Wîkîpediya

Bexdenûs: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Bi înteraktîvî li dîroka rûpelê bigere
← Cudahiya kevntirCudahiya nûtir →
Content deleted Content added
DîtbarîWîkînivîs
Kurteya guhartinê tine
Kurteya guhartinê tine
Rêz 1:
{{taxobox
{{jêbirin|1= Bêdestûr: http://lotikxane.com/arsiv/lotikxane.com.xwerist.htm. Destûr: {{tl|OTRS}} }}
|name = Bexdenûs
|image = Petroselinum crispum 003.JPG
|image_caption = Pelên bexdûnisê
|regnum = [[Plantae]]
|unranked_divisio = [[Angiosperms]]
|unranked_classis = [[Eudicots]]
|unranked_ordo = [[Asterids]]
|ordo = [[Apiales]]
|familia = [[Apiaceae]]
|genus = ''[[Petroselinum]]''
|species = '''''P. crispum'''''
|binomial = ''Petroselinum crispum''
|binomial_authority = ([[Philip Miller|Mill.]]) [[Johann Mihály Fuss|Fuss]]
|synonyms = ''Apium crispum'' Mill.<br>''Apium petroselinum'' [[Carolus Linnaeus|L.]]
|}}
 
[[Wêne:Illustration Petroselinum crispum0.jpg|right|220px|thumb|Bexdenûs]]'''BexdenûzBexdenûs''' (Bilêvkirinênbilêvkirinên din;''BexdenûsBexdenûz'', ''BexdenûsBextenûs'', ''BextenûsBexdûnis'') ji([[latînî]]:''Petroselinum bocrispum'') mirov[[sebze|hêşînahiyek]] ji çiq û belgên wê faydê jê bigire tê çandine. BelgênPelên wê yên kesk jiboji bo tamxweşkirin û xweşikahî, wek garnîtûr diketevlî ser brûş ( şorban)[[şorbe]]yan, giraran[[girar]]an û seletê.[[selete]]yan Çiqêntê wê jî dike nav şovayê ( xarinên rohn yên wek tirşîkê)kirin. Du cûreyêncureyên wê tên çandin, ya belg mezin û ya belg hûr û xingilok (kej). Pancar[[Pincar]] an jî dikakek ku di her malê û midbexê de wek baharatbiharat tê bikaranîn ûe.<ref>Malpera gelek[[Lotikxane]], faydênbeşa wêDermanxaneya jiboXweristê, bedenaBavê mirov heye.Jîndar</ref>
==Dîrok==
Tê bawerkirin ku welatê bexdûnisê herêma [[Deryaya Navîn]] e ku tê de welatên mîna [[Îtalya]], [[Alcerya]] û [[Tûnis]] hene.<ref name="Med">The Euro+Med Plantbase Project: [http://ww2.bgbm.org/_EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameId=108997&PTRefFk=500000 ''Petroselinum crispum'']</ref><ref name="Flora">Interactive Flora of NW Europe: [http://ip30.eti.uva.nl/BIS/flora.php?selected=beschrijving&menuentry=soorten&id=3288 ''Petroselinum crispum'']</ref> Li welatên [[Ewropa]] weke giya, biharat û sebzeyê çandina wê tê kirin. Herwiha li [[Kurdistan]]ê di nav baxçeyan de tê çandin.
Ji 4000 salan virde li welatên wek Yewnan, Roma û yên din yên li ber Derya Spî, wek baharat û keskatiya nav xwarinê û berxwarinê tê xebitandin. Gîyayek Derya Spî ye. Ji wir belavî welatên din bûye. Li welatên wek Maroko, Tunis, Yewnanistan û Îtalya xwe bi xwe li çolan hêşîn tê. Lê li Kurdistanê di nav baxçan de tê çandin.
 
