تقويم يوليانى]]
[[az:Yulian təqvimi]]
[[be:Юліянскі каляндар]]
[[be-x-old:Юліянскі каляндар]]
[[bg:Юлиански календар]]
[[br:Deiziadur juluan]]
[[bs:Julijanski kalendar]]
[[ca:Calendari julià]]
[[cs:Juliánský kalendář]]
[[cv:Юлиан календарĕ]]
[[da:Julianske kalender]]
[[de:Julianischer Kalender]]
[[el:Ιουλιανό ημερολόγιο]]
[[en:Julian calendar]]
[[eo:Julia kalendaro]]
[[es:Calendario juliano]]
[[et:Juliuse kalender]]
[[eu:Juliotar egutegia]]
[[fa:گاه‌شماری یولیانی]]
[[fi:Juliaaninen kalenteri]]
[[fo:Julianski kalendarin]]
[[fr:Calendrier julien]]
[[fy:Juliaanske kalinder]]
[[gl:Calendario xuliano]]
[[he:הלוח היוליאני]]
[[hi:जूलियन कैलेंडर]]
[[hr:Julijanski kalendar]]
[[ht:Almanak jilyen]]
[[hu:Julián naptár]]
[[id:Kalender Julian]]
[[io:Juliana kalendario]]
[[is:Júlíska tímatalið]]
[[it:Calendario giuliano]]
[[ja:ユリウス暦]]
[[jv:Kalèndher Julian]]
[[ka:იულიუსის კალენდარი]]
[[ko:율리우스력]]
[[kw:Dydhyador yuliek]]
[[la:Calendarium Iulianum]]
[[lb:Julianesche Kalenner]]
[[li:Juliaanse kalender]]
[[lij:Lunäio Giulian]]
[[lt:Julijaus kalendorius]]
[[lv:Jūlija kalendārs]]
[[mk:Јулијански календар]]
[[mr:जुलियन दिनदर्शिका]]
[[ms:Takwim Julius]]
[[nl:Juliaanse kalender]]
[[nn:Den julianske kalenderen]]
[[no:Juliansk kalender]]
[[oc:Calendièr julian]]
[[pl:Kalendarz juliański]]
[[pt:Calendário juliano]]
[[qu:Hulyanu kalindaryu]]
[[ro:Calendarul iulian]]
[[ru:Юлианский календарь]]
[[sh:Julijanski kalendar]]
[[simple:Julian calendar]]
[[sk:Juliánsky kalendár]]
[[sl:Julijanski koledar]]
[[sq:Kalendari Julian]]
[[sr:Јулијански календар]]
[[sv:Julianska kalendern]]
[[sw:Kalenda ya Juliasi]]
[[ta:யூலியின் நாட்காட்டி]]
[[th:ปฏิทินจูเลียน]]
[[tl:Kalendaryong Huliyano]]
[[tr:Jülyen takvimi]]
[[uk:Юліанський календар]]
[[vi:Lịch Julius]]
[[yi:יוליאנישער קאלענדאר]]
[[zh:儒略曆]]
[[zh-yue:儒略曆]]