Java (zimanê bernamesaziyê): Cudahiya di navbera guhartoyan de

[[James Gosling]], [[Mike Sheridan]] û [[Patrick Naughton]] di hezîrana 1991 de projeya zimanê Java dest pê kirin.<ref>{{Cite web|url=https://java.sun.com/features/1998/05/birthday.html|title=Java technology: The early years|last=Byous|first=Jon|date=c. 1998|website=Sun Developer Network|publisher=[[Sun Microsystems]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20050420081440/http://java.sun.com/features/1998/05/birthday.html|archive-date=April 20, 2005|df=dmy-all|access-date=2005-04-22}}</ref> Di pêşiyê de Java ji bo televizyonên înteraktîv hatibû çêkirin, lê ji bo televizyonên wî wextî gelekî pêşketî bû.<ref>Object-oriented programming {{cite web |url=http://www.java.com/en/javahistory/ |title=The History of Java Technology |date=c. 1995 |work=Sun Developer Network |df=dmy-all|access-date=2010-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100210225651/http://www.java.com/en/javahistory/ |archive-date=February 10, 2010 |url-status=live |df=mdy-all}}</ref> Navê ''Java'' ji qehwa Javayê tê, qehwa ji [[Îndonezya]].<ref>{{cite web |last1=Murphy |first1=Kieron |date=1996-10-04 |df=mdy |url=https://www.infoworld.com/article/2077265/so-why-did-they-decide-to-call-it-java-.html |title=So why did they decide to call it Java? |work=[[JavaWorld]] |df=dmy-all|access-date=2020-07-13}}</ref> Gosling Java bi sentaksek şêweya C/C ++ dîzayn kir ku pergal û bernamekerên serlêdanê wê nas dikin. Sun Microsystems di sala 1996an de yekem pêkanîna gelemperî wekî Java 1.0 derxist. Wî soz da ku bi nivîsa carekê, fonksiyoneliya li her deverê (WORA) bimeşîne, li ser platformên populer demên bê-lêçûn peyda dike. Bi ewlehîyekaewlehiyeka pir ewle û bi mîhengkirina ewlehîyêewlehiyê, destûr da sînorkirinên tor û dosyeyan. Gerokên webê yên mezin di demeka nêz da şîyana xebitandina appletên Javayê di rûpelên webê da bimimkin cih kirinbû û Java bi awayekî bilez populer bû. Komplogera Java 1.0 ji bo ku li gorî taybetmendiya zimanê Java 1.0 bi cih bîne ji aliyê Arthur van Hoff ve bi Java dîsa hate nivîsandin. Bi hatina Java 2yê (di kanûna pêşîn a 1998-1999an da wek J2SE 1.2 hat weşandin), guhertoyên nû ji bo platformên cuda gelek konfîgurasyon hatin avakirin. J2EE, ji bo sepanên sazîyansaziyan teknolojî û APIyên ku bi gelemperî di hawirên rajekar de dixebitin jî di nav xwe de dihewîne, J2ME jî ji bo sepanên mobîlê hatibû optîmîze kirin. Guhertoya sermaseyê navê J2SEyê guherand. Di sala 2006an da, ji bo armancên bazarkarîyêbazarkariyê, Sunê guhertoyên J2yê yên nû wek Java EE, Java ME û Java SE hate bi nav kirin. Di sala 1997an da, Sun Microsystems ji bo fermîkirina Javayê, beşdarî standartên ISO/IEC JTC 1ê û paşê jî Egma Înternatîonal bû, lê di demeke kurt de ji van beşdarî yan vekişî. Java wek standardeke de facto ma û bi pêvajoya Civata Javayê hate kontrolkirin. Di carekê da, Tevî rewşa nivîsbarîyênivîsbariyê ya xwedîyêxwediyê wê, Sunê piranîyapiraniya sepanên Javayê bê pere peyda kir. Rojê, bi firotina lîsansên ji bo berhemên taybet ên wekî Sîstema Java Enterpriseê, ji Javayê dahata xwe bidest dixist. Sun, di 13ê Mijdaramijdara 2006an da, di çarçoveya lîsansa gPL-2.0ê de, gelek makîneya xwe ya ferazî ya Javayê (JVM) wek nermalava bêpere û vekirî ya çavkanîyêçavkaniyê (FOSS) derxist. Sun, di 8ê Gulanagulana 2007an de ev pêvajo qedand, ji xeynî pareke biçûk a kodê ya ku Sunê mafê wê negirt, hemû kodên bingehîn ên JVMyê di bin şertên belavkirina nivîsbariya serbest/çavkanîyaçavkaniya vekirî de hatin bikaranîn.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20140527220942/http://grnlight.net/index.php/programming-articles/115-javaone-sun-the-bulk-of-java-is-open-sourced|title=GrnLight.net - JAVAONE : Sun: The bulk of Java is open sourced|date=2014-05-27|website=web.archive.org|access-date=2021-10-20}}</ref>