==Berhevkirin==
==Çavkanî==
Di salê de mirov dikare 6 -7 caran berê wê hilîne. Jibo hişkkirinê divê pirçkên wê bên jêkirin û di cihek sîber de bê hişkkirin. Di nav tûrek cil an jî firaxek cam de, li cihek zuha bê parastin.
{{çavkanî}}
 
==Têdahî==
Vîtamîn A, C, K, Hesin, Fosfor, Elementên mangen, Kalsîum, Potasyum, kûkûrt, Dohnên firek, flavonoîd, Protei, Klorofîl Mûsîlaj û Hwd.
==Kêrhatî==
# Damaran vedike.
# Tansîyonê dadixe.
# Givirandinê (hezmê) hêsan dike.
# Iştah vedike.
# Xwînê paqij dike.
# Destavê (mîz) zêde dike û rêyên wê paqij dike.
# Ketina kincan tekûz dike.
# Cokên (qanal) hêkên jinan nerm dike û hamletiyê hêsan dike.
# Berxwedana bedenê zêde dike.
# Ciwan dihêle.
# Pêşiya penceşêrê digire.
# Jibo xweşkirina bûhranên bedenî û rûhî re dibe alîkar.
# Ji nexweşiyên kezeb û pişikê re fayda wê heye.
# Xîzê (kevir) nav gurçikan dixe.
# Şîrê dê zêde dike, xwînbûna diranan kêm dike, hêza dîtina çavan zêde dike.
# Xwîna nexweşiya şekir di asta normal de dihêle.
# Madeyên jehrî ji bedenê tavêje.
# Daxwazên zayendî (cinsî –seksî) zêde dike.
==Karanîn==
===1.Çayê===
1- Qasê 10-13 şiqin bexdenozê bi destan hûrkin nav litrek avê û bikelînin, bila 30 deqîqan di dema xwe de bimîne, paşê biparzinin û rojê du qedehên çayê jê vexwin. 2- Kevçîyek şêranî bexdenoza hişk bikin nav qedehek avê, ava kelandê berdin ser, bila 10 deqîqan di dema xwe de bimîne, paşê biparzinin û vexwin.
===2.Şîrub===
Jibo nexwşiya şekir. Sê destik (qevd) bexdenoza ter (taze) bi destan hûrkin nav sîrquta darîn û têde biqutin heta dibe mexcûn. 6 qedehên avê berdin ser bila 2 seetan di dema xwe de bimîne. Paşê biparzinin, 1,5 qedeh ava limonên nûgivaştî berdin ser. Her roj spêdê berî xurîniyê qedehek avê jê vexwin.
===3.Tentûr===
Du kulmên (qasî 100-150 gram) bexdenoza bi kulîlk, belg û bi reh berhevkin, bi destan hûrkin û bikin nav şûşêkî cam heta 0,7lt alkola % 70 derece berdin ser û derê wê bigirin. 5- 6 hefteyan li cihek sîber û ji tîrêjên tavê dûr bisekinînin. Car û baran bişilqînin, paşê biparzinin û bikin nav şûşek tarî û hilînin. Rojê 3-4 caran 10-15 dilopan jê vexwin.
===4. Xwarin û selete===
Mirov dikare bexdenozê jî wek catir bêxe nav hemi cureyên girar
( savar, birinc, meqerne), hemî birûşan ( şorban), hemi şovayan ( xwarinên bi avî, bigoşt an bê goşt wek dolmik, tirşik, guweç), nav hemi cureyên kebaban û kiftikan, hemi cûreyên seletan, û li cem hemiyan wek keskatî di ber ra bixwin. Lê divê bexdenoz tim û tim bi destan bê hûrkirin û piştî xwarin pijya têkeve nav xwarinê.
==Çavkani==
Malpera [[Lotikxane]], beşa Dermanxaneya Xweristê, Bavê Jîndar
[[Kategorî:Sebze]]
 
Ji "https://ku.wikipedia.org/wiki/Bexdenûs" hatiye standin.