Sînanê Avahîsaz
Sînan bi navê tevahî belkî Yusif Sînan (an Sinanüddin) bin Abdullah (an Abdülmennan, Ebdurehman, Ebdilkerim[1] , di dor 1490 de, dibe ku li Ağirnasê li nêzî Qeyseriyê ji dayik bûye; di 17ê tîrmeha 1588an de li Stembolê mir) di dema Siltanên Selîmê yekem , Siltan Silêmanê Qanûnî û Miradê sêyemê avahîsazê herî girîng bû. Di vî warî de sernavên rûmetê yên wek Koca Mîmar Sinan Axa (Osmanî قوجه معمار سنان آغا İA Ḳoca Miʿmār Sinān Āġā) wergirt. [2]Bi nasnavê “ Sînanê Avahîsaz ” (Mîmar Sînan) di nav gel de hat naskirin.
Sînanê Avahîsaz | |
---|---|
![]() | |
Navê rastî | |
Jidayikbûn | ~ 1490 ![]() |
Mirin | 17 tîrmeh 1588 ![]() Stembol ![]() |
Cihê goristanê | Stembol ![]() |
Pîşe | |
Xebat | |
Hevjîn | |
![]() | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre![]() |
Xebata Sînan ku di heman demê de endezyarê înşaetê û plansaziyê bajêr jî dixebitî,[3] wek lûtkeya avahisaziya klasîk a Osmaniyan tê dîtin. Girîngiya Sînan ji aliyê e hemdem û wêjeya pisporî ve bi peyvên wekî "Iqlîdesê serdemê", "Michelangeloyê Osmanî"[4] û "Avahisazê herî mezin ê hemû deman"[5] tê xuyakirin.
Jiyana wî biguhêre
Dîroka jidayikbûna Sînan tam nayê zanîn. Agahiyên netemam û carna nakok ên derbarê malbat û jiyana wî de, bi giranî li ser peywendiyên devkî yên Sînan ên hevalê wî, helbestvan Mistefa Se'î Çelebî, û her wiha li ser nameyên dema wî ya hostayê avahîsaziyê, destnivîsa wî ya bingehîn (Weqfiye) û epîtafa li ser tirba wî.
Sînan li gundê Ağirnasê yê Kapadokyayê yê nêzî Qeyseriyê mezin bû, kurê xiristiyanên Ortodoks ên Yewnanî ku dibe ku tirkîaxêv bûya û dibe ku Joseph an jî Yûsiv imad bûye. Gelo ew li Ağirnasê ji dayik bûye, bi qasî koka etnîkî ya malbata wî ya ku dibe ku bi eslê xwe Yewnanî yan Ermenî be jî nayê zanîn.
Li Agirnasê îhtîmala ku bûye kevirkêş. Ew di xortaniya xwe de di sala 1512/13/14-ê de bi riya devşîrmeyeke ne asayî dereng hatiye Stenbolê û bû hosteyê xerat û di nav artêşa balbazên peydakirî (acemi ocağı) perwerdariya leşkerî wergirt.
Di dehsalên paşerojê de beşdarî piraniya kampanyayên şerî di bin destê Siltan Selîm I û Siltan Silêmanê Qanûnî (Çaldiran, Şam, Qahîre, Belgrad, Rodos, Mohacs, Viyana, Tebrîz, Bexda, Korfu, Pulya, Moldova û hwd.) û wisa kevneşopiyên avahîsazî yên herî cihêreng nas kir .
Dema ku Belgrad di sala 1521an de hat zeftkirin, ew ji hêla Yenîçeriyan ve bi navê Sînan b(in) Ebdil-Mennan hate pejirandin. Ji 1523 heta 1526 Atlı Sekban (an Atlı Seğmen = "cerdevanê kûçik" siwarî; nêçîrvanê siwar; Efserê Yenîçeriyan) bû û piştî 1526an ew bû yayabaşi (sedvanê piyadeyê).
Çavkanî biguhêre
- ↑ Gülru Necipoğlu, Princeton 2005, Rûpel 131f.
- ↑ Cafer Çelebi: Risale-i-mimariye. 1623.
- ↑ Petruccioli, Attilio. "Environmental Design: The Urban Vision". webarcive.org (bi îngilîzî). Ji orîjînalê hat arşîvkirin li 9 gulan 2008. Roja wergirtinê: 24 sibat 2022.
{{cite web}}
: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ Franz Babinger: Die Türkische Renaissance. Bemerkungen zum Schaffen des großen Türkischen Baumeisters Sinan. In: Beiträge zur Kenntnis des Orients und Quellen zur Osmanischen Kunstgeschichte, im Jahrbuch der Osmanischen Kunst. 1924.
- ↑ Sheila S. Blair, Jonathan M. Bloom: The art and architecture of Islam – 1250–1800. New Haven u. a. 1995, R. 218.