Mîmar Sînan
Mîmar Sînan[1] an jî Sînanê Mîmar[2] bi navê tevahî belkî Yusif Sînan (an Sinanüddin) bin Abdullah (an Abdülmennan, Ebdurehman, Ebdilkerim[3] (jdb. ~ 1490 li Ağirnasê li nêzîkî Qeyseriyê; m. 17ê tîrmeha 1588an li Stembolê) di dema Siltanên Selîmê yekem, Siltan Silêmanê Qanûnî û Miradê Sêyem avahîsazekî osmanî bû. Di warê mîmariyê de sernavên rûmetê yên wekî Koca Mîmar Sinan Axa (bi osmanî: قوجه معمار سنان آغا, lat. Ḳoca Miʿmār Sinān Āġā) wergirt.[4] Bi nasnavê “Sînanê Mîmar” (Mîmar Sînan) di nav gel de hat naskirin.
Mîmar Sînan | |
|---|---|
 | |
| Navê rastî | Mimar Sinan  |
| Jidayikbûn | c. 1490 Ağırnas |
| Mirin | 17 tîrmeh 1588 Konstantînopolîs |
| Cihê goristanê | Konstantînopolîs |
| Pîşe |
|
| Xebat |
|
| Meqam |
|
| Hevjîn |
|
 | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Xebata Sînan ku di heman demê de endezyarê înşaetê û plansaziya bajêr jî dixebitî,[5] wek lûtkeya avahisaziya osmaniyan a klasîk tê dîtin. Girîngiya Sînan ji aliyê hemdem û wêjeya pisporî ve bi peyvên wekî "Iqlîdesê serdemê", "Michelangeloyê osmanî"[6] û "Avahisazê herî mezin ê hemû deman"[7] tê xuyakirin.
Jiyana wî
biguhêreDîroka jidayikbûna Sînan tam nayê zanîn. Agahiyên netemam û carna nakok ên derbarê malbat û jiyana wî de, bi giranî li ser peywendiyên devkî yên Sînan ên hevalê wî, helbestvan Mistefa Se'î Çelebî, û her wiha li ser nameyên dema wî ya hostayê avahîsaziyê, destnivîsa wî ya bingehîn (Weqfiye) û epîtafa li ser tirba wî.
Sînan li gundê Ağirnasê yê Kapadokyayê yê nêzî Qeyseriyê mezin bû, kurê xiristiyanên ortodoks ên yewnanî ku dibe ku tirkîaxêv bûya û dibe ku Joseph an jî Yûsiv imad bûye. Gelo ew li Ağirnasê ji dayik bûye, bi qasî koka etnîkî ya malbata wî ya ku dibe ku bi eslê xwe yewnanî yan ermenî be jî nayê zanîn.
Li Agirnasê îhtîmala ku bûye kevirkêş. Ew di xortaniya xwe de di sala 1512/13/14-ê de bi riya devşîrmeyeke ne asayî dereng hatiye Stenbolê û bû hosteyê xerat û di nav artêşa balbazên peydakirî (acemi ocağı) perwerdariya leşkerî wergirt.
Di dehsalên paşerojê de beşdarî piraniya kampanyayên şerî di bin destê Siltan Selîm I û Siltan Silêmanê Qanûnî (Çaldiran, Şam, Qahîre, Belgrad, Rodos, Mohacs, Viyana, Tebrîz, Bexda, Korfu, Pulya, Moldova û hwd.) û wisa kevneşopiyên avahîsazî yên herî cihêreng nas kir.
Dema ku Belgrad di sala 1521ê de hat zeftkirin, ew ji hêla Yenîçeriyan ve bi navê Sînan b(in) Ebdil-Mennan hate pejirandin. Ji 1523an heta 1526an Atlı Sekban (an Atlı Seğmen = "cerdevanê kûçik" siwarî; nêçîrvanê siwar; Efserê Yenîçeriyan) bû û piştî 1526an ew bû yayabaşi (sedvanê piyadeyê).
Çavkanî
biguhêre- ^ "Yekem mizgeft li ser deryayê hate avakirin: Mizgefta Kiliç Alî Paşa". www.rudaw.net. Roja gihiştinê 23 adar 2024.
- ^ Şahin, Haydar (5 adar 2021). "Mizgefta Selîmiyeyê di nav mijê da winda bû". www.aa.com.tr. Roja gihiştinê 23 adar 2024.
- ^ Gülru Necipoğlu, Princeton 2005, Rûpel 131f.
- ^ Cafer Çelebi: Risale-i-mimariye. 1623.
- ^ Petruccioli, Attilio. "Environmental Design: The Urban Vision". webarcive.org (bi îngilîzî). Ji orîjînalê hat arşîvkirin. Roja arşîvkirinê: 9 gulan 2008. Roja gihiştinê 24 sibat 2022.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (lînk) - ^ Franz Babinger: Die Türkische Renaissance. Bemerkungen zum Schaffen des großen Türkischen Baumeisters Sinan. In: Beiträge zur Kenntnis des Orients und Quellen zur Osmanischen Kunstgeschichte, im Jahrbuch der Osmanischen Kunst. 1924.
- ^ Sheila S. Blair, Jonathan M. Bloom: The art and architecture of Islam – 1250–1800. New Haven u. a. 1995, R. 218.