Ludwig I yê Anhalt-Köthenê
Ludwig I yê Anhalt-Köthenê (bi almanî: Ludwig I., Fürst von Anhalt-Köthen) ji Xanedana Askanyayê bû mîrê serdestê Anhalt-Köthen û damezrînerê Civaka berdar bû ku yekemîn civaka zimanê almanî jî bû.
Ludwig I yê Anhalt-Köthenê | |
|---|---|
 | |
| Navê rastî | Ludwig I von Anhalt-Köthen  |
| Jidayikbûn | 17ê hezîrana 1579an Dessau |
| Mirin | 17 kanûna paşîn 1650 Köthen |
| Cihê goristanê | St. Jakob |
| Hevwelatî | Împeratoriya Romayê ya Pîroz |
| Pîşe |
|
| Hevjîn |
|
| Zarok |
|
| Dê û bav |
|
| Malbat | House of Ascania (third Anhalt-Köthen branch) |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Jiyan
biguhêreLudwig kurê herî piçûk ê Mîr Joachim Ernst von Anhalt û jina wî Eleonoreya Württembergî bû. Piştî mirina bavê xwe di 1586 de, Ludwig bi biramakê xwe û parêzgerê xwe, Mîr Johann Georg I yê Anhalt-Dessau, li qesra wî ya li Dessauê mezin bû.
Di 17 saliya xwe de, Mîr Ludwig di salên 1596-1597 de li Brîtanyaya Mezin, Fransa û Holendayê geriya.Hema salek şûnda li Dessau, ew di sala 1598an de çû Swîsreyê û serdana Awistirya, Mecaristan û Îtalyayê kir, li wir heya sala 1602an ma. Di salên pir dirêj ku Mîr Ludwig li Firenzeyê derbas kir, ew di tîrmeha 1600an de, bi navbeynkariya mamosteyê xwe yê zimanê îtalî Bastiano de' Rossi, wekî yekem endamê alman bi navê L'Acceso (Yê vêketî) li Accademia della Crusca hate pejirandin.[1]
Piştî rêwîtiyên berfirehtir ên di nav Fransa, Brîtanya û Holendayê de, Mîr Ludwig piştî dabeşkirina pêmayê di sala 1606an de hikûmeta herêma Anhalt-Köthen girt.
Di 31ê çiriya pêşîn a 1606an de bi Amoena Amalia von Bentheim-Tecklenburg re zewicî. Bi wê re kurekî wî hebû, Prens Ludwigê ciwanê yê Anhalt-Köthen, ku ciwan mir.
Mîr Ludwig ji hêla leşkerî û siyasî ve parastî ma, lê wî bi çalakî çandinî pêş xist, baxçeyek kêfê ku îro jî heye ava kir û qesr û hewşa nû bi şêwaza îtalî hat çêkirin. Wolfgang Ratke bi piştgiriya xwe ya aborî di sala 1619an de li Köthen ezmûnek dibistanê ya mezin dest pê kir.Ji ber pirsgirêkên kesane û her wiha mezhebî, ku bû sedema girtina Wolfgang Ratke di sala 1619an de, Mîr Ludwig proje bi serê xwe domand. Di nav tiştên din de, bernameyek pirtûkên waneyê yên ensîklopedîk bi çapxaneyekê ku bi taybetî ji bo vê armancê hat damezrandin.
Mîr Ludwig I ne tenê endamekî damezrandina Civaka berdar bû,[2] lê di heman demê de serokê wê yê yekem bû, ku Köthen di sala 1617an de bû navenda civakê.
Mîr Ludwig yekane endam bû ku dirûşmek latînî, Vita mihi Christ, mors lucrum (li gorî Phil 1.21 EU) bikar anî. Di pirtûka pargîdaniya Köthen de, Mîr Ludwig jimare 2 ye, rast li pişt destpêkerê pargîdaniyê, Mareşalê Qesrê Caspar von Teutleben.
Di Şerê Sîh Salan de, keyê Swêdê Gustav II. Adolf serweriya stiftên Magdeburg û Halberstadt ji Mîr Ludwig re da. Kont Axel Oxenstierna xwest ku wî ji vê rayeyê derxîne. Ev hewldan bi taybetî ji bo Civaka berdar pirsgirêk bû, ji ber ku Oxenstierna endam bû.
Di 8ê îlona 1625an de, Amoena Amalia bi 39 salî mir. Piştî sala neçarî ya fîxanê, Mîr Ludwig di 12ê îlona 1626an de bi Sophie, keça Kont Simon VI. zur Lippe re zewicî Bi wê re kurekî wî jî hebû, Mîr Wilhelm Ludwig.
Çavkanî
biguhêre- ^ (Kataloga endamên Accademia della Crusca)https://www.accademicidellacrusca.org/scheda?IDN=2294
- ^ Schmitz-Scholemann, Christoph (24 tebax 2017). "„Fruchtbringende Gesellschaft" für den Erhalt der Deutschen Sprache". Deutschlandfunk (bi almanî). Roja gihiştinê 8 kanûna pêşîn 2022.
Girêdanên derve
biguhêre