Alay Azadî (rojname)

Alay Azadî/ئاڵای ئازادی: Rojnamey Hizbî Zehmetkêşanî Kurdistan. Le başûrî Kurdistan her hefteyek carêk rojanî dûşemeder dekewêt. Bo carî yekem le şax, le salî 1985 yekemîn jimarey lê bilaw kirayewe û tenha 25 jimareyî lêderkewt. Paşan serheldanekeyî salî 1991î başûrî Kurdistan destî be xulî diwemîn kirdewe û jimareyeke mînîle diwayî 1991 derkewt. Ewdem nûsingey serekîle şarî Hewlêr bû. Diwayî salî 1996 rojnameke behoy rewşî siyasî giwazirayewe bo şarî Silêmanî.

Rojnamey alay azadî, yekêk le rojname serekîyekanî Kurdistan e, ke mêjûy derçûnî degerrêtewe bo qonaxî şaxî xebatî çekdarî û hizbî zehmetkêşanî Kurdistan le salî 1985 yekemîn jimarey lê derkirdûwe. Wek her rojnameyekî tirî hawşêwey xoy, ke berencamî xebatû têkoşanî Kurd bûwe le başûrî Kurdistan, (alay azadî)şi le salay yekemî derçûnî û bediyarîkrawîş lepaş ciyabûnewey hizbî zehmetkêşanî Kurdistan le (12/12/1985) le hizbî sosyalîstî Kurdistan alay azadî, wek pêwîstîyekî giringî xebatî mîdyay bo berzkirdnewey wurey Pêşmerge û coşdanî rêkxistin û xelkî Kurdistan derçûwe. Jimarey yekem ke be hîmetî (Qadir Ezîz, Aso Kerîm û Merîwan Sabir) derçûwe, helgirî gutarêkî neteweyî û siyasetêkî roşin bûwe derheq be bizûtnewe siyasyekey Kurdistan û lew pênaweşda xîtabêkî diyarîkra roşinî hebûwe.

Jimare seretayîyekanî şax, ke beronyo rakêşrawe, tenha (4) laperre bûwe û be qebarey (A4) lenawçey (kafêy) î Badînan derçûwe û lerêgey hêze partîzanekanî hizbî zehmetkêşan ledeştî Hewlêr û Badînan bilawkirawe û ewêşewe rewaney şönekanî tirî Kurdistan kirawe. Em hewle behoy kemî darayî zehmetkêşanû lawazî astî teknîkî û kemî nûser û rojnamenûs, mawe lederçûn pekî kewtûwe lewadey diyarîkirawî xoy netiwanrawe bilawbikrêtewe, her emeşe waykirdûwe lew mawe zemenîyeda jimare derçûwekanî alay azadî bigate şanze jimare. Bepêy belgenamekanî ew qonaxe Aso Heyderî yekemîn sernûserî rojnamey alay azadî bûwe û stafî berrêweberîş heryek le Merîwan Sabîr û Goran Celal bûwe û Qadir Ezîz îş wek skirtêrî hizbî zehmetkêşan yarîdey stafekey dawe, cige le serutar çend witar û lêkolînewey derbarey pirse siyasîy û neteweyîyekan nusîyewe.

Qonaxî diwemî alay azadî qonaxî wergorrane lekomelêk astda çi astî hunerî ya siyasî ya komelayetî , bew pêyey çîtir naxoşîyekanî şax û bê tiwanayî darayî û griftî çapemenî nabine berdem derçûnî rojnameke. Herboye le paş raperrîn û hatinewey hizbekan bo naw şar yekemîn jimarey şarî rojnameke derdeçêt.

