Wîkîpediya

Zîndana Evîn

Zindana Evîn (bi farisî : زندان اوین , tê xwendin wek : Zendân-e-Evin ) girtîgehek e ku li taxa Evîn a Tehrana Îranê ye. Zindan ji sala 1972’an ve, berî û piştî şoreşa Îslamî, di baskê xwe de ku bi navê “Zanîngeha Êvîn” hatiye avakirin, ji ber hejmara xwendekar û rewşenbîrên li wê derê, cihê sereke yê bicihkirina girtiyên siyasî bûye.[1] Zindana Evîn bi “binpêkirina mafên mirovan ên giran” li dijî mixalifên xwe yên siyasî û rexnegirên hikûmetê tê sûcdarkirin.[2]

Zîndana Evîn
35°47′46″Bk 51°23′02″Rh / 35.796°Bk 51.384°Rh / 35.796; 51.384
DewletÎran Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Li beşa îdarî
  • District 2 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
Dema avabûnê
  • 1963 Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Dîrok

biguhêre

Zindana Evîn di sala 1972an de di serdema Mihemed Riza Pehlewî de hatiye avakirin. Ew li quntara çiyayên Alborzê li ser mala berê ya Ziaeddîn Tabatabaee ye, ku di salên 1920-an de demek kurt serokwezîr bû. Sîstema dadwerî ya Îranê li ser bingeha qanûnên îslamî an jî şerîetê ye. Pergal di bin çavdêriya Wezîrê Dadê û Serdozgerê Komarê de ye ku ji aliyê Rêberê Bilind ve têne tayînkirin.

Eraziyên girtîgehê hewşa înfazê, salona dadgehê û blokên cuda yên sûcdarên hevpar û girtiyên jin hene. Di eslê xwe de ji aliyê ewlekarî û îstixbarata Şah, SAVAKê ve dihat birêvebirin. Ew di destpêkê de ji bo bicihkirina 320 girtiyan - 20 di hucreyên bitenê de û 300 di du blokên mezin ên hevpar de - hate çêkirin û heya sala 1977-an hate berfireh kirin da ku zêdetirî 15,000 girtiyan, di nav de 100 hucreyên tenê yên girtiyên siyasî, bigire.[3] Di 11ê Sibata 1979an de, di dema Şoreşa Îranê de girseyên serhildêran avêtin ser girtîgehê û hemû girtiyan azad kirin.[4]

Di serdema Komara Îslamî ya Îranê de hejmara girtiyan dîsa bû 1500 girtiyan. Li gorî zanyar Ervand Abrahamian: [5] "Di teorîyê de, Evîn navendeke binçavkirinê bû ji bo kesên ku li benda darizandinê ne" û piştî wê jî girtî dihatin veguhestin bo girtîgeheke din, ya Qezel Hesar yan jî Girtîgeha Gohardeştê. "Di rastiyê de, Evîn wekî girtîgehek asayî xebitî û bi salan li bendê mabû ku were darizandin." Girtiyên navdar gelek caran hemû cezayê xwe li Evînê derbas kirin. Li Êvînê kesên girtî dihatin îdam kirin jî.[6] Piştî şoreşa îslamî Mihemed Kaçoyî wek parêzgarê Êvînê hat kirin. Piştî kuştina wî di Hezîrana 1981ê de, Esadollah Lajevardî, serdozgerê Tehranê, heta sala 1985-an wek cerdevan xebitî.[7] Di sala 1998’an de Mucahîdên Gelê Îranê Lacewerdî qetil kirin.[8] Ev girtîgeh li devera niştecihbûn û bazirganî ya bi navê Evîn, li kêleka navçeya Saadet Abadê ye. Deverek parkek mezin heye ku çayxane û xwaringehek populer a populer ku tavilê li tenişta wê ye. Wênekêşana li pêş û derdora girtîgehê neqanûnî ye.[9] Girtiyên ji zindana Evîn û Ghezel Hesar di dawiyê de ji bo Girtîgeha Navendî ya Tehranê, ku bi navê Feshafaviye an Fashafoyeh jî tê zanîn5, bên veguhestin.[10]

