Pîlekî

Pîlekî eşîreke kurdan e.

Bi gelemperî, navçeya Avkevir (bi tirkî: Taşlıçay) (gundên Geldûşa Jor û Dizmeydana Jêr), Îdir, Bazîd, Panos û Giyadîn li çend gundan, gundên li ser sînorê Tirkiye-İran, Qonya, Cihanbeyli navend û bi piranî li gundê Yeniceoba dijîn. Tête gotin ku ew piştî şoreşa 1960an li aliyên hundur ên Anatolî hatine sirgûnkirin. Tê gotin ku Mala Evloyê Simo malbata yekem bû ku li gundê Avkevirê li Dizmeydana Jêr niştecî bû.

Malbatên ku li Konya û Yeniceoba bicîh bûne, ji gundên Taşlıçay (Avkevir) yên Agirî û Aşağı Düzmeydan, Çökelge (Mardik), Geldûşa Jêr û Geldûşa Jor (Aşağı û Yukarı Dumanlı) çûne gundan û Seré Newalé (Derebaşı) çûne. Li dora Konya, endamên vê eşîrê tê gotin mihacir.

Ew li ser bingeha gelên Celalî, yek ji mezintirîn êlên Kurdistanê ye, ku di xwedan kokêN demên kevnare. Ew ji teyfa Xelkî an Xalikan ya gelên Celal in. Tê texmîn kirin ku ew li komek eşîrê bi navê Ademi, ku girêdayî serweriya Mehmûdiye ye, ku navenda wê li Hoşap e. Ji ber ku îro ew bi eşîrên mîna Nezoyî, Badoyî û Zetoyî re, ku hîn jî di nav eşîrên komên Ademi de ne, hema hema di heman gundan an deveran de dijîn. Gengaz e ku meriv jê re dibêjin Pilekiyan, qebîleyek pir ciwan, eşîrek, ji ber ku bibe eşîrek divê herî kêm 400 sal û gelek şaxên wê xwedî dîrokek be.

Ev ne diyar e ku wan navê Pîlekî ji ku derê girtiye. Ji ber ku Pîlekîyan di pirtûka dîroka Kurdî ya bi navê Şerefname de, ku di sala 1597-an de temam bû, qet nehatiye behs kirin, tê texmîn kirin ku avakirina vê eşîrê an dabeşkirina wê ji şaxê wê, ji demên pir kevn derneketiye.

General û Rojhilatnasê Brîtan Mark Sykes, di xebata xwe ya bi navê "The Tribes of the Empire Osman" de, ji bo mirovên Pîlekî, ango ewên ku jiyanek nîv-nomade û nîv-bijîn bikar tînin, wateya "nîv-nomadic" bikar anîn. Ew ji hêla Iraniyan ve di sala 1810-an de ji hêla Xelikan Bey Esko (İskender) ve hatin anîn, ku ew bi çîyayê Araratê ve girêdayî ne.

Di sala 1930-an de, navbera Iranan-Rûsya li ser sînorê bi Tirkiyê re li deverê û şêweya herî baş havînan li vir dimînin heya ku zivistanê,piştra ew daketin nav newalê ji bo şertên jiyanê yên baştir ên van sê welatan. Hemî şaxên gelên Celal, ku gelek ji azadiya xwe ve girêdayî ne, gellek oldarin sunni şafiine.

Di dema serhildanên Kurdan de di 1929 û 1932 de, mîna gelek şaxên Celal, Pîleki ji carekê ve hatin koçber kirin û berbi Isfahan û Kazvînê hatin sirgûn kirin, nêzîkê 40% ji van kesan ji ber birçîbûn, sermayê û nexweşiyên li ser rêyan jiyana xwe ji dest dan. Di sala 1941-an de, digel bindestiya 1-Şah Riza de, derfet ji bo vegera gelên Celal çê bû. Sazkirina axa wan ji kesên din re mabû dema ku ew vegeriyan deverên xwe yên kevin ji ber vê yekê gelên Pilekİ gelek salan di tengasiyê de jiyan kirin.

Beşa Xelikan ji bilî Keskoyi, Meyaka, Elemıhoyi, Cımkii, Misirkî, bi Koti re têkiliyên xwînê yên nêzîk hene.

Pîlekîyan di rêzên Hamidiye de, ku di dema serweriya Sultan Abdülhamit II de, di nav bargêrên Örtülü Kışlağı de û di Şehlü Kışlağı ​​de, û di Celali Mirlivası de sazkirî re xizmet kir. Lêbelê, ew çend mirovên ku ew ji hêla wan ve dihatin destnîşan kirin ne dîyare.