Lediway raperrîn, rojnamey alay azadî wek yekemîn rojnamey şar lenawçey Rewanduz le başûrî Kurdistan le beharî salî 1991 derdeçêt, derçûnî em jimareye çi lerûy wadey derçûnî û çiş leser astî qonaxe siyasîyeke bayexî zorî heye, çunke wek yekemîn rojnamey Kurdî hêze siyasîyekan lenawxoy Kurdistan derdeçêt û bilaw debêtewe, bemeş gutarî serekî rojnameke le arastey ray giştî gorranî cewherî beserda dêt, Xazî Hesen ke ewkat Pêşmergey konî zehmetkêşan û serperiştyarî rojnamekeş bûwe, ewe delêt "Ewsake, hîç hêzêkî Kurdistanî xawenî rojname nebû le şar, belam zehmetkêşan alay azadî bilawkirdewe, alay azadîyek ke bayexî zorî be pirsî coşdanî xelkû xorîberîkirdnî gelda desurrayewe". Bepêy dîdgay Xazî Hesen, ke diwatir xoy debête yekemîn sernûserî şarî alay azadî, gutarî alay azadî le qonaxe seretayîyekanî derçûnî leşar, gutarêk bûwe ledewrî handanî xelk bo parêzgarîkirdin ledoxî emnî û qulkirdnewey giyanî lêkbûrdin bûwe. Lêrewe qonaxî tazey alay azadî dest pêdekat, ew qonaxe doxî rojnamegerîy Kurdî lebarêkî daxirawda bûwe, lenaw tewawî rojnamekanda alay azadî wek rojnamey Lîbrral û Oposiyon karîkirdûwe û ewey rojnamekanî tir neyantiwanîwe derbarey binûsin, ewe le rojnamey alay azadî nusrawe û bilawkirawetewe. herboyeş ew qonaxe ke Xazî Hesen sernûseryetî, qonaxêkî zêrrînew tewawî qeleme diyarekanî Kurdistan, lew rojnameyeda karyankirdûwe.

Ew qonaxe dirêje dekêşêt bo şerrî nawxo, Îdî lewsawe gutarî serekî rojnameke gorranî beserda dêtû debête bilindgoy ewaney legel bîrokey şerr nakokin, bem pêyeş tewawî hêze ciyawazekan û rojnamenûs û roşinbîr û nuseranî Kurdistan ledewrî alay azadî kodebinewe. Salî 1996, ew katey arastey şerr gorranî beserda dêtû hêzî dewletan betaybet supay Êraq debête beşêk leşerreke, alay azadî gorranî beserda dêt, bewpêyey hizbî zehmetkêşan le berey yekêtî niştîmanî Kurdistanda naçarî royiştin û becêhêştinî Hewlêr debêt û bemeş alay azadîş lederçûn dewestêt, rojî (31/8/1996) rojî derçûnî alay azadî ye, lem rojeda katêk sûpay Êraq dête naw Hewlêrewe Îdî alay azadîş ew jimareyey defewtêt û be jimarey (şehîd) nawdebirêt.

Leheman salda lepaş ewey hizbî zehmetkêşanî Kurdistan le Silêmanî degîrsêtewe, alay azadî dest bederçûnewey xoy dekat, bo emeş hizbî zehmetkêşanî Kurdistan naçarî gorrînî sernûser debêt û ewkate Goran Celal dekirête sernûserî rojnamey alay azadî, ke be heşt laperrey reş û sipî le Silêmanî derdeçûw û bilaw dekirayewe.

Le salî 1998da alay azadî, wek corêk lekiranewe û xonwêkirdnewe carêkî tir naçarî gorrînî stafekey debêt, lew saleda Şazad Enwer debête sernûser û Sozan Mame becêgir û lew sale û salî diwatirda alay azadî gorranêkî rîşeyî bexoyewe debînê û paşkoy edebî û hunerî û mindalan bilaw dekatewe û carêkî tir xöneran legel xoy aşt dekatewe, lem maweyeda nûsergelî zor û qelemî diyar lenaw mîdyay Kurdî da ledewrî kodebinewe.

