Wîkîpediya

Împeratoriya Hexamenişî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Bi înteraktîvî li dîroka rûpelê bigere
← Cudahiya kevntirCudahiya nûtir →
Content deleted Content added
DîtbarîWîkînivîs
Balyozbot (gotûbêj | beşdarî)
Bot
602.767 guhartin
B →‎top: --Bikaranîna dîroka rms
Etîket: Betalkirina destî
GPinkerton (gotûbêj | beşdarî)
6523 guhartin
+
Rêz 1:
{{Agahîdank welat2/wîkîdane|mapframe=na}}
{{Infobox Dewleta dîrokî
| nav kurdî = Împeratoriya Hexamenişî
| nav = Pārsa
| nav ziman = ''(Bi zimanê persî)'' (?)
| nav2 =
| nav2 ziman =
| sal destpêk = BZ [[550]]
| sal dawî = BZ [[330]]
| al = Standard of Cyrus the Great.svg
| al lînk = Ala Kûruşê Mezin
| nîşan =
| nexşe = Achaemenid Empire 500 BC.png
| binnexşe = Împeratoriya Hexamenişî 500 BZ
| paytext = [[Babîl]] (paytexta serekî)
| ziman = [[Zimanê farisî|Farisî]]
| ol = [[Zerdeştîtî]]
| hikûmet = [[Keyanî]] - [[Monarşî]]
| sernav serokA = [[Key]]
| serokA1 = [[Kûruşê Mezin]]
| serokA1 sal = [[550]] - [[530]]
| serokA2 = [[Ardeşîrê Duyem (Hexamenişî)]]
| serokA2 sal = [[404]] - [[359]]
| bûyer1 = Serhildana Parisî
| bûyer1 sal = BZ [[550]]
| bûyer2 = Kete bin destê [[Împeratoriya Mekedonî]]
| bûyer2 sal = BZ [[330]]
| berê1 = [[Med û Medya]]
| berê1 al = Median Empire.jpg
| berê1_rûpel = Med û Medya
| paşê1 = [[Keyanîya Mekedonî]]
| paşê1 al = Vergina_Sun_-_Golden_Larnax.png
| paşê1_rûpel = Keyanîya Mekedonî
}}
'''Hexamenişî''' anko '''Exmînî''' (herwiha di [[Tewrat]]ê û hin çavkaniyên din de de weke '''Medopersî''' tê zanîn)<ref>[http://www.bibletools.org/index.cfm/fuseaction/Topical.show/RTD/cgg/ID/6769/Medo-Persian-Empire.htm Medo-Persian Empire]</ref> (bi [[farisî]]: ''هخامنشیان'', bi [[înglîzî]]: ''Achaemenid Empire'') ([[559 b.z.]]–[[338 b.z.]]) navê [[împeratorî]] ya mezina [[netewe|neteweyên]] [[Îran|îranî]] bûye ko piştî herifyana desthilata pêştir ya neteweyên îranî, [[Med]] anko Mîdiyan, desthlata [[banî]] ya Îranê girt destê xwe. Demezrênerê Hexamenişiyan [[Kûrûş]] bû. Di dîroka kevin da ew emperatorî mezintirîn, xurttirîn û berfirehtirîn emperatorî bûye. Li deman demekê, desthilata wê li aliyê rojhilatê digehişt [[Afxanistan]] û [[Pakistan]]a niha, li aliyê Bakurê rojhilatê digehişt [[Asyaya Navîn]], li aliyê Bakurê Rojhilat digehişt peravên [[Deryaya Reş]], li rojava digehişt tevaya [[Anatolî]] û parek ji [[nîvgizirta Balkanê]], tevaya welatên rojhilata navîn mîna [[Îraq]], [[Sûrî]], [[Ordin]], [[Libnan]], [[Felestîn]], [[Israîl]], [[nîvgizirta Erebî]], [[Misir]] û parek ji [[welat|welatê]] [[Lîbya|Lîbyayê]]. Rûberê emperatorî ya Hexamenişiyan nêzî 7.5 milyon kîlometirên çargoşe bû.▼
 
