Hevkêşeya dîferensiyel: Cudahiya di navbera guhartoyan de

'''WekhevîyênWekheviyên dîferensîyel''' ji [[wekhevî|wekhevîyên]]yên fonksiyonan û [[derîvatîv|derîvatîvên]]ên wan dihewîne re têt gotin<ref>{{cite book

<ref>http://mathworld.wolfram.com/DifferentialEquation.html "A differential equation is an equation that involves the derivatives of a function as well as the function itself" </ref>.

Di [[zanist]] û [[endezyarî|endezyarîyên]]yên nûjen da pirr giring in. Çimkî wekhevîyênwekheviyên dîferensîyel kanin bûyerên natûrel bi modêlan teswîr bikin. Van modêlan ji [[guherrbar|guherrbarên]]ên fîzîkî [[fonksiyon|fonksîyonên]] matematîkî peyda dikin. Bo van fonksiyonan [[modêla matematîkî|modêlên matematîkî]] têt gotin.

Derên cudabûna çendanîyekê bi cudabûna yek an jî çend hebên din diguherre, kanin bi wekhevîyênwekheviyên dîferensîyel bêne modêlkirin. Ji ber ku di zimanê matematîkê de <math> \frac{dy}{dx} \,\!</math> îfade dike ku cudahîyacudahiya <math>y</math> bi cudahîyacudahiya <math>x</math> çiqas diguherre. Û wekhevîyênwekheviyên vê îfadeyê an jî ên mîna wê dihewînin jî wekhevîyênwekheviyên dîferensîyel in. Wek manend, lezgînîyalezgîniya ('''v''') tiştekî ji jor dikeve kane wek fonksîyonek zeman (<math>t</math>) bête nivîsandin. Hêzên li ser vê objeyê giraniya wê('''F''' = m'''g''') û hêza ku ji alyê hewayê ve tesîrî wê dike ne (γ'''v'''). Yanî hêza net kane wek '''F''' = m'''g'''-γ'''v''' bête nivîsandin.

Ji qanûna Newton a duyem em zanin ku:</br> />

<math>\mathbf{F} = m\,\frac{\mathrm{d}\mathbf{v}}{\mathrm{d}t} = m\mathbf{a}</math> ye.</br />

Dûra mirov kane van herdu wekhevya bide berhev:</br />

<math>m\,\frac{\mathrm{d}\mathbf{v}}{\mathrm{d}t} = m\mathbf{g}</math> − γ<math>\mathbf{v}</math>, ew jî dibe: <math>\frac{\mathrm{d}\mathbf{v(t)}}{\mathrm{d}t} = </math> '''g''' − γ<math>\frac {\mathbf{v(t)}}m</math>.</br />

== Cûreyên WekhevîyênWekheviyên Dîferensîyel ==

WekhevîyênWekheviyên dîferensîyel bi çendîn awayî kanin bêne sinifandin.

=== Li gorî dirustîyadirustiya wan ===

== Çend wekhevîyênwekheviyên dîferensîyel ==

* [[Qanûna Newton a Duyem]] di [[dînamîk|dînamîkê]]ê de

* [[WekhevîyênWekheviyên Maxwell]] di [[elektromanyetîzm|elektromanyetîzmê]]ê de

* [[WekhevîyaWekheviya Schrödinger]] di [[mekanîka kuantûm]] de