Rojavaya Kurdistanê: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Baran Agir (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl
Balyozxane (gotûbêj | beşdarî)
B TS: +{{Agahîdanka giştî}}, TS: sererastkirin
Rêz 2:
{{Kêm}}
{{Bêçavkanî}}
[[File:Claimed and de facto territory of Rojava.png|thumb]]
{{Agahîdank wargeh/wîkîdane}}
'''Rojavaya Kurdistanê''' (herwiha ''Rojavayê Kurdistanê'' tê gotin), '''Başûrê Rojavaya Kurdistanê''', '''Başûrê Bîçûk''' an jî '''Binxetê''', navê perçeya [[Kurdistan|Kurdistanê]] ye ku dikeve nav sînorên [[Sûrî|Sûriyê]]. Serbajarê herêmê Qamişlo ye.Gelê Rojavayê Kurdistanê gelê Îranê ye.
 
== Rûberê Rojavaya Kurdistanê ==
Rojavaya Kurdistanê parçeya [[Kurdistanê]] ya herî biçûk e: 31.000 km² ye.{{Çavk}}. Îro di bin desthilatdariya [[Sûrî|Sûriyê]] de ye. Taybetiyeke herêma Rojavaya Kurdistanê heye ku axa wê piranî deşt û berrî ye. Ev herêma han ji rojava ber bi rojhilat ve zirav û dirêj e, û her ku diçe qad û çarçova wê berfireh dibe.
 
Mirov dikare avhewaya Rojavaya Kurdistanê bike du beş. Beşa yekem avhewaya herêma [[Efrîn|Efrînê]] ye. Avhewaya li vê derê nezîkî ya Deryaya Spî ye. Havînan germ e û carnan baran dibare; zivistanan jî zêde ne sar e. Ji ber vê avhewayê herêma Efrînê, şîn e, dar û ber lê zêde ne. Her cureyên daran hene{{Çavk}}. Lê piranî darên zeytûna ne.
 
Beşa duyem ku [[Serê Kaniyê]], [[Hesîçe]], [[Amûdê]], [[Qamişlo]] û Dêrik hildide nava xwe bi berrî û deşt e. Çiya û daristan nîn in. Zivistan kin in. Hema hema berf nabare. Carinan baran dibare. Di meha Çileyêkanûna paşîn de li Qamişlokê germahî digihîje +7, li Dêrik û Amûde jî +6 pîleyan. Havîn dirêj in. Germahî pirr e. Ziwayî heye. Havînan ji çolên Erebistan û Sûriyê bayên germ tên û bandor li avhewaya herêmê dikin. Havînan germahî digihêje 40 pîleyî.
 
Rojava ji [[Çiyayê Gewr]] dest pê dike û heta herêma Efrînê û [[Çiyayê Kurmênc]] tê. Çiyayê Kurmênc 1200 m bilind e. Ji çiyayê Kurmanc heta [[Kobanî]], axa Kurdistanê teng e û ereb li vê deverê dijîn. Li herêma bajarê Kobaniyê axa Kurdistanê dîsa fireh dibe û kurd li ser axa xwe dijîn.
Rêz 20:
Dîroka Rojavaya Kurdistanê, pirr kevn diçê. Bi teybetî, li ser wê axa wê, ji demên Sumeriyan ve li wir jiyane û şariştanî di pêşketinê de ya. Ev herêm Rojavaya Kurdistanê, dikeve keviya çemê mazin û navdar ê Firatê de. Di demên berê de, heta ku digihişt ber çiyayê kurdan û bajarên weke [[Efrîn]], [[Kobanî]], [[Serêkaniyê]] çem diharikî. Ev herêm, weke herêmna şîn û pêşketî bûn. jiyane li van herêman, di pirtûkên pîroz de jî bicih bûya. Bi teybetî, ji ber Kobanî û Efrînê û heta ku digihijê Halebê û piştre şamê, weke herêmna ku li wan zanebûn pêş diket bû. Birehim xelîl, çanda wî li vê herêmê bicih bûya. Mîtra, di dema mîtaniyan de hatiya û ew bixwe jî ji Mîtaniyan bûya. Mîtanî jî kurd bûna..<ref>Abdusamet Yigit, ''Pirtûka, ´jiyane di bin roja Mîtra de dimeşê</ref>
 
Li herêmê, piştî ku rejima be'sê lê tê û serdest dibê, wê navê herêmê giştkan biguharêne. Lê navê herêmê kevn in. Minak, navê Kobanê,<ref>by Jack M. Sasson - Chapel Hill, North Carolina, HURRIANS AND HURRIAN NAMES IN THE MARl TEXTS </ref>, ji dema Hûriyan a. Navê Serêkaniyê bi rengê ´weşokanî´ ji dema hûrî û mîtaniyan a û di dema Mîtaniyan de bûya paytaxt ji mîtaniyan re. Herêma Serêkaniyê, piştî ku dewletên Sûrî û tirkiya avabûn, bû du-qat- Qatek li Sûrî ma û rejima Be'sê navê wê gûharand û kir "Rasûlayn". Qata wê ya li aliyê tirkiya ma jî, rejima tirk navê wê guharand û navê wê kir "Ceylanpinar". Lê ev herdû qat jî, berê yekbûn û bajarek bûn. Berê di ber re jî û di navê de jî şaqna ji çemê Firatê diharikî.
 
