Îlam (parêzgeh)
Parêzgeha Îlamê yek ji parêzgehên dewleta Îranê ye ku li rojavayê Îranê ye. Axa vê parêzgehê gelek hişk e û i nav parêzgehên Îranê de kêmtirîn daristan li vê parêzgehê hene. Bakurê parêzgehê çiyayî ye û başûrê parêzgehê bi giştî ji deştan pêk tê. Navenda parêzgeha Îlamê bajarê Îlamê ye. Parêzgeha Îlamê ji rojava ve cîranê Iraqê, ji başûr ve cîranê parêzgeha Xûzistanê, ji rojhilat ve cîranê parêzgeha Loristanê û bakur ve jî cîranê parêzgeha Kirmaşanê ye.
| Îlam Īlām | |
| Kargêrî | |
|---|---|
| Welat | Rojhilat kurdistan |
| Dûgel |  Îran
|
| Serbajar | Îlam |
| Demografî | |
| Gelhe | 545.787 (2006) |
| Berbelavî | 27,1 kes/km² |
| Erdnîgarî | |
| Rûerd | 20.133 km² |
| Koordînat | 33°38′18″Bk 46°25′21″Rh / 33.6384°Bk 46.4226°Rh |
| Nexşe | |
| |
Parêzgeha Îlamê ji layê neft û gazê gelek zengîn e.
Biguhêre
Dîrok Biguhêre
Gel Biguhêre
Îlam ji gelên cûrbecûr tê de dijîn, bi piranî Kurd digel 89.6%, li dû Lurs bi 6.4%. Li Abdanan, Dehloran û Mehran pirraniya niştecîyan bi rêzdarî bi Kurdî û Lûrî diaxivin. Li Darreh Shahr, piraniya niştecî di Laki û Lurish de diaxivin, û di heman demê de hin eşîrên Lurs mîna Shuhans, Seleyverzis û Kaydkhordeh ku li deverên başûr û rojhilatê parêzgehê dijîn hene. Bakur bi piranî ji eşîrên Kurd ên ku bi du zaravayan diaxivin dijîn: Kalhuri û Feyli. [13] Piraniya wan Feylî ne, wek yên wan Kurdên Malekshahi, Khezel, Arkawâzi, Beyrey û (Ali şanêrwan). Piraniya nişteciyan li parêzgeha Ilam misilmanên şiî ne.
Ziman Biguhêre
Pirraniya ziman xelkê îlam Kurd in.Zarava gelê îlam kelhorî û feylîyê
Şaristanên Îlamê Biguhêre
Navçeyên parêzgehê û bajarên parêzgehê ev in [1]:
- Awdanan (navçe): Abdanan, Serabbax, Mormorî
- Çerdawel (navçe): Asmanawa, Serawellê, Şewaw, Towhîd (Çerdawel)
- Îlam (navçe): Husênawa an jî Îlam, Çwar
- Eywan (navçe): Eywan, Zerne
- Bedre (navçe): Bedre (Îlam), Çeşme Şîrîn
- Dereşar (navçe): Dereşar, Majîn
- Dêluran (navçe): Dêluran, Pehle, Mîme, Mûsiyan
- Sîrwan (navçe): Lomar
- Melekşahî (navçe): Erkewazî, Melekşahî, Mehr
- Mehran (navçe): Mehran, Salihawa
- Heleyran (navçe): Towhîd (Heleyran)
Parêzgehên kurdnişîn Biguhêre
Rêvebirina îdarî Biguhêre
Bi dûçûna rêvebirina îdarî ya Îranê, navên parçeyên dabeşkirî û rêvebirên parçeyan wiha ye[2]:
| Cûreyên dabeşê | Ostan (parêzgeh) | Şehristan (şaristan, qeza, navçe) | Bexş (nahiye) | Dehistan (gundistan) | Şehr (bajar) | Rusta (gund) |
| Rêvebirê îdarî | Ostandar (parêzgar) | Fermandar (qeymeqam) | Bexşdar (rêveberê nahiyê) | Bexşdar (rêveberê gundistanê) | Şehrdar (şaredar) | Dehyar (muxtar) |
| Navê rêvebirinê | Ostandarî (parêzgarî) | Fermandarî (qeymeqamî) | Bexşdarî (rêveberiya nahiyê) | Bexşdarî (rêveberiya gundistanê) | Şehrdarî (şaredarî) | Dehyarî (muxtarî) |
Çavkanî Biguhêre
- Xefur, Ebdulla (Abdulla Ghafor) (2000/2001). Kurdistan - Dabeşî Kargêrî Terrîtorî 1927-1997.
- Xefur, Ebdulla (Abdulla Ghafor) (2001). Kurdistan - Rûpêw û jimarey danîştuwan.
- Aliakbari, Mohammad; Gheitasi, Mojtaba; Anonby, Erik (2015). "On Language Distribution in Ilam Province, Iran". Iranian Studies. 48 (6): 835–850. doi:10.1080/00210862.2014.913423
- Aliakbari, Mohammad; Gheitasi, Mojtaba; Anonby, Erik (2015). "On Language Distribution in Ilam Province, Iran". Iranian Studies. 48 (6): 835–850. doi:10.1080/00210862.2014.913423