Semra Ertan

Semra Ertan
Semra Ertan
Jidayikbûn	Mêrsîn , Tirkiye
Mirin	Hamburg ,Komara Federal a Almanyayê
Esil	Tirk
Pîşe	nivîskar
	biguhêre

Semra Ertan(jdb 26'ê gulana 1957 li Mêrsîn , Tirkiye ; m. 26'ê gulana 1982 li Hamburg ) xebatkar û nivîskareke tirk a koçber a li Komara Federal a Almanyayê bû, ji bo protestokirina nijadperestiyê bi eşkere xwe şewitand. Wê wek wergêr û pêşnivîskarê teknîkî kar kir.

Jiyan biguhêre

Semra Ertan keça Ganî Bilr û Vehbiye Bilr bû ku li bajarê Kiel/Hamburgê wek xebatkarên mêvanî ( bi almanî Gastarbeiter) ên tirk dijiyan. Dema ku ew 14 salî bû, ew jî bi şeş xwişkên xwe re demeke kin piştî hatina dê û bavê wê çû Almanyayê. Di sala 1976an de wê diyar kir ku ew dixwaze di jiyana xwe de binivîse.Di nameyekê de ku di sala 1982an de ji weşanxaneyekê re şandibû de wiha nivîsîbû: “Ez di 26ê gulana 1957an de li Mêrsînê, li Tirkiyê hatime dinê û dibistana seretayî û navîn li wir qedandim.”Li Almanyayê ne gengaz bû ku wê bixwîne lîseyê û ne jî bawernameya akademîk bistîne.Wê dest bi perwerdehiya pêşnivîskara teknîkî kir, bi dilxwazî ji bo koçberên din li Almanyayê wek wergêr bû û di pargîdaniyên cihêreng de xebitî. Di heman demê de wê berê xwe da helbestê.Yek ji helbestên wê yên herî navdar bi navê "Mein Name ist Ausländer" (di 7ê sermaweza 1981ê de hatiye nivîsandin) di pirtûkên dibistanan de li Tirkiyeyê hatiye weşandin.Bi ser de jî, helbesta wê di çend pirtûkan de li Almanyayê derketiye, lê heta gelek sal piştî mirina wê, gava yekem pirtûka wê ya bi tenê hatiye çapkirin, tu guh daye wê.^[1] Wê zêdetirî 350 helbest û satîrên ramyarî nivîsandine.

Rewşên xwekujiyê biguhêre

Ertan şeva berê li NDR û ZDF'ê telefon kir , helbesta xwe ya "Mein Name ist Ausländer " xwend û xwest biyaniyan ne tenê mafê jiyana mirovan hebe, divê li hemberî wan jî weke mirovan bê kirin.^[2] Li gorî medyayê, wê di vê bangê de xwekuştina xwe bi xweşewitandinê jî ragihandiye û sedema vê kiryara xwe jî wiha gotiye^[3]: Zêdebûna ksenofobiya li Komara Federal a Almanyayê bû sedema biryara mirina wê li ber çavê raya giştî ya Almanyayê.

Semra Ertan di 24'ê gulana 1982'an de di saetên serê sibê de li xaçerêya Sîmon-von-Utrecht-Strasse û Detlef-Bremer-Strasse yên li navçeya Sankt Pauli ya Hambûrgê, ji aliyê gel ve xwe şewitand.^[4] Polîsên wesayîta dewriyeyê ya ku bi tesadufî diajot hewl dan bi betaniyan agir vemirînin.Ertan piştî du rojan li nexweşxaneyê jiyana xwe ji dest da; zêdeyî nîvê çermê wê şewitîbû.

Rewşa biyaniyan li Komara Federal a Almanyayê di dema buyerê de biguhêre

Nirxandina subjektîf a jina ciwan a li ser zêdebûna tund a xsenofobiyê li Komara Federal a Almanyayê beriya mirina wê, ji hêla daneyên statîstîkî û lêkolînên civaknasiyê ve tê piştgirî kirin.Mînak di Mijdara 1978an de %39ê Almanan piştgirî da daxwaza ku biyaniyan vegerin welatên xwe, lê du meh beriya mirina Ertan %68ê Almanên Rojavayî li ser vê yekê bûn.Di sala 1982’an de jî kiryarên rastgir ên şîdetê yên li dijî biyaniyan ne bûyereke îzolekirî bû.Wekî din, însiyatîfên hemwelatiyan û komên siyasî yên bi navên wekî Însiyatîfa welatiyan rê li ber biyaniyan digire an Lîsteya Kiel ji bo Sînordarkirina Biyaniyan hebûn, ku hate xuyang kirin ku hejmareke berçav ji mirovan bikişîne.Her wiha li Komara Federal a Almanyayê kesên biyanî ji jiyana civakî zêdetir dihatin dûrxistin û Almanan heta ku ji destê wan dihat ji têkiliya bi wan re dûr dixistin.Sedemên vê yekê, di nav tiştên din de, mezinbûna bêkarî û kêmbûna xaniyan li Komara Federal a Almanyayê bûn, ku tê vê wateyê ku karkerên koçber di nav civaka ku li Almanyayê ji dayik bûye de, ji bo kar û cîhê jiyanê her ku diçe zêdetir wek gavbir dihat dîtin.

