Tehm (fizîk)

Tehm yan jî bi îngilîzî Impuls, guhêrka ku di momentûma xêzeyî ya cîsmekê de ye ye. Ew bi peyva J tê nîşandan. Impuls bi lêkdana hêza navekî ya bandor li cismê dike û maweya bandorkirinê ya hêzê karê bê hesibandin. Impuls ji ber ku bi întegrala vektora hêzê pêk tê ew jî vektor e. Yekeya wê newton-saniye ye.

Hêza ku bandor li cîsmekî re dike ew tawdanê pêk tînê û ev tawdan jî leza cîsmê diguherîne. Eger hêz bi demeke dirêj ve bisepîne guhêrka lezê jî pir dibe. Ji ber vê yekê jî guhêrka momentûmê dibe lêkdana mawe û hêzê.

Impulsa ku ji dema $t_{1}$ê heta dema $t_{2}$yê ye bi vê întegralê tê terîfkirin.

$\mathbf {J} =\int _{t_{1}}^{t_{2}}\mathbf {F} \,dt$

Zagona duyem ya Newtonê momentûm û hêzê bi vê defransiyelê girê dide.

$\mathbf {F} ={\frac {d\mathbf {p} }{dt}}$

Eger di formûla yekê de ev defransiyel bê nivîsandin

${\begin{aligned}\mathbf {J} &=\int _{t_{1}}^{t_{2}}{\frac {d\mathbf {p} }{dt}}\,dt\\&=\int _{p_{1}}^{p_{2}}d\mathbf {p} \\&=\mathbf {p_{2}} -\mathbf {p_{1}} =\Delta \mathbf {p} \end{aligned}}$

tê destxistin.Li vira Δp nîşana guhêrka ku momentûma xêzeyî de çêbûye dide. Ev yeksanî wek teorema impuls-momentûm tê bi nav kirin.

Eger hêz bi demê re bê guherandin, impuls wek întegrala bi girêdayî demê ya hêzê tê hesibandin.

$J=\int Fdt$

Baristeya guhêrbar

Eger bariste wekî roketan guhêrbar be impuls bi hevkêşiya Tsiolkovsky a roketê tê dîtin.

Çavkanî

• Wikipedia-werger
• Fergenga zaravên teknîkî