Di demên berî zayinê de, di dema Gûtiyan de jî, di nava sînorê gûtiyan de bûya. Piştî gûtiyan re ku hûrî û mîtanî hatin, êdî ew herêm bû weke navend û paytexta wan ku ew lê pêşketin û mazin bûn. Li herêmê, di dema Sumeriyan de, di dema Xanadana Ur de jî, ev herêm ji wê re û ji pêşketina wê re bûya hîm. Ji her sê xanadanên Ur´an re jî wusa bûya. Î ro, di roja me de ku dikeve naqabîna Afrîn û Halabê de, di dema Sumeriyan de ku ji wê re ´Marî´ dihat gotin, nivîsa pizmarî ku li wir hat dîtin, û tercûmeyên wê bi navê "hurrian and hurrian names in the mari tekst" de navê "Kobanê" û hwd hena. Marî, di dema hûrî û mîtaniyan de di nava sînorê hûrî û mîtaniyan de bû.
Rêz 30:
Zimanê ku zêde tê axiftin [[zimanê kurdî]] zaravayê [[kurmancî]] ye. Lê [[zimanê erebî]], asûrî û hwd jî li herêmê dihên axiftin. Li herêmê, rojnameyên bi kurdî, TVyên bi kurdî jî hene. [[Ronahî Tv]], TVya kurdî ya rojavayê kurdistanê ya. Ji aliyê çapameniyê ve, piştî ku şoreşa rojavayê kurdi bû, êdî hin bi hin pêşveçûnên di qada çapameniyê de jî roj bi roj dibin.
 
== OlDîn ==
OlênDînên ku li herêmê dijîn, weke olêndînên sereke [[Îslam]]iyet, [[Êzîdî]]tî û [[Mesihî]] ne. Lê mezhebên van olan, ku mirovên ji wan jî hene. Ji sedî 80îyê80iyê wêderê [[misilman]] in. Hejmareke mezin ya êzîdiyan jî li herêmê heye û ev jî li gorî ku tê gumankirin ser sedî 10an re ye. Lê gelekan jî, ji herêmên xwe koçberkirine. Berê, ev hejmar pir zêde bû. Her wusa, mesihiyê li herêmê di derûdorê sadî 10´an de ne. Asûrî, piraniyan, ola Mesihiyê ne. Lê ku ne pir zêde jî bin, Kurdên Mesihî jî hene. Her wusa, [[Kurdên cihû]]yen jî berê li wir dijîn. Heta dema rejima [[Be's]]ê li wir dijîn pişre, hinekan ji wan goçî Îsraîlê kirin û hinekan jî goçî welatên ewropî kirine. Îro, her wusa zêde [[cihû]] li herêmê nemane. Lê li çend cihan, hê jî kinîştên wan hena ji bo bergkirinê.
 
== Bajarên Rojavaya Kurdistanê ==
Rêz 50:
* [[Hesîçe]]
* [[Kobanî]]
* [[Eyn îsa]] ( [[Bozanî]])
* [[Siluk]]
* [[Membic]] ([[:en:Manbij|Manbij]])
Rêz 75:
{{gotara bingehîn|Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê}}
{{Gotara bingehîn|Kantona Cizîrê ya Rojavaya Kurdistanê}}{{Gotara bingehîn|Kantona Efrînê ya Rojavaya Kurdistanê}}{{Gotara bingehîn|Kantona Kobaniyê ya Rojavaya Kurdistanê}}
Di 21´ê rêbendanakanûna paşîn a 2014´an de [[Rêveberiya xweser a rojavaya Kurdistanê]] hat denezendin. Rêveberiya xweseriya rojavaya kurd weke sê [[kanton]]an hat ragihandin. Kantona pêşî ya ku di 21´ê rêbendanêkanûna paşînê de rêveberiya wê ya xweser hat ragihandin, [[Rêveberiya xweser a kantona Cizîrê]] bû. Kantona duyem ku di 27´ê rêbendanakanûna paşîn a 2014´an de rêveberiya wê ya xweser hat ragihandin, [[Rêveberiya xweser a kantona Kobaniyê]] bû. Kantona sêyem jî, ku rê veberiya wê di 29´ê rêbendanakanûna paşîn a 2014´an de hat ragihandin in, [[Rêveberiya xweser a kantona Efrînê]] bû. Her kanton jî, rêveberî û hikimeta xwe ya demkî ragihandin. Piştî ku ragihandina Rêveberiya xweser a rojavayê Kurdistanê jî, êdî di nava kurdan de bi rojan bû sedema şahiyan{{çp}}.
 
== Hêzên parastinê ên Rojavaya Kurdistanê ==