Ezirgan
Ezirgan an Erzingan (bi tirki: Erzincan) bajarekî Bakurê Kurdistanê ye.
| Navçeya Ezirganê Erzincan | |
Navenda û deşta Ezirganê
| |
| Navçe | |
| Welat | Bakurê Kurdistanê |
|---|---|
| Dûgel | Tirkiye |
| Parêzgeh | Ezirgan |
| Serbajar | Ezirgan |
| Hejmara nahiyan | 3 nahiye |
| Hejmara bajarokan | 15 bajarok |
| Hejmara gundan | 64 gund |
| Gelhe (2009) | 137.569[1] kes |
| Rûerd | 1.622 km2 |
| Berbelavî | 84,8 kes/km2 |
| Bajarê navendî | |
| Gelhe (2008) | 90.100 kes |
| Koordînat | 39°44′48″Bk 39°29′27″Rh / 39.74667°Bk 39.49083°Rh |
| Bilindayî | 1.210 m |
| Koda telefonê | (+90) 446 |
  Ezirgan Ezirgan (Bakurê Kurdistanê)  Ezirgan Ezirgan (Ezirgan) | |
biguhêre
Navê bajêr yê kevn di çavkanîyên Asûriyan de wek Suhma derbas dibe. Navê Erzinganê ji Erîza tê, ku bajarêk kevn bu li herêmê. Dema Selçûqiyan de navê bajar bûye Erzingan.
Dîrok biguhêre
Kronolojiya bajêr biguhêre
Berî Îsa(zayîn)
- 1000 - 600 Dema Urartiyan
- 650 - 500 Dema Mediyan
- 500 - 334 Dema Persan
- 334 Dema Helenîstiyan
Piştî Îsa (zayîn)
- 55 Dema Romayiyan
- 644- 656 Dema Ereban
- 685 Dema Bîzansiyan
- 699 Dema Ereban
- 1005 Dema Merwaniyan
- 1188 Dema Eyûbiyan
- 1228 Dema Selçûkiyan
- 1401 Dema Osmaniyan
- 1502 Dema Sefewiyan
- 1514 Dema Osmaniyan
- 1916 Dema Rûsan
- 1918 Dema Osmaniyan
- 6 Adar 1921 Serhildana Koçkirî
Erdnîgarî biguhêre
Ciyê coxrafî û hudûdên bajêr biguhêre
Bajar di nav parelelên 39° 02´ û 40° 05´ bakûr û merîdyenên 38° 16´ û 40° 45´ rojhilat de ye. Hudûdên bajar li bakûr bi Giresûnê û Gumuşxane ve (Tirkiye), li rojava bi Sêwas ve, li başur bi Meletî û Dêrsimê ve û li rojhilat jî bi Erziromê ve tê girêden.
Taybetiyên erda bajêr biguhêre
Pîvana erda bajêr 11.903 km² ye. Ji vî erdî % 59,6 wî ji çiyan, % 8,6 ji deştan, % 5,4 ji zozanan û % 26,4 jî ji platoyan pêk tên. Li herêmê fasûlye, çewdêr, tene, kixsên þekir û patatês tên çandin.
Av û hewa biguhêre
Îklimek reþayî û sar li herêmê heye. Zivistanan sar û þillî û þilopî, havînan jî hênik derbas dibe.
Çiyayên herêmê biguhêre
Çiyayê herî bilind yê herêmê, Çiyayê Keşîş (3537m) e. Katirtepe (3300 m), Mercan (3449), Çal (3300 m) û kismek ji çiyayê Mûnzûrê jî dikeve nav herêma Erzinganê.
Deşt, zozan û gelî biguhêre
Deşta Erzînganê; Bilindbûna wî ji behrê 1218 m û dirêjbûna wî jî 40 km ye. mezinbûna deþtê 500 km² ye. Deþt di navbera çiyayê Mûnzûr, Keþîþ, Spîkor û Sîpyam de ye.
Deşta Miyadîn; Li dora Çemêreş e, mezinbûna wî 180 km² ye.
Zozanên herêmê li ser çiyayên Mûnzûr û Koþan bela dibin. Li rojavayê Erzinganê li ser Çiyayê sipî, zozanên Takkuran û Tahsullu jî hene.
Çem û Gol biguhêre
Çemê feradê çemê herî mezin e li herêmê. Piraniya çavkaniyên þaxên Feradê ji çiyayên dora Erzinganê dertên. Wek; Çemêreþ, Mîran, Mercan, Cîmîn, Pahnîh û Surperen hinek ji wanin. Li herêmê golên mezin tunene, lê li hinek deveran çend golên biçûk hene; wek Soganli, Aygir.
Babetên heywanan biguhêre
Herêm ji bo nêçira heywanan musaîd e. Bizinên ser çiyan, Semasî (darbir), kûze, xezal, berazên kovî û kewroþk yên pirin ku li herêmê peyde dibin.
|
Germahî û barîna nîvekî ya mehane ji bo Подтесово (Sinugboanon)
Çavkanî: Rarasdasce
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Подтесово (Cebuano) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Diyagrama avûhewa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Germahî û barîna nîvekî ya mehane ji bo Подтесово (Cebuano)
Çavkanî: Rarasdasce
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
biguhêre
- Ezirgan (Navend) 146.893
- Mans, 9.717
- Îliç, 7.367
- Kemax, 7.302
- Êgin, 5.044
- Qerequlax, 2.533
- Gercan, 10.988
- Têrcan, 18.549
- Cîmîn, 11.603
Tevahî sermijar herêmê (tevlî gundan) 219.996 e.
Aborî biguhêre
Serwetên bin erdê biguhêre
Li herêmê pirtir krom ji bin erdê dertê. Hesin, mangenez, asbest, perlit û linyit ji madenên dinin, ku ji bin erdê dertên.
Ciyên turîstîk, dîrokî û gerê biguhêre
Şelala Girlevik 29 km li başûrê rojava yê bajar e. Avgermên; Poyuk, Otlukbelî, Horhor jî ji alî gel ve tên ziyaret kirin. Li çiyayên Mûnzûrê îmkanên ji bo sporên zivistanê jî hene. Kela Kemahê, dêrên kevn û tirbên herêmê jî ji alî gel ve tên ziyaret kirin.
Çand û huner biguhêre
Ol û Civak biguhêre
Sermijare herêmê ji Misilmanên Zerdeştîtî/Êzdîtî ango (Elewî) û Sûnnî pêk tê. Bandora seyîddî û pîrîtî pir xurt e di nav gel de. Kurd (Kurmanc û Zazakî) û Tirk civaka herêmê teşkîl dikin.
Xwarênên herêmê biguhêre
Li herêmê pirtirîn xwarinên ku ji genim çêdibin tên xwarin.
Kirdo; Dew, qavûrme û bulxur bi hevre heta bulxur bikele di beroþek de tê kelandin. Bi ser de rûnê sorkirî û baharat tê reþandin û tê xwarin.
Tirşika gah (sêwê zuhakirî) Fasûlye û goþt bi hevre tên kelandin. Gah, pîvaz û xwê bi ser dibe û tê kelandin.
Keleco, lepe dugurcuk û Aþtarxane xwarinên din yên herêmê ne.