'''Împeratoriya Hexamenişî''' ({{Bi-fa|شاهنشاهی هخامنشی|šâhanšâhi Haxâmaneši}}; {{Bi-la|Imperium Achaemenidarum}}) [[împeratorî]] ya mezina [[netewe|neteweyên]] [[îranî]] bûye ([[559 b.z.]]–[[330 b.z.]]) ko piştî herifyana desthilata pêştir ya neteweyên îranî, [[Med]] anko Mîdiyan, desthlata [[banî]] ya Îranê girt destê xwe. Di dîroka kevin da ew împeratorî mezintirîn, xurttirîn û berfirehtirîn emperatorî bûye. Demezrênerê Hexamenişiyan [[Kûrûş]] bû. Navê împeratorî û '''Xanedana Hexamenişî''' anko '''Exmînî''' (bi [[farsiya kevn]]: {{Ziman|peo|[[wikt:𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁𐎡𐎹|𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁𐎡𐎹]]|Haxāmanišyaʰ}}; {{Bi-grc|Ἀχαιμενίδαι|Axaimenídai|wate=kurên Hexameniş}}; {{Bi-la|Achaemenidae}}) ji damezrênerê xanedaniyê, [[Hexameniş]] (bi [[farsiya kevn]]: {{Ziman|peo|[[Wikt:𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁|𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁]]|Haxāmaniš}}; {{Bi-grc|Ἀχαιμένης|Axaiménēs}}, {{Bi-la|Achaemenes}}) e.
Ev împeratorî wekî serhildanekê dijberî împeratorî ya Mîdiyan hat avakirin û bi qasekî xurt û bihêz bû ko du caran nêzîk bû tevaya [[Yewnana Kevin]] bigirt. Li dawiyê jî liser destê [[Îskenderê Mezin|Eskenderê Mekedonî]] herifya. Leşkirê Îskender paytextê Hexamenişiyan, [[Persepolîs]] anko [[Parse]] şewitand.▼
 
▲'''Hexamenişî''' anko '''Exmînî''' (herwiha di [[Tewrat]]ê û hin çavkaniyên din de de weke '''Medopersî''' tê zanîn)<ref>[http://www.bibletools.org/index.cfm/fuseaction/Topical.show/RTD/cgg/ID/6769/Medo-Persian-Empire.htm Medo-Persian Empire]</ref> (bi [[farisî]]: ''هخامنشیان'', bi [[înglîzî]]: ''Achaemenid Empire'') ([[559 b.z.]]–[[338 b.z.]]) navê [[împeratorî]] ya mezina [[netewe|neteweyên]] [[Îran|îranî]] bûye ko piştî herifyana desthilata pêştir ya neteweyên îranî, [[Med]] anko Mîdiyan, desthlata [[banî]] ya Îranê girt destê xwe. Demezrênerê Hexamenişiyan [[Kûrûş]] bû. Di dîroka kevin da ew emperatorî mezintirîn, xurttirîn û berfirehtirîn emperatorî bûye. Li deman demekê, desthilata wê li aliyê rojhilatê digehişt [[Afxanistan]] û [[Pakistan]]a niha, li aliyê Bakurê rojhilatê digehişt [[Asyaya Navîn]], li aliyê Bakurê Rojhilat digehişt peravên [[Deryaya Reş]], li rojava digehişt tevaya [[Anatolî]] û parek ji [[nîvgizirta Balkanê]], tevaya welatên rojhilata navîn mîna [[Îraq]], [[Sûrî]], [[Ordin]], [[Libnan]], [[Felestîn]], [[Israîl]], [[nîvgizirta Erebî]], [[Misir]] û parek ji [[welat|welatê]] [[Lîbya|Lîbyayê]]. Rûberê emperatorî ya Hexamenişiyan nêzî 7.5 milyon kîlometirên çargoşe bû.
 
▲Ev împeratorî wekî serhildanekê dijberî împeratorî ya Mîdiyan hat avakirin û bi qasekî xurt û bihêz bû ko du caran nêzîk bû tevaya [[Yewnana Kevin]] bigirt. Li dawiyê jî liser destê [[Îskenderê Mezin|Eskenderê Mekedonî]] herifya. Leşkirê Îskender paytextê Hexamenişiyan, Parsa anko [[Textê Cemşîd|Persepolîs]] anko(iroj [[ParseTextê Cemşîd]]) şewitand.
 
== Çavkanî ==
Ji "https://ku.wikipedia.org/wiki/Împeratoriya_Hexamenişî" hatiye standin.