Harûn Reşîd

Harûn Reşîd
Harûn Reşîd
Navê rastî	هَارُون الرَشِيد
Jidayikbûn	19 sibat 766 ; Rey
Mirin	24 adar 809 ; Tus
Cihê goristanê	Harun ِal-Rashid Mausoleum
Pîşe	Helbestvan ;
Meqam	Abbasid caliph (786–809) ;
Hevjîn	Zubaidah bint Ja`far; Abbasa bint Sulayman; Umm Muhammad bint Salih ;
Zarok	Al-Amin; al-Maʾmun; Al-Mu'tasim; Ahmed Al-Sabti; Al-Qasim ibn Harun al-Rashid; Abu Issa bin Al-Rashid; Sukaynah bint Harun al-Rashid ;
Dê û bav	Al-Mahdi (bav); Al-Khayzuran (dê);
Malbat	Abbasids
	biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Harûn Reşîd (bi erebî: هارون الرشيد‎, lat. Harûn er Reşîd; bû 763 li Rey; mir 809 li Tus) yek ji xelîfe û kargerên Ebasiyan bû û navbera 786an de heta 809 xelifetî kirî bû. Harun zarokiya xwe li bajarê Belh derbaz kir û di zarokiya xwe de bandora mezin ji Barmakiyan dît.

Harûn Reşîd zarokê El Mehdî û gorî rîwayatan jî birayê Behl ûl Danan bû. Di dema wî de Ebasiyan di aborî çendayî û peşarî dema xweya herî rind dîtî bû. Di wan deman de bi siya wan wezîrên ji malbata Barmakiyan xelifetîye peşarî gelek dihat karger kirin. Harûn Reşîd hîn ku 13 salî bû, bû xelîfe. Pê bû xelîfe re wî di 796an de Reqa kira paytext û kargera xwe bira wê der e.

Di dema xelîfe Harûn de nêzî bi tunî Anatoliya, Kîpros hat dagir kirin. Lê li Afrîka, Maxrêb jî hin dewletên serbixwe hatin ava kirin. Di sefereke de artêşên misilmanan heta Üsküdarê hembera Konstantinopolis hatî bûn. Lê ji bo împaratorbanûya Bîzans her sal dayîn dana Ebasiyan pejirand, artêşa misilmanan şunda vegeriye Bexda.

Di dema xwe de wî bi Çîn, Karlê Mezin re têkîlî kir.

Harûn Reşîd di 809an de demê ku hembera Xaricîyan de di sefereke de bû jîyana xwe ji dest da. Wî di 802an virde xelifetî navbera lawên xwe El-Emîn û El-Ma'mun de parva kirî bû.

Di dema xelîfe de klasîka Hezar û yek şev hat nivisandin bû.