Agirê sala 2022an

biguhêre

Di 15’ê Cotmeha 2022’an de, di nava xwepêşandanên Mahsa Emînî de, agirekî dijwar li vê girtîgehê dest pê kir û di dema gelek pevçûnên bi girtiyan re, dengê gulebarana hêzên ewlehiyê ji hundirê girtîgehê hat bihîstin.[11] Navenda Mafên Mirovan li Îranê piştrast kir ku rapor gihîştine wan ku şeva Şemiyê di saet 22:00’an de li girtîgeha Êvînê “şerê bi çekan” rû daye.[12] Vîdyoyên ku roja Şemiyê li ser medyaya civakî hatin parvekirin nîşan didin ku dûman ji girtîgehê bilind dibe. Di vîdeoyan de dengê çekan û her wiha sirûdên li dijî hikûmetê jî dihatin bihîstin.[13] Medyayên ser bi Sipahê Pasdarên Înqilaba Îslamî û hikûmeta Komara Îslamî ya Îranê behsa pevçûn û şewata vê girtîgehê kirin.[14] Li gorî Navenda Ragihandinê ya Dadweriyê, di dema şer û pevçûnek di navbera hejmarek girtiyan de li bendên 6 û 7, ku her du jî girtîgehên taybet ji bo mehkûmkirina darayî û diziyê ne, atolyeya dirûtina girtîgehê agir pê ketiye.[15][16] Malbatên girtiyên li Evînê û gelek girtiyên din li nêzî girtîgehê kom bûn. Li ser vê yekê hêzên hikûmetê gaza rondikrêj avêtin wan. Hêzên asayîşê jî ji bo rê li ber nêzîkbûna xelkê bigirin, rêya bejahî ya Yadegar-emam girtin. Di vîdeoyên ku li derdora girtîgehê hatine kişandin de dirûşmên li dijî hikûmetê têne bihîstin.[17]

Çavkanî

biguhêre
  1. ^ Inskeep, Steve. "Iran's Evin Prison Likened to Torture Chamber." National Public Radio. 19 July 2007. Retrieved on 8 July 2010.
  2. ^ Iran's Evin prison, Ansar-e Hezbollah face new US sanctions May 31, 2018
  3. ^ Abrahamian, Ervand (1999). Tortured confessions: prisons and public recantations in modern Iran. University of California Press. r. 105. ISBN 978-0-520-21866-6. Roja gihiştinê 24 kanûna pêşîn 2009.
  4. ^ Axworthy, Michael (2013). Revolutionary Iran: A History of the Islamic Republic. Oxford: Oxford University Press. rr. 13. ISBN 978-0-19-932227-5. OCLC 854910512.
  5. ^ Abrahamian, p. 135-6
  6. ^ Abrahamian, p.135
  7. ^ Abrahamian, p.136
  8. ^ Ebadi, Iran Awakening, (Random House New York, 2006), p. 91
  9. ^ Schmidt, Andréa (19 çiriya paşîn 2005). "Killer images". The Guardian. London. Roja gihiştinê 27 tebax 2010.
  10. ^ "Prisoners Face Lack of Basic Facilities in Central Prison of Tehran". Hrana - News Agency. Roja gihiştinê 28 çiriya paşîn 2015.
  11. ^ Binley, Alex (15 çiriya pêşîn 2022). "Evin prison fire: Gun shots and sirens heard at notorious detention centre". BBC. Roja gihiştinê 15 çiriya pêşîn 2022.
  12. ^ "Large Blaze Breaks Out And Guns Fired In Tehran's Evin Prison". Iran International (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 15 çiriya pêşîn 2022.
  13. ^ "Clashes, fire erupt at Iran's Evin Prison: State media". Al Arabiya English (bi îngilîzî). 15 çiriya pêşîn 2022. Roja gihiştinê 15 çiriya pêşîn 2022.
  14. ^ جهان, Fararu | فرارو | اخبار روز ایران و (15 çiriya pêşîn 2022). "(ویدئو) درگیری و آتش‌سوزی در زندان اوین". fa (bi farisî). Roja gihiştinê 15 çiriya pêşîn 2022.
  15. ^ "آخرین جزئیات از حادثه زندان اوین/ آتش‌سوزی و درگیری زندانیان". ایسنا (bi farisî). 15 çiriya pêşîn 2022. Roja gihiştinê 15 çiriya pêşîn 2022.
  16. ^ "جزییات ماجرای آتش سوزی زندان اوین/ منبع آگاه: زندان تحت کنترل است/ زندانیان کدام بندها با هم درگیر شدند؟- اخبار نظامی | دفاعی | امنیتی - اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim". خبرگزاری تسنیم | Tasnim (bi farisî). Roja gihiştinê 15 çiriya pêşîn 2022.
  17. ^ گسترش آتش‌سوزی در زندان اوین به همراه شنیده‌شدن صدای آژیر، شامگاه ۲۳ مهر (bi farisî), roja gihiştinê 15 çiriya pêşîn 2022
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Zîndana_Evîn&oldid=1763889" hatiye standin.