Çuvaşistan

Çuvaşistan (bi çuvaşî: Чӑваш Ен, Çăvaş Yen an jî Чӑваш Республики, Çăvaş Respûblîkî; bi rûsî Чувашия, Çûvaşiya an jî Чувашская Республика, Çûvaşskaya Respûblîka), komareke xweser e li beşa ewropî ya Rûsyayê. Paytexta Çuvaşistanê Çeboksarî ye.

Çuvaşistan Чувашская Республика
Komara Rûsyayê
Чӑваш Республики — Чӑваш Ен
Ala Mertal
55°27′34″Bk 47°05′46″Rh
Sirûd: State Anthem of the Republic of Chuvashia
Parzemîn	Ewropa
Dewlet	Rûsya
Li beşa îdarî	Rûsya
Paytext	Cheboksary
Ziman	Çuvaşî
Dema avabûnê	13 sibat 1992
Birêvebirin
• Serokê rêveberiyê	Oleg Nikolaev (2020–)
Rûerd	18.300 ±1 km²
Nifûs	1.167.061 (2024)
Saet	Moscow Time Europe/Moscow
Plakaya erebeyê	21
Malper	www.cap.ru/
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Dîmenek ji bajarê Çeboksarî, paytexta Çuvaşistanê

Qirax nêzîkî Marînskî Posad

Erdnîgarî

Çuvaşistan li Navçeya Federal a Volgayê li rojhilatê Ewropayê ye. Komar li jora Volga, bi qasî 600 kîlometre rojhilatê Moskowê ye. Li bakur ew bi Marî El, li rojhilat bi Teteristan, li rojava bi Oblasta Nîjnî Novgorod û li başûrrojava jî bi Mordovyayê ve cîran e.

Dîrok

Çuvaşistan aîdî xannişîna Kazanê bû berî ku ew di nîvê sedsala 16an de bikeve destê Rûsyayê. Berevajî gelên din ên tirknîjad, Çuvaşistan di sedsala 18an de xiristiyan bûne. Çuvaşistan di dema Yekîtiya Sovyetê de komareke sosyalîst a sovyet a xweser bû. Di 1991ê de ew bû komarek di nav Rûsyayê de.

Gelhe

Komara piçûk yek ji komarên herî qelebalix ên Rûsyayê ye. Çuvaş, neteweyek tirknîjad e, piraniya gelheyê pêk tîne. Kêmneteweyên girîng rûs, teter û mordvîn in, hindikahiyên piçûktir ûkraynî û marî. Zimanên fermî çuvaşî û rûsî ne. Piraniya gelheyê (çuvaşî jî di nav de) ji dêra ortodoks a Rûsyayê re, hindikahiyek jî ji îslamê re dibêjin.

Çuvaş		Rûs		Teter		Mordvîn		Ûkraynî		Marî		Yên din		Tevahî
Sal	Hêjmar	%	Hêjmar	%	Hêjmar	%	Hêjmar	%	Hêjmar	%	Hêjmar	%	Hêjmar	%	Hêjmar	%
1926	667.695	74,6	178.890	20,0	22.635	2,5	23.958	2,7	149	0,0	216	0,0	936	0,1	894.479	100
1939	777.202	72,2	241.386	22,4	29.007	2,7	22.512	2,1	3.629	0,3	397	0,0	2.677	0,2	1.076.810	100
1959	770.351	70,2	263.692	24,0	31.357	2,9	23.863	2,2	3.837	0,3	755	0,1	4.004	0,4	1.097.859	100
1970	856.246	70,0	299.241	24,5	36.217	3,0	21.041	1,7	4.487	0,4	2.079	0,2	4.364	0,4	1.223.675	100
1979	887.738	68,4	338.150	26,0	37.573	2,9	20.276	1,6	6.122	0,5	3.034	0,2	5.718	0,4	1.298.611	100
1989	906.922	67,8	357.120	26,7	35.689	2,7	18.686	1,4	7.302	0,5	3.799	0,3	8.505	0,6	1.338.023	100
2002	889.268	67,7	348.515	26,5	36.379	2,8	15.993	1,2	6.422	0,5	3.542	0,3	13.635	1,0	1.313.754	100
20101	814.750	65,1	323.274	25,8	34.214	2,7	13.014	1,0	4.707	0,4	3.648	0,3	58.012	4,6	1.251.619	100
1 48.069 Personen kes nikarin ji bo tu koma etnîkî werin wezîfedarkirin. Dibe ku ev kes bi heman rêjeyê wekî niştecîhên ku ji hêla etnîkî ve hatine wezîfedarkirin têne belav kirin.

Ramyarî

Di 28ê tîrmeha 2010an de, Mîxaêl Vasîlyevîç Îgnatiyev li ser pêşniyara Dmîtrî Medvedev ji hêla Encumena Dewletê ya Çuvaşistanê ve wekî serokê komara xweser hate hilbijartin. Ignatiyev berê cîgirê serokê kabîneya wezîran û wezîrê çandiniyê yê Çuvaşistanê bû. Ji 1ê kanûna paşîn 2012, wî sernavê serokê komarê girt. Di 9ê hezîrana 2015an de, Vladîmîr Pûtîn li ser daxwaza xwe Îgnatiyev ji kar dûr xist û ew wek serokê demkî yê Komara Çuvaşistanê tayîn kir.

Aborî

Çuvaşistan wekî yek ji komarên herî dewlemend ên Rûsyayê tê hesibandin. Endezyariya mekanîkî, pîşesaziya sivik, pîşesaziya dar û xwarinê di nav şaxên herî girîng ên aboriyê de ne.

Girêdanên derve

• Malpera fermî ya Çuvaşistan ^{Girêdana arşîvê 2011-09-23 li ser Wayback Machine}