Lediway nemanî Şazad Enwer lesernûserî rojnameke, bo carêkî tir, kadirêkî hizbî, benawî Nehro Heynî dekirête sernûserî rojnameke, lew maweyeda alay azadî bexiraptirîn dewranî xoyda têdeperrêt û lewsawe rojnameke tûşî daxirnêkî zor debêt, ew maweye ke pitir ledû sal dexayenêt, zorêk leqeleme başekan derrewênewe û nûser gelî baş rojnameke cêdehêlin û alay azadî tûşî daxiranêkî zor debêt. Lediway pirosey azadî û milmilanêy nêwan mîdyay ehlî û hizbî, serencam zehmetkêşan û rageyandinekey naçarî xonwêkirdnewe û xorêkxistnewe dekat û her lew saleda û bo yekemîn car Ednan Usman ke rojnamenûsêkî serbexo ye, debête sernûserî rojnamekew heryek le Aryan Mehemed û Awat Ebdulxaliq îş dekirêne berrêwberanî nûsîn, lew maweyeda alay azadî carêkî tir xoy dekatewe sermeşqî mîdyay hizbî û lewnaweşda milimlanê legel mîdyay ehlî dekat, ew fire kiraweyîyey alay azadî, eger leserêkewe welamî xwastekanî xöner bidatewe, ewe leserêkî tirewe kêşey siyasîy dirust dekat, çunke çîtir Partî û Yekêtî rêgay gutarî lew şêwe nagirin, Îdî serencam ciyawazî dekewête nêwan sernûser û hizb û diwacarîş Ednan Usman debête sernûserî rojnamey hawlatî û alay azadî cêdehêlêt.

Lediway ewew lesalî (2005) û paş becêhêştinî Ednan Usman û Aryan Mehemed debête sernûserî rojnamekew lew maweyeşda geşeyekî çendî û çonî beser alay azadîda dêt, eger tiris lew gorrane paşekişe bibêt, ewe alay azadî lew qonaxe nek paşekşey nekird, belku gorranêkî newî beser gutarekeyda hat. Gorranekanîş leçend astêkda xoy debînêtewe:

Jimarey laperrekan: çîtir alay azadî lew qeware biçûkeyda nemawew jimarey laperrekanî bûwe (20) laperre û lewnaweşda carêkî tir pirosey aştibûnewey nûser û alay azadî kewte qonaxêkî başewe.

Dosye: her lem maweyeda ala y azadî leberdem her pirsêkî diyarda dosyeyekî amadekird û deytiwanî bayexî xöner tenha le astêkî biçûkda kurtnekatewe, belke tiwanay ewey hebêt ke welamî xwastekanî xöner bidatewe lewaneş heşt elqe le dosyey (Îman û Cengaweranî) ke qise kirdine leser dîdga fikrîyekanî nêwan (Bextiyar Elî û Farûq Refîq û dosyey Helebce û dadgayî Sedam û Enfal ledîdî bîrmendanî 'Erebewe û dosyey genc û beşdarî siyasî û enfilonzay balinde û zor biwarî tir, ke behoyanewe hendêk jimarey alay azadî laperrekanî geyiştote (32) laperre û bemeş jimareyek xönerî zorî ledewr kobotewe.

Goşe: her lew maweyeda alay azadî bûwe cêgey kobûnewey nûser û mamostayanî zanko û hunermendan pêkira goşeyan bo ala nûsîyewe, lewane Dr. Eza Tewfîq Talib, Keywan Azad Enwer, Diyarî Qeredaxî, Yasîn Qadir Berzincî, Dr. Salar Basîre, Goran Babeelî û çendanî tir. Ew qonaxe ta êstaş berdewam e û êstaş Aryan Mehemed sernûserî rojnamey alay azadî ye, ke bo zortirîn mawe, sernûserî fermî rojnameke bûwe.

Girêdanên derve

• Malpera Alay Azadî ^{Girêdana arşîvê 2011-09-03 li ser Wayback Machine}
• Malpera Alay Azadî ya nû ^{Girêdana arşîvê 2019-03-29 li ser Wayback Machine}