Rastiya ku hema hema di navbera van her du komên civakî de têkilî tunebû, pêşdaraziyên neyînî li hember xebatkarên mêvan ên berê ku bi zor li ser bingeha ezmûna kesane bûn xurt kir.

Bersîvî biguhêre

Weke berteka li hemberî vê bûyerê, rojnameya mezin a Milliyet a Tirkiyeyê di 3'ê Hezîrana 1982'an de bangek bi duzimanî (tirkî û almanî) ji ramyarî û civaka Alman re kir ku li dijî dijminatiya biyaniyan a li Almanyayê gavên pêwîst bavêjin.

Li ser çarenûsa Semra Ertan adaptasyonên muzîkî yên cihêreng hatin çêkirin, wek mînak Semra Ertan (1982), adagio û scherzo ji bo oktetê ya Enjott Schneider an jî Ilhan Mimaroglu ya bi zimanê Îngîlîzî Immolation Scene (1983), ku tê de helbestên qurbana xwekujiyê ji tirkî hatine wergerandin têgeha giştî.

Demeke kin piştî mirina Ertan, li Hambûrgê derdora 5000 kes li dijî nijadperestiyê xwepêşandan kirin. WDR di heman salê de di kovara Monitorê de bi sernavêTod einer Türkin ( Mirina jineke tirk ) nûçeyek li ser Semra Ertan weşand.

Günter Wallraff di sala 1985'an de pirtûka xwe ya Ganz unten di nav yên din de ji bo Semra Ertan jî diyarî kiriye, lê navê wê çewt nivîsiye, pirtûk dibêje Semra Ertam, ku di çapên nû de hatiye rastkirin.

Înîsiyatîfeke li Hambûrgê ji bo ku kolana Hamburger Strasse ku Semra Ertan lê jiyana xwe ji dest da û li ser navê wê bê binavkirin, tê xwestin.

Weşandina pirtûkê biguhêre

Pirtûka serbixwe ya berhema Ertan bi tirkî û almanî bi sernavê Mein Name ist Ausländer. Benim Adım Yabancı ye derket.Di bergê de ji aliyê xwişka wê Zühal Bilir-Meier û biraziya wê Cana Bilir-Meier ve hatiye amadekirin, helbest, not, name, wêne û destnivîsenên Ertan hene.Ji ber vê berhem Ertan piştî mirina xwe di sala 2021ê de Madalyaya Alfred Döblin a awarte hat xelatkirin.

Fîlm biguhêre

Synopsis^{[girêdan daimî miriye]} Derhênerî Cana Bilir-Meier, Almanya/Awistirya 2013, 8', filmê ezmûnî

Pirtûk biguhêre

Semra Ertan: Mein Name ist Ausländer. Benim Adım Yabancı. (Gedichtband, Auswahl durch Zühal Bilir-Meier und Cana Bilir-Meier) edition asssemblage, Münster 2020, ISBN 978-3-96042-095-8.

Girêdanên derve biguhêre

Semra Ertan Initiative
Warum sich die 25-jährige Semra auf St. Pauli angezündet hat, von Thembi Wolf, Vice (Magazin) 16. Dezember 2020
Kampf gegen Rassismus Semra Ertan übergoss sich mit Benzin und zündete sich an ^{Girêdana arşîvê 2020-11-07 li ser Wayback Machine} von Olaf Wunder, Hamburger Morgenpost 28. Juni 2019
Patrick Gensing (26 gulan 2012). "1982: Türkin verbrennt sich auf St. Pauli". publikative.org. Amadeu Antonio Stiftung. Ji orîjînalê di 18 kanûna paşîn 2017 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 14 sibat 2020. ^{Girêdana arşîvê 2016-12-20 li ser Wayback Machine}
Gedenken an Semra Ertan (2020): Freies Radio net

Çavkanî biguhêre

^ Gleissner, Leyla Sophie (29 kanûna pêşîn 2020). "Semra Ertan : Schreiben ohne Namen". Die Zeit (bi almanî).
^ Aydin, S.; Erkan, F.; Bag, Ö. "Her Story 2020" (PDF). forumdialog.org (bi almanî). r. 8.
^ Thembi, Wolf (16 kanûna pêşîn 2020). "Warum sich die 25-jährige Semra auf St. Pauli angezündet hat". vice.com (bi almanî).
^ http://www.abendblatt.de/archiv/article.php?xmlurl=/ha/1982/xml/19820601xml/habxml820406_7026.xml. {{cite web}}: |title= kêm an vala ye (alîkarî)

[1] Gleissner, Leyla Sophie (29 kanûna pêşîn 2020). "Semra Ertan : Schreiben ohne Namen". Die Zeit (bi almanî).

[2] Aydin, S.; Erkan, F.; Bag, Ö. "Her Story 2020" (PDF). forumdialog.org (bi almanî). r. 8.

[3] Thembi, Wolf (16 kanûna pêşîn 2020). "Warum sich die 25-jährige Semra auf St. Pauli angezündet hat". vice.com (bi almanî).

[4] ttp://www.abendblatt.de/archiv/article.php?xmlurl=/ha/1982/xml/19820601xml/habxml820406_7026.xml. {{cite web}}: |title= kêm an vala ye (alîkarî)

[1]

[2]

